Γράφει ο Τάκης Κατσιμάρδος
katsimar@yahoo.gr
Οι κρίσεις, εκτός των άλλων, παράγουν και μυθολογία. Οπως για παράδειγμα του κρυμμένου θησαυρού από πετρέλαια και φυσικό αέριο. Γενικώς μύθους για αμύθητο ελληνικό ορυκτό πλούτο. Να, πώς θα ξεχρεωθεί η Ελλάδα και θα μετατραπεί σε μία από τις πλουσιότερες χώρες! Σε Ελντοράντο, όπως είναι το επιμύθιο!
Πάντα κάπως έτσι γινόταν. Σε κρίσιμες φάσεις και σε καιρούς ανέχειας. Από τα χρόνια ακόμη του Οθωνα έως την πτώχευση του 1893. Από τον Μεσοπόλεμο μέχρι την ενεργειακή κρίση του 1970
Το 1891 πρέπει να θεωρηθεί τυπικά το γενέθλιο έτος του ελληνικού κρατικού ενδιαφέροντος για το πετρέλαιο. Η κυβέρνηση Δηληγιάννη διέθεσε το ποσό των 30.000 δραχμών για έρευνες στο Κερί. Το ατμοκίνητο γεωτρύπανο έφτασε σε βάθος 90 μέτρων περίπου, αλλά πετρέλαιο δεν αναπήδησε
Αυτή η πρώτη απόπειρα δεν ήταν ενταγμένη, φυσικά, σε κάποιο ενεργειακό σχέδιο. Τα κίνητρα, μάλλον, πρέπει να αναζητηθούν στο εναγώνιο κυνηγητό πόρων για το δημόσιο ταμείο από το "μονοπώλιο του πετρελαίου". Αν και δεν αποκλείεται, στις συνθήκες της επικείμενης χρεοκοπίας κάποιος χρυσοκάνθαρος να βρήκε απλώς την ευκαιρία να αποκομίσει μερικές χιλιάδες δραχμές...
Ευκαιριακό φαίνεται πως είναι και το επόμενο βήμα μετά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο και την ήττα του 1897. Η κυβέρνηση Ζαΐμη καταρτίζει νόμο "περί διηνεκούς παραχωρήσεως και εκμεταλλεύσεως των εν τη νήσω Ζακύνθω και τοις παρακειμένοις νυσιδρίοις ορυχείων πετρελαίου και νάφθης και άλλων πισσωδών και λοιπά ουσιών". Το 1903 η αγγλική εταιρεία London Oil Development, αναλαμβάνει να προχωρήσει σε νέες έρευνες στην περιοχή. Μετά από δύο χρόνια και δύο γεωτρήσεις παραιτείται από το δικαίωμα.
Στον χορό, καθώς το πετρέλαιο αρχίζει τη θριαμβευτική σταδιοδρομία του, μπαίνουν αετονύχηδες κεφαλαιούχοι που οσμίζονται κέρδος. Κάποιος Δ. Κολαίτης ιδρύει πάλι στη Ζάκυνθο, με την έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, τη Zante Oil Fields. Η εταιρεία έκανε 8 γεωτρήσεις τα χρόνια που ακολούθησαν. Η διαπίστωση ήταν ότι πρόκειται για φτωχούς πετρελαιοφόρους ορίζοντες. Επίσημα στατιστικά στοιχεία αναφέρουν ότι από εκεί τα επόμενα χρόνια αντλήθηκαν μερικές χιλιάδες ασφαλτούχου πετρελαίου (3.000 τόνοι τη δεκαετία 1925-35).
Η ιστορία, όμως, του ζακυνθινού πετρελαίου δεν σταματάει εδώ και θα συνεχιστεί. Την περίοδο της γερμανο-ιταλικής κατοχής θα επιχειρηθεί η εκμετάλλευση των ευρημάτων για τις ανάγκες των κατακτητών σε καύσιμα. Ακριβή στοιχεία για την πτυχή αυτή δεν υπάρχουν.
Αντίθετα, υπάρχουν για άλλες έρευνες που θα πραγματοποιήσει η ισραηλινή Panisrael τo 1957. Στις 6 γεωτρήσεις της στη Ζάκυνθο βρέθηκαν πετρελαιοφόρα στρώματα σε μικρά βάθη. Με τα τότε οικονομικο-τεχνικά κριτήρια εκτιμήθηκε ότι δεν έχουν εκμεταλλεύσιμη αξία...
Αν και στην Ελλάδα ακόμη δεν έχουν λυθεί στοιχειώδη ενεργειακά ζητήματα, όπως η απαλλαγή από τις εισαγωγές κάρβουνου και αξιοποίηση του εγχώριου λιγνίτη, καθώς τελειώνει η δεκαετία του 1910 αρχίζει να ενδιαφέρει το πετρέλαιο. Ηδη σε ξένους γεωλογικούς χάρτες πιθανολογείται η ύπαρξη πετρελαίου όχι μόνο σε εδάφη που βρέχει το Ιόνιο, αλλά και στη Δυτική Θράκη.
Από τη μια είναι οι ανάγκες της οικονομίας και από την άλλη εθνικά κίνητρα. Οπως θέτει αυτή τη δεύτερη πλευρά ο Χρ. Χατζηιωσήφ ("Η γηραιά σελήνη") στο διάστημα "που το όραμα της μεγάλης Ελλάδας, ως ιμπεριαλιστική δύναμης δευτέρας κατηγορίας στην Ανατολική Μεσόγειο, φαινόταν δυνατόν να υλοποιηθεί, έχουμε την πρώτη κινητικότητα γύρω από τις έρευνες για την ανακάλυψη πετρελαίου στην Ελλάδα. Το κράτος, σε μια προσπάθεια να ελέγξει το ενδιαφέρον Ελλήνων και ξένων επιχειρηματιών, ξεκαθαρίζει με νομοθετικό διάταγμα που δημοσιεύεται το 1920 ότι έχει το αποκλειστικό δικαίωμα των ερευνών για την ανακάλυψη πετρελαίου".
Το βενιζελικό νομοθέτημα εκείνης της χρονιάς δεν έχει τύχη και οι τυχόν προοπτικές του θα χαθούν μέσα στα συντρίμμια της Μικρασιατικής Καταστροφής (και της Μεγάλης Ελλάδας).
Ερευνες ακόμη και από τα χρόνια του Οθωνα
Οι αναζητησεις για εντοπισμό πετρελαίου στον ελλαδικό χώρο έχουν ηλικία λίγο μικρότερη από εκείνη του νεοελληνικού κράτους! Η πρώτη εκδήλωση ενδιαφέροντος για πετρελαιοφόρα κοιτάσματα ανιχνεύεται σχεδόν μισό αιώνα πριν το πετρέλαιο ανακηρυχθεί σε "μαύρο χρυσό".
Το παράδοξο έγκειται στο γεγονός ότι οι μακρόχρονες, μη συστηματικές και αρνητικές έρευνες συνοδεύονταν πάντα από την εκτίμηση ειδικών και μη για την ύπαρξη κοιτασμάτων στο ελληνικό υπέδαφος. Το φαινόμενο έχει δώσει και δίνει τροφή για διάφορες ανορθολογικές εκτιμήσεις, αλλά και ευφάνταστα σενάρια. Ιδιαίτερα από τότε που άνοιξαν και υποθαλάσσιοι "κρουνοί"...
Ο φάκελος "έρευνες για πετρέλαια" στον ελλαδικό χώρο αρχίζει να γεμίζει με υλικό πολύ νωρίς και συμπίπτει χρονικά με τη λειτουργία των πρώτων πετρελαιοπηγών στην Ευρώπη και στην Αμερική στα μέσα του 19ου αιώνα. Οι επιφανειακές ενδείξεις για πετρέλαιο σε ελληνικό έδαφος ήταν από πολύ παλιά γνωστές. Από την αρχαιότητα ακόμη και τα ηροδότεια χρόνια. Η πιο γνωστή περίπτωση ήταν της Ζακύνθου.
Από την περίοδο της αγγλοκρατίας στα Επτάνησα θα συγκεντρωθεί εκεί το ενδιαφέρον εταιρειών και ιδιωτών. Το 1848 ήδη αυστριακή εταιρεία πραγματοποιεί έρευνες στην περιοχή Ελος Κερί στον νότο του νησιού (κόλπος Λαγανά). Οι τετραετείς έρευνες δεν έδωσαν θετικά αποτελέσματα.
Αυτό, όμως, δεν εμπόδισε τα αμέσως επόμενα χρόνια αγγλοαμερικανική εταιρεία να επιχειρήσει δύο νέες γεωτρήσεις. Πάλι χωρίς επιτυχία. Μέχρι την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα (1864) δεν αναφέρονται άλλες απόπειρες, αλλά μια δεκαπενταετία αργότερα θα συσταθεί αγγλοελληνική εταιρεία για να πραγματοποιήσει γεωτρήσεις. Το εταιρικό σχήμα διαλύθηκε χωρίς να προχωρήσει σε έρευνες.
Χαμένες δεκαετίες
Μέχρι τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα αγνοείται η τύχη των ερευνών για πετρέλαιο από το Γαλλοελληνικό Συνδικάτο στην Ηπειρο και τη Δυτική Ελλάδα. Οπως επίσης στη Μακεδονία από την Anglo-Persian Oil Company (τη γνωστή αργότερα ως BP), που αποτελούσε τον βρετανικό βραχίονα για την ανεύρεση και τον έλεγχο των παγκόσμιων κοιτασμάτων. Στις συνθήκες που προκύψανε μετά το 1922 δεν γίνεται λόγος για ελληνικό πετρέλαιο.
Αναζωπύρωση στον Μεσοπολέμο
Ενώ τελειώνει η δεκαετία του 1920 έχει καταστεί εκ των πραγμάτων σαφές ότι κινητήρια δύναμη της καχεκτικής ελληνικής βιομηχανίας αναδεικνύεται το πετρέλαιο. Το μισό περίπου της ενέργειας, που χρησιμοποιεί προέρχεται ήδη από εισαγόμενο πετρέλαιο. Τα επόμενα χρόνια αναμένεται ότι το ποσοστό θα αυξηθεί κατακόρυφα. Ετσι τη δεκαετία του 1930 αρχίζει ένας νέος κύκλος αναζήτησης. Οι έρευνες, όμως, θα ναυαγήσουν στην καταιγίδα που επέρχεται με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου