Ο κοινωνικός αναλφαβητισμός

Toυ ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

Πίσω από τα κατεστραμμένα θρανία, τις κρεμασμένες καρέκλες στα κάγκελα και τους πεταμένους υπολογιστές μπορεί να μην κρύβεται παρά μόνον μια μικρή μειονότητα του μαθητόκοσμου. Μια μειονότητα που εκμεταλλεύεται την ασυλία των καταλήψεων για να απελευθερώσει τη βία που ούτως ή άλλως κυκλοφορεί ανάμεσά μας. Μπορεί όντως η πλειονότητα να μην ακολουθεί, ασχέτως αν η πλειονότητα αισθάνεται κι αυτή την ίδια απέχθεια προς τη σχολική τάξη που αισθάνονται και όσοι επιδίδονται στο έργο της καταστροφής.

Το ίδιο συμβαίνει και με τους καθηγητές. Δεν ξέρω πόσους απ' αυτούς εκφράζει η ξύλινη γλώσσα των συνδικαλιστών τους. Ακόμη κι αν αυτοί αισθάνονται την ίδια απέχθεια προς ένα εκπαιδευτικό σύστημα που συμμετέχει ενεργά στο σκηνικό της γενικευμένης κατάρρευσης. Ακόμη κι αν αισθάνονται πως το έργο τους έχει απαξιωθεί, κι αν έγιναν ακόμη φτωχότεροι από όσο ήσαν στα χρόνια της ευμάρειας, τότε που οι πελάτες του νυχτερινού κέντρου που λεγόταν Ελλάδα αντιμετώπιζαν τη σχολική τάξη ως ενοχλητική λεπτομέρεια.

Εχει τύχει να γνωρίσω μερικούς απ' αυτούς. Και δεν αναφέρομαι στα γυμνάσια και τα λύκεια πολυτελείας. Είναι άνθρωποι που πιστεύουν στο έργο τους, που έχουν συνείδηση της κοινωνικής του αξίας, κι έχουν τον τρόπο να κερδίσουν τον σεβασμό των μαθητών τους. Είναι άνθρωποι που πιστεύουν πως το σχολείο είναι σχολείο, πως η εκπαίδευση είναι φτιαγμένη για να φτιάχνει πολίτες, για να δίνει ευκαιρίες στους μελλοντικούς πολίτες, για να τους ανοίγει δρόμους, για να τους εξοπλίζει με την κοινωνική παιδεία χωρίς την οποία η λέξη δημοκρατία ακούγεται προσχηματική.

Και υποθέτω ότι αυτοί τρομάζουν περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον με το σκηνικό της βίας που έχει στηθεί. Οχι επειδή φοβούνται για τον εαυτό τους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν φοβούνται, εννοείται. Αλλά γιατί οι εικόνες αυτές είναι οι εικόνες που σηματοδοτούν τη δική τους αδυναμία, την ήττα τους από τις δυνάμεις του κοινωνικού αναλφαβητισμού που επελαύνουν από παντού. Διότι αυτοί ξέρουν ότι τα κατεστραμμένα θρανία δεν χτυπούν το απρόσωπο σύστημα των υπουργικών αποφάσεων και της πρωτοκολλημένης χαρτούρας μιας γραφειοκρατίας ηττημένης από τον ίδιο της τον εαυτό. Αυτοί ξέρουν πως το πρώτο θύμα αυτής της βίας είναι η ίδια η σχολική τάξη.

Αυτοί ξέρουν, καλύτερα από όλους εμάς, πως δεν υπάρχει εκπαίδευση αν οι μαθητές έχουν απαξιώσει τη σχολική τάξη, αν η σχέση του σεβασμού η οποία ορίζει και τη δυναμική της έχει μετατραπεί σε σχέση αδιαφορίας που μεταλλάσσεται σε περιφρόνηση, περιφρόνησης που μεταλλάσσεται σε μίσος.

Μπορεί να μην είμαστε ικανοί να καθαρίσουμε τους δρόμους από τα σκουπίδια που παράγουμε, αν καταφέρουμε όμως να μεγαλώσουμε παιδιά που περιφρόνησαν το σχολείο τόσο ώστε να το καταστρέφουν μόλις τους δοθεί η ευκαιρία, ε, τότε το μέλλον μας είναι προδιαγεγραμμένο. Είναι το μέλλον μιας κοινωνίας πτωχευμένης η οποία δεν κατάφερε να περισώσει ούτε τα στοιχειώδη, μιας κοινωνίας στο έλεος του κοινωνικού αναλφαβητισμού, μιας κοινωνίας που θα ακούει τη λέξη δημοκρατία και δεν θα έχει λεξικό για να μάθει τι σημαίνει. Οχι ότι απέχουμε και τόσο εδώ που τα λέμε.