Δικαίωμα στην παντόφλα
Οι τύποι είναι πολλές φορές άβολοι και τα πρωτόκολλα μπορούν να σε κάνουν να αισθανθείς έξω από τα αισθητικά και συμπεριφορικά νερά σου. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει τίποτα περίεργο στους ανθρώπους που δεν συμπαθούν τα παραπάνω. Ευτυχώς, οι δημοκρατίες δίνουν στους πολίτες τη δυνατότητα να ζουν αυτοπροσδιοριζόμενοι: ο καθένας μπορεί να οργανώσει το δικό του πλαίσιο έκφρασης· οι περιπτώσεις, άλλωστε, κατά τις οποίες κάποιος υποχρεούται να εγκαταλείψει το προσωποποιημένο του χωράφι και να συμμορφωθεί με ορισμένο μοτίβο παρουσίασης του εαυτού δεν είναι πολλές, αλλά και αυτές οι λίγες δεν είναι υποχρεωτικές με τη στενή έννοια του όρου.
Ενα παράδειγμα είναι οι δεξιώσεις της ΠτΔ: Οφείλουν οι καλεσμένοι να τηρούν έναν επίσημο ενδυματολογικό κώδικα;
Ναι.
Θα συμβεί κάτι τρομερό αν δεν το κάνουν;
Οχι.
Υπάρχει πραγματικά λόγος να μην το κάνουν;
Και πάλι όχι. Οποιος αισθάνεται ότι ένα τυπικό κοστούμι τον περιορίζει ή ότι η κοινοτοπία των μοκασινιών προσβάλλει τη μοναδικότητα της παντόφλας του, μπορεί κάλλιστα να μην αποδεχτεί την πρόσκληση. Ο αυτοπροσδιορισμός είναι απολύτως σεβαστός, αλλά δικαίωμα σε αυτόν δεν έχουν μόνον οι ιδιώτες· έχουν και οι θεσμοί.
Η εμφάνιση του επιτυχημένου επιχειρηματία στη δεξίωση που παρατέθηκε στο Προεδρικό Μέγαρο προς τιμήν του βασιλικού ζεύγους της Ολλανδίας μπορεί να σημαίνει πολλά πράγματα: ότι ο επιχειρηματίας διακατέχεται από μια ανάγκη διαφοροποίησης τόσο εφηβικά επιτακτική, που δεν του επιτρέπει να ανεχτεί ούτε για ένα δίωρο την εμφανισιακή ομοιότητα με άλλους· ότι θεώρησε πως η περιφρόνησή του προς τους κανόνες ή την Προεδρία (αν αυτή υπάρχει) θα εκφραστεί εύγλωττα και πολιτικά διαμέσου ενός κάζουαλ συνόλου για μεσημεριανό καφέ· ότι ντύθηκε όπως του ήρθε, όχι με κάποια ατζέντα κατά νουν, αλλά επειδή η αφεντιά και το στυλ του δεν νοείται να υπαχθούν σε κάτι συμβολικά υπέρτερο. Ισως είναι προτιμότερο να υποθέσουμε ότι η επιδεικτική έλλειψη επισημότητας δεν οφείλεται σε δόλο, αλλά σε στάση ζωής. Ισως έχουμε να κάνουμε με έναν ιδεολόγο της εκκεντρικότητας, έναν ροκ σταρ των στρωμάτων, ο οποίος δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τις μικρές εκρήξεις επαναστατικότητας που μόνον ο καλός ύπνος σε χειροποίητα μαξιλάρια μπορεί να προσφέρει.
Είναι αρκετά περίεργο, ωστόσο, που ο ιδρυτής μιας επιχείρησης ειδών πολυτελείας αδυνατεί να καταλάβει την έννοια της υπεραξίας. Ενα πανάκριβο κρεβάτι δεν αντιπροσωπεύει μόνο το κόστος της κατασκευής του, αλλά κι ένα σωρό άλλα πράγματα: την ιδέα πίσω από αυτό, τις άυλες αξίες της τεχνικής, της ηθικής και της αισθητικής του, αλλά και την επωνυμία της εταιρείας που το πουλάει και το περιβάλλει με την αίγλη της φήμης και της αξιοπιστίας της.
Αντίστοιχα, οι τύποι μιας εκδήλωσης στο Προεδρικό Μέγαρο δεν έχουν να κάνουν μόνο με τα ρούχα που ενδείκνυται να φορούν οι καλεσμένοι· δεν είναι τεστ αντοχής σε κάποια έμμεση προσβολή της προσωπικότητας· συμβολίζουν την υποχώρηση από την ατομικότητα, την έμφαση στο συλλογικό πνεύμα της περίστασης, τη συναίνεση σε μία κοινή στάση: «Δεν ήρθαμε εδώ για να ξεχωρίσουμε ως εκπρόσωποι του εαυτού μας, αλλά για να τιμήσουμε κάποιον άλλο, αποδεχόμενοι ότι εμείς δεν έχουμε τον πρώτο ρόλο».
Το επίσημο ένδυμα δεν είναι υποταγή, αλλά μια ευγενική έκφραση ουδετερότητας, ένα στοιχειώδες μέσο αναγνώρισης της υπεροχής ενός «brand name» έναντι του δικού μας.
Τι είναι πραγματικά αντισυμβατικό;
Είναι από μόνη της μία «παραβίαση» πρωτοκόλλου ικανή να διαρρήξει κάποιο στερεότυπο και να εκφράσει δυναμικά μια σωτήρια ετερότητα;
Στην πραγματικότητα, η προβλέψιμη, αυτοματική αντισυμβατικότητα όπως μας την τάισαν με τη σέσουλα προσωπικότητες που απέδωσαν στα λαχούρια και στο πουκάμισο χωρίς γραβάτα μεταφυσικές ιδιότητες, μπορεί να είναι...
εξίσου συμβατική με το παραδοσιακά συμβατικό. Η άλλη πλευρά του κομφορμισμού, η ίδια εικόνα με άλλο φίλτρο. Οι ασυγκράτητα αντισυμβατικοί καλό θα ήταν να επαναπροσδιορίσουν την αντισυμβατικότητά τους και να διαλέξουν τις μάχες τους με περισσότερη προσοχή. Οι τύποι δεν πλήττονται κατ’ ανάγκην όταν τους αψηφάς, ειδικά αν οι συνθήκες κάνουν την αψηφισιά εύκολη και χωρίς συνέπειες. Ισα ίσα, θα έλεγε κανείς ότι η αμφισβήτηση για την αμφισβήτηση και η διαφορετικότητα ως πυροτέχνημα είναι βούτυρο στο ψωμί του συντηρητισμού· η υποδαύλιση της τελετουργικής σύγκρουσης που συνέχει το στάτους κβο.
Μια απλή αναζήτηση στο Διαδίκτυο είναι αρκετή για να φέρει στην οθόνη αρκετά αποτελέσματα που περιγράφουν, με σχεδόν σκηνοθετημένη ακρίβεια, την μποέμικη φύση του επιχειρηματία. «Ο Πολ Ευμορφίδης δεν φοράει ποτέ κοστούμι, δεν καπνίζει, δεν πίνει αλκοόλ και δεν έχει κινητό!». Αναφορά στην απέχθειά του προς τα κλειστά παπούτσια δεν υπάρχει, αλλά μπορεί εύκολα να εννοηθεί.
Κι ενώ ο επιτυχημένος επιχειρηματίας (με μία ακόμη αναζήτηση, αυτή τη φορά στις εικόνες της Google) φαίνεται πράγματι συνεπής στο πολύ συγκεκριμένο στυλ του, παράλληλα μοιάζει να αγνοεί κάτι σημαντικό σε σχέση με αυτό: το στυλ δεν χάνεται με μια σπάνια, προεδρική εξαίρεση στον κανόνα του· αντιθέτως, επιβεβαιώνεται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου