Του Κώστα Ράπτη
«Δεν θα αφήσουμε στη μέση αυτό που ξεκινήσαμε» διαμήνυσε, λίγες εβδομάδες πριν από τις προεδρικές εκλογές της 4ης Μαρτίου, ο Ρώσος πρωθυπουργός Vladimir Putin δημοσιεύοντας τη Δευτέρα στην εφημερίδα Vedomosti το οικονομικό του «μανιφέστο».
Για πολλούς αναλυτές, ο τόνος και το περιεχόμενο του άρθρου του Putin συνιστούν σαφή υποχώρηση σε σχέση με τις προθέσεις φιλελευθεροποίησης του νυν προέδρου Dmitri Medvedev – αν όχι και με τα πεπραγμένα του ίδιου του Putin κατά την πρώτη προεδρική του οκταετία. Διότι παρά τις διακηρύξεις Putin για την ανάγκη περιορισμού του ρόλου των φυσικών μονοπωλίων και των κρατικών επιχειρήσεων στη ρωσική οικονομία, παρά τους μύδρους του εναντίον της πανταχού παρούσας διαφθοράς (σαν να ήταν ο ίδιος ένα πρωτοεμφανιζόμενο πρόσωπο στη ρωσική δημόσια ζωή…), το άρθρο του πρωθυπουργού διαπνέεται κυρίως από μια διάθεση υπεράσπισης του πολιτικο-οικονομικού status quo.
Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα δείχνει βέβαια να ευνοεί τον Putin, στον βαθμό που το βρετανικό περιοδικό Economist αφιέρωσε το εξώφυλλο του τεύχους του πριν από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός στην «ανάδυση του κρατικού καπιταλισμού» (των χωρών Brics και των αραβικών μοναρχιών).
Τον ευνοούν επίσης, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις και τα οικονομικά στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν την Τρίτη, στον βαθμό που η χώρα του αποδείχθηκε ανθεκτικότερη του αναμενόμενου. Έτσι, σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία της Μόσχας, το ρωσικό ΑΕΠ αυξήθηκε το 2011 κατά 4,3% (ποσοστό ίσο με αυτό του 2010 και ανώτερο των εκτιμήσεων του ίδιου του Putin για 4,2%), με οδηγό τις εξαγωγές πετρελαίου (μέση τιμή το 2011 τα 109 δολάρια ανά βαρέλι έναντι 78 δολαρίων το 2010), αλλά και την εκτόξευση των λιανικών πωλήσεων κατά 7,2%, στο φόντο της υποχώρησης του πληθωρισμού στο χαμηλότερο μετασοβιετικό επίπεδο (6,1%).
Ωστόσο, η σχεδόν αποκλειστική εξάρτηση της ρωσικής οικονομίας από τις εξαγωγές πρώτων υλών, κυρίως υδρογονανθράκων, (ένα τέταρτο του όλου ΑΕΠ) και την εγχώρια κατανάλωση, γίνεται σαφής από τη μεικτή εικόνα που αποτυπώνουν, άλλοι δείκτες. Έτσι, η μεν αγροτική παραγωγή ενισχύθηκε κατά 16,1% (έναντι μείωσης κατά 9,7% το 2010 λόγω της ξηρασίας και των πυρκαγιών) και οι κατασκευές κατά 4,8% έναντι 3,2%, όμως η μεταποίηση αυξήθηκε κατά μόλις 6,1% (από 8,3%). Όσο για τις εκροές κεφαλαίου (85 δισ. δολάρια το 2011), αποδεικνύονται υπερδιπλάσιες των ξένων άμεσων επενδύσεων (36 δισ.).
Ο Putin είναι βέβαια πάντοτε σε θέση να επικαλείται τη βαριά μετασοβιετική κληρονομιά της δεκαετίας του ’90, οπότε η χώρα έχασε το ένα τρίτο του ΑΕΠ της, με αποτέλεσμα το παραγόμενο προϊόν να μην επανέλθει στα επίπεδα του 1990 παρά το 2004. Ωστόσο, οι αδυναμίες τις οποίες η δική του διαχείριση διατήρησε παραμένουν: το κατά κεφαλήν εισόδημα (σχεδόν 20.000 δολάρια) υπολείπεται αυτού της Πορτογαλίας (26.000 δολάρια), το προσδόκιμο επιβίωσης είναι κατά οκτώ έτη μικρότερο αυτού της Κίνας, η παιδική θνησιμότητα τριπλάσια από της Ισπανίας, ενώ το δημογραφικό πρόβλημα προβάλλει απειλητικό για το μέλλον της Ρωσίας, καθώς το ποσοστό γεννήσεων περιορίζεται μόλις στις 1,4% ανά γυναίκα.
Από την άποψη της διαφθοράς, η Διεθνής Διαφάνεια τοποθετεί τη Ρωσία στην 154η θέση (επί συνόλου 176 χωρών), ήτοι κάτω από την Υεμένη και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, ενώ η γραφειοκρατία εμπνέεται ακόμη από το σοβιετικό πρότυπο (π.χ. η εξασφάλιση οικοδομικής άδειας χρειάζεται 423 ημέρες). Από αυτή την άποψη είναι λογικό να μην προσελκύει η Ρωσία επενδυτές μακράς πνοής, παρά μόνο σπεκουλαδόρους «ζεστού χρήματος».
Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες χώρες BRICS, οι οποίες προχώρησαν έγκαιρα στο άνοιγμα και την διαφοροποίηση της οικονομίας τους, η Ρωσία παραμένει δέσμια της «μονοκαλλιέργειας» των υδρογοναθράκων (και δευτερευόντως των εξαγωγών οπλισμού), γεγονός που ενισχύει πολιτικά και το πλέγμα ολιγαρχών-διεφθαρμένης γραφειοκρατίας που δεσπόζει στη ρωσική ζωή. Οι πρόσφατες αναπάντεχες διαδηλώσεις των τριαντάρηδων των μεσοαστικών στρωμάτων καταδεικνύουν και τα όρια του μοντέλου Putin.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου