Η αμερικανική παρουσία στη διεθνή σκηνή είναι από μιαν άποψη ένα παρακολούθημα της αυτοκρατορικής πολιτικής της Μεγάλης Βρετανίας, την εποχή που η σημαία της δεν υποστελλόταν, διότι ο ήλιος δεν έδυε ποτέ στις αχανείς κτήσεις του Στέμματος.
Οι διαφορές, ωστόσο, είναι κεφαλαιώδεις.
Οι Βρετανοί γνώριζαν και αποδέχθηκαν το γεγονός ότι μια επέκταση της επιρροής εκτός συνόρων σημαίνει ανθρώπινες απώλειες, ακόμη και στο επίπεδο των ανωτέρων τάξεων της κοινωνίας.
Η κοινωνία των ΗΠΑ, αντιθέτως, δεν ανέχεται ανθρώπινες απώλειες, μετά τον πόλεμο του Βιετνάμ. Εγιναν έκτοτε, βεβαίως, οι απαραίτητες προσαρμογές.
Ο πρώτος πόλεμος εναντίον του Ιράκ ήταν ένα τηλεοπτικό video game και ο ερευνητής δημοσιογράφος ήταν στην κυριολεξία απών.
Η δεύτερη μείζων διαφορά ήταν ότι οι Βρετανοί στα χρόνια της αυτοκρατορίας τους όχι απλώς εγκαταστάθηκαν στις κτήσεις τους, αλλά είχαν ενδιαφέρον για τις φυλές και τους λαούς που είχαν υπαγάγει στη διοίκησή τους.
«Ο χρυσός κλώνος» του Τζέιμς Φρέιζερ, που πρωτοεκδόθηκε το 1890 –μια μελέτη περί μαγείας και θρησκείας– ήταν μία από τις βάσεις της ανθρωπολογίας, που γνώρισε μεγάλη άνθηση τη δεκαετία του ’60, κυρίως στη Γαλλία, με κύριο εκπρόσωπό της τον Κλοντ Λεβί-Στρος.
Αλλά οι Αμερικανοί δεν έχουν την υπομονή που πρέπει να χαρακτηρίζει μια μεγάλη δύναμη. Ακόμη έως σήμερα, ογδόντα χρόνια από την είσοδό τους στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, εξακολουθούν να είναι τα «νεοφερμένα παιδιά σε μια γειτονιά», που προσπαθούν να επιβληθούν μόνο με την ισχύ, δίχως βαθύτερη αντίληψη του περιβάλλοντος ή των ιδιαιτέρων συνθηκών που επικρατούν σε κάθε χώρα.
Από την εμπλοκή τους στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ΗΠΑ διαμόρφωσαν την αντίληψη πως δεν αρκεί η ολική συντριβή του αντιπάλου. Η νίκη απαιτούσε την κοινωνική και ηθική μετάλλαξη του ηττημένου. Και όντως το επιχείρησαν με επιτυχία στη Γερμανία και στην Ιαπωνία.
Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, όταν η «ισορροπία τρόμου» επέβαλε την «ειρηνική συνύπαρξη» των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ, οι Αμερικανοί έκαναν χρήση ευρύτατη του «ηθικού πλεονεκτήματός» τους, έναντι των Σοβιετικών, με άλλα λόγια των αρχών της «φιλελεύθερης δημοκρατίας». Αλλά η κομμουνιστική ιδεολογία ήταν παράγωγο της δυτικής σκέψεως, ήταν οι θεωρίες του Διαφωτισμού στην πλέον ακραία εκδοχή του. Δεν συμβαίνει το ίδιο με το Ισλάμ.
Οι Αμερικανοί δεν ηττήθηκαν στρατιωτικώς στο Αφγανιστάν. Απλώς απέτυχαν να μεταλαμπαδεύσουν το «ηθικό τους πλεονέκτημα», με άλλα λόγια τη «φιλελεύθερη δημοκρατία».
Διότι...
παρά τα είκοσι χρόνια παραμονής τους, ουδέν είχαν αντιληφθεί περί της χώρας αυτής, των φυλών της και περί των Ταλιμπάν.
Ως μια απόκοσμη φωνή από το παρελθόν, ο αρχηγός του βρετανικού Επιτελείου σερ Νικ Κάρτερ, ο οποίος είχε υπηρετήσει στο Αφγανιστάν, χαρακτήρισε τους Ταλιμπάν «παιδιά από την επαρχία», διαφόρων φυλών, που «ζουν σύμφωνα με ένα κώδικα τιμής και κανόνων».
Προκάλεσε, βεβαίως, τη γενική κατακραυγή. Δεν είναι εποχή να λέγονται αυτά τα πράγματα. Ισως να έφτασε η ώρα της αποστρατείας του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου