Περιμένοντας τον... Μεσαίωνα

Του ΡΟΥΣΣΟΥ ΒΡΑΝΑ

Αφήσαμε τους ίδιους ανθρώπους να κουμαντάρουν το ίδιο «καζίνο». Και αυτοί εξακολουθούν να παίζουν τα ίδια παιχνίδια. Δεν άλλαξε τίποτα.

Τέτοιες χρονιάρες μέρες ο Λάρι Ελιοτ δεν χολοσκάει με την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας. Προτιμά να κάθεται αναπαυτικά στον καναπέ του και να παρακολουθεί στην τηλεόραση την καλύτερη ταινία, όπως λέει ο ίδιος, που γυρίστηκε ποτέ για τις αγορές: «Πολυθρόνα για δύο». Είναι η ιστορία ενός πλούσιου χρηματιστή εμπορευμάτων (Νταν Ακρόιντ) που χάνει απροσδόκητα τη θέση του από έναν απατεωνάκο του γκέτο (Εντι Μέρφι). Τελειώνει με μια ανακριβή έκθεση για την αγορά κατεψυγμένης πορτοκαλάδας, που κάνει να καούν άσχημα μπόλικοι κερδοσκόποι. 

Παρακολουθώντας τούτες τις μέρες για πολλοστή φορά αυτή την ταινία, ο Λάρι Ελιοτ έκανε μερικές σκέψεις για τη χρονιά που φεύγει και που, όπως προβλέπει, τη διαδέχεται μια το ίδιο δύσκολη χρονιά. «Γνωρίζουμε πολύ λιγότερα για την παγκόσμια οικονομία από όσα νομίζουμε», γράφει στην εφημερίδα «Γκάρντιαν». «Οπως οι αδελφοί Ντιουκ με την έκθεση για την πορτοκαλάδα, πιστεύουμε κι εμείς ότι κατέχουμε το μυστικό για την ευτυχία και τα αιώνια πλούτη. Οσα όμως έχουν συμβεί τα τέσσερα τελευταία χρόνια μάς διαψεύδουν. Οι πολιτικές ηγεσίες που αποφασίζουν για την οικονομία πιστεύουν ότι οι αποφάσεις τους είναι υπολογισμένες από ειδικούς που γνωρίζουν τι κάνουν επακριβώς. Αυτό όμως είναι ένας μύθος. Και ήταν πάντοτε ένας μύθος. Το 2011 απέδειξε πως εκείνα που δεν γνωρίζουν οι πολιτικές ηγεσίες είναι πιο σημαντικά από εκείνα που γνωρίζουν».

Στην ταινία όταν ο χρηματιστής πέφτει σε αναποδιά, η πτώση του περνάει από διάφορα στάδια: δυσπιστία, σύγχυση, θυμός και, τέλος, μίσος για τον ίδιο του τον εαυτό που δεν μπορεί να επηρεάσει τα γεγονότα. Κάτι παρόμοιο είδαμε και τούτη τη χρονιά στην ευρωζώνη: μεταπτώσεις αλαζονείας και ανικανότητας που βάθυναν την κρίση και την έκαναν να σέρνεται ακόμη. Φέτος έγινε πια προφανές ότι η γρήγορη ανάκαμψη ύστερα από μια οικονομική κρίση δεν είναι κάτι τόσο «φυσιολογικό» όσο ήταν άλλοτε. Μιλάμε ήδη για μία χαμένη δεκαετία, λέει ο Λάρι Ελιοτ, σαν να είναι το «νέο φυσιολογικό». 

Η ταινία τελειώνει με έναν κερδοσκόπο που ζητάει απεγνωσμένα να του επιστραφούν τα χρήματά του. «Ξαναβάλτε μπροστά τις μηχανές», οδύρεται. 

Αυτό ακριβώς προσπαθούν να κάνουν οι πολιτικές ηγεσίες εδώ και τέσσερα χρόνια: να επιστρέψουν στους κερδοσκόπους τα λεφτά που έχασαν, φορτώνοντας τις ζημιές τους στις πλάτες των εργαζομένων και των φορολογουμένων, ώστε οι ίδιοι άνθρωποι που προκάλεσαν την κρίση να εξακολουθήσουν να παίζουν τα ίδια παιχνίδια σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα. Ετσι, τι μπορεί να περιμένει λοιπόν κανείς στο μέλλον;

Τον Αύγουστο του 1932, ένας δημοσιογράφος της «Σάτερντεϊ Ιβνινγκ Ποστ» ρώτησε τον οικονομολόγο Τζον Μέιναρντ Κέινς αν είχε υπάρξει στο παρελθόν άλλη τόσο μεγάλη κρίση σαν την κρίση του 1930. «Ναι», αποκρίθηκε εκείνος. «Ονομαζόταν Μεσαίωνας και κράτησε τετρακόσια χρόνια».