Το 2011, όπως και το 2010, η Αμερική γνώριζε ανάκαμψη στους οικονομικούς της δείκτες αλλά συνέχιζε να πλήττεται από καταστροφικά υψηλή ανεργία. Και στο μεγαλύτερο μέρος του 2011, όπως και του 2010, οι συζητήσεις στην Ουάσιγκτον αφορούσαν σε κάτι άλλο: το κατ' ισχυρισμό επείγον θέμα της μείωσης του ελλείμματος. Αυτή η ατυχής εστίαση λέει πολλά για τον πολιτικό μας πολιτισμό και συγκεκριμένα για το πόσο αποκομμένο είναι το Κογκρέσο από τα δεινά του καθημερινού Αμερικανού.
Αλλά αποκαλύπτει και κάτι άλλο: όταν στην Ουάσιγκτον μιλούν για ελλείμματα και χρέος, δεν έχουν ιδέα για τί μιλούν - και εκείνοι που μιλούν περισσότερο καταλαβαίνουν τα λιγότερα. Οι οικονομικοί «ειδήμονες», στους οποίους το Κογκρέσο τόσο στηρίζεται, έχουν επανειλημμένα αποδειχθεί εξ ολοκλήρου λάθος όσον αφορά στις βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού. Όσοι παίρνουν τις οικονομικές τους αναλύσεις από δεξαμενές σκέψεις όπως το Heritage Foundation περιμένουν από τη στιγμή που ο πρόεδρος Ομπάμα ανέλαβε την προεδρία το έλλειμμα να εκτοξεύσει στα ύψη τα επιτόκια. Και καθώς περιμένουν, τα επιτόκια έχουν πέσει σε ιστορικό χαμηλό. Θα περίμενε κανείς ότι οι πολιτικοί θα αμφισβητούσαν τελικά τις επιλογές τους.
Αλλά η Ουάσιγκτον δεν έχει μπερδευτεί μόνο με τις βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις, αλλά και με τις μακροπρόθεσμες. Γιατί παρότι το χρέος μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα, ο τρόπος με τον οποίο οι πολιτικοί μας και οι ειδικοί το αντιμετωπίζουν, είναι λάθος και υπερβάλλει ως προς το μέγεθός του. Όσοι ανησυχούν για το έλλειμμα περιγράφουν ένα μέλλον στο οποίο θα έχουμε φτωχύνει από την ανάγκη να αποπληρώσουμε τα χρήματα που δανειζόμασταν. Περιγράφουν την Αμερική σαν μία οικογένεια που πήρε ένα πολύ μεγάλο στεγαστικό δάνειο και δεν μπορεί να καταβάλει τις μηνιαίες δόσεις.
Η αναλογία ωστόσο είναι άστοχη για δύο βασικούς λόγους.
Πρώτον οι οικογένειες υποχρεούνται να αποπληρώνουν τα χρέη τους. Οι κυβερνήσεις όχι - το μόνο που έχουν να κάνουν είναι να διασφαλίζουν ότι το χρέος αυξάνεται πιο αργά από τα φορολογικά τους έσοδα. Το χρέος από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ποτέ δεν εξοφλήθηκε, αλλά δεν είχε πια σημασία αφού η αμερικανική οικονομία μεγάλωνε και μαζί της το εισόδημα που υπόκειται σε φορολόγηση.
Δεύτερον - και αυτό είναι κάτι που κανείς δεν φαίνεται να κατανοεί - μία υπερ - χρεωμένη οικογένεια χρωστάει χρήματα σε κάποιον άλλον. Το χρέος των Ηνωμένων Πολιτειών, σε μεγάλο βαθμό, είναι χρήματα που χρωστάμε στον εαυτό μας. Αυτό συνέβη με το χρέος που δημιουργήθηκε προκειμένου να νικήσουμε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι φορολογούμενοι επιβαρύνθηκαν με ένα χρέος που ήταν σημαντικά μεγαλύτερο, ως προς το ποσοστό του ΑΕΠ, από το σημερινό. Αλλά δανειστές ήταν οι ίδιοι οι φορολογούμενοι, που αγόραζαν αποταμιευτικά ομόλογα.
Έτσι το μεταπολεμικό χρέος δεν έκανε την Αμερική φτωχότερη και συγκεκριμένα δεν εμπόδισε εκείνη τη γενιά να βιώσει τη μεγαλύτερη αύξηση των εισοδημάτων στην ιστορία του έθνους.
Σήμερα όμως δεν είναι διαφορετικά;
Όχι όσο πιστεύετε. Είναι αλήθεια ότι μεγάλο μέρος του χρέους ανήκει στους ξένους, συμπεριλαμβανομένου του δημοσίου χρέους. Αλλά κάθε δολάριο ξένων διεκδικήσεων στην Αμερική ισούται με 89 σεντ αμερικανικών διεκδικήσεων στους ξένους. Και επειδή οι ξένοι προτιμούν τις ασφαλείς, χαμηλής απόδοσης επενδύσεις, η Αμερική στην πραγματικότητα κερδίζει περισσότερα από όσα πληρώνει στους ξένους επενδυτές.
Τώρα, το γεγονός ότι το δημόσιο χρέος δεν είναι σαν το στεγαστικό δάνειο δεν σημαίνει ότι είναι και ακίνδυνο. Φόροι συλλέγονται για να πληρωθούν τα επιτόκια και δεν χρειάζεται κανείς να είναι δεξιάς ιδεολογίας για να καταλάβει ότι οι φόροι που επιβάλλονται επιβαρύνουν την οικονομία. Αλλά τα κράτη με σταθερές και υπεύθυνες κυβερνήσεις - δηλαδή κυβερνήσεις που επιβάλουν μετριοπαθώς υψηλότερους φόρους όταν το απαιτούν οι περιστάσεις - ιστορικά έχουν καταφέρει να επιβιώσουν με πολύ υψηλότερα επίπεδα χρέους από αυτά που θα περιμέναμε σήμερα.
Το χρέος λοιπόν έχει σημασία. Αλλά αυτή τη στιγμή άλλα πράγματα έχουν μεγαλύτερη σημασία. Χρειαζόμαστε περισσότερες, όχι λιγότερες, κυβερνητικές δαπάνες για να ξεφύγουμε από την παγίδα της ανεργίας. Και η λανθασμένη αντίληψη για το χρέος στέκεται εμπόδιο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου