Η κουβανική Εθνοσυνέλευση επανεξέλεξε τον Ραούλ Κάστρο
στον προεδρικό θώκο του Συμβουλίου της Επικρατείας και του Συμβουλίου
των Υπουργών. Ο 81 ετών Ραούλ κατέχει αυτή τη θέση από το 2008, οπότε
διαδέχθηκε τον άρρωστο αδελφό του Φιντέλ. Εάν ληφθεί σοβαρά υπόψη η
δέσμευσή του περί μείωσης της θητείας των κουβανών ηγετών (έως δύο
πενταετίες), ο Ραούλ θα παραδώσει τη σκυτάλη στον επόμενο αρχηγό της
χώρας το 2018. Η επιβίωση του καστρισμού ωστόσο - στην εξουσία από το
1959 - θα κριθεί στο οικονομικό πεδίο. Καθώς η κοινωνική απογοήτευση
εντείνεται, ο κρατικός σοσιαλισμός, υπερσυγκεντρωτικός και
γραφειοκρατικός, τείνει όλο και περισσότερο προς μια μεικτή οικονομία.
Παράλληλα όμως προσπαθεί να μη χάσει και τον πολιτικό έλεγχο πάνω στην
κοινωνία. Δύσκολη στρατηγική, υψηλό το ρίσκο.
Αντιμέτωπο με μια οικονομική κρίση χωρίς προηγούμενο, το καθεστώς
αναγκάστηκε σε αρκετές υποχωρήσεις τα τελευταία χρόνια. Παραιτήθηκε για
να χαλαρώσει (ελαφρώς) τον ασφυκτικό κλοιό του κράτους, με την ελπίδα
ότι ο εμβρυϊκός ιδιωτικός τομέας μπορεί να ξεπεράσει τις αδυναμίες της
λεγόμενης κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας. Είναι μακρύς ο δρόμος όμως
για να κερδηθεί αυτό το στοίχημα, υποστηρίζουν ο Παβέλ Βιδάλ Αλεχάντρο
και ο Ομάρ Εβερλένι Πέρες από το Κέντρο Κουβανικών Σπουδών του
Πανεπιστημίου της Αβάνας. «Η κυβέρνηση προτιμά τις βαθμιαίες
μεταρρυθμίσεις. Η ιστορική γενιά της επανάστασης όμως δεν έχει χρόνο για
μια προοδευτική μεταρρύθμιση. Οι Αρχές έχουν άμεση ανάγκη να
διατηρήσουν την κοινωνική συναίνεση», τονίζουν.
Ενα από τα πιο δραματικά μέτρα της
κουβανικής κυβέρνησης ήταν η ανακοίνωση - το 2010 - της κατάργησης 1,8
εκατ. θέσεων εργασίας (ένα τέταρτο του ενεργού πληθυσμού) από τον
δημόσιο τομέα. Αντιμέτωπο με τις σφοδρές αντιδράσεις, το κράτος
αναγκάστηκε να μειώσει τις απολύσεις. Σήμερα, 365.000 θέσεις εργασίας
στον δημόσιο τομέα έχουν χαθεί. Για να αντισταθμιστεί αυτή η απώλεια, η
κουβανική κυβέρνηση χαλάρωσε τον νόμο για τους συνεταιρισμούς και τη
δημιουργία μικρών επιχειρήσεων. Στα τέλη του 2012, ο αριθμός εκείνων που
εργάζονταν για δικό τους όφελος έφθανε τους 400.000. Οι επιχειρήσεις
επικεντρώθηκαν σε τρεις τομείς, διατροφή, στέγαση και μεταφορές, που
συχνά σχετίζονται με τον τουρισμό.
Μέχρι στιγμής, οι μεταρρυθμίσεις είχαν ως αποτέλεσμα την επίσημη
πλέον ανακοίνωση των στοιχείων της ανεργίας - 3,8% του πληθυσμού που
βρίσκεται σε ηλικία εργασίας - σπάζοντας το δόγμα της πλήρους
απασχόλησης που αποτελεί τον πυλώνα του σοσιαλισμού. Από την 1η
Ιανουαρίου, υπήρξε μία ακόμη καινοτομία: οι Κουβανοί επανασυνδέθηκαν με
τη φορολογία∙ μια χαμένη παράδοση εδώ και δεκαετίες και μία επιπλέον
ανησυχία για τους νέους επιχειρηματίες.
Παρά τις οικονομικές ευκαιρίες, οι Κουβανοί εξακολουθούν να είναι
πολύ φτωχοί. Ο μέσος μηνιαίος μισθός είναι 465 πέσος (15 ευρώ) - αύξηση
της τάξης του 17,5% από τότε που ο Ραούλ Κάστρο αντικατέστησε τον αδελφό
του Φιντέλ το 2006. Ο πραγματικός μισθός παραμένει στο ένα τέταρτο του
μισθού του 1989 - πριν από το τέλος των σοβιετικών επιχορηγήσεων.
Μάλλον όχι. Η ανάπτυξη παραμένει
μέτρια (2%). Η βιομηχανία δεν έχει ακόμη καταφέρει να συμβαδίσει με το
ήμισυ της παραγωγικής της ικανότητας το 1989. Ανάλογη παρακμή
σημειώνεται στους τομείς της δημόσιας υγείας και της παιδείας που
πλήττονται από την κρίση. Οι επενδύσεις είναι ανεπαρκείς (6,6% του ΑΕΠ)
και επικεντρώνονται στον τουρισμό και στα έργα υποδομής.
Υπερχρεωμένη καθώς είναι, η Κούβα έχει μικρή πρόσβαση στον διεθνή
δανεισμό. Οι ξένες επενδύσεις είναι απαραίτητες για την επιβίωσή της.
Μπορούν όμως να συμβαδίσουν με τον εθνικισμό, το τελευταίο ιδεολογικό
προπύργιο των Κάστρο;
Για πρώτη φορά από το 1959, η Αβάνα αναγνώρισε
πέρσι την ανάγκη ξένων επενδύσεων για την ανοικοδόμηση της βιομηχανίας
ζάχαρης. Επειτα από αυτό το άνοιγμα, σε έναν συμβολικό τομέα για την
Κούβα, θα μπορούσαν να ανοίξουν κι άλλες πόρτες. Οι ευρωπαϊκές και
καναδικές τράπεζες εκπροσωπούνται ήδη στην Αβάνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου