Οι Ισλανδοί ξαναγίνονται ψαράδες

Του GERARD LEMARQUIS / LE MONDE

Ήταν η «χώρα των ψαράδων» που πλούτισε ξαφνικά από τις τράπεζές της, αλλά κατέρρευσε εξίσου γρήγορα. Οι Ισλανδοί επιστρέφουν σήμερα στις δουλειές που την εποχή της ευμάρειας είχαν μάθει να περιφρονούν: την αλιεία και την καλλιέργεια της γης.

Στους δρόμους του Ρέικιαβικ δεν φαίνεται κανένα σημάδι της ανέχειας. Οι άστεγοι δεν κοιμούνται ποτέ έξω είτε είναι καλοκαίρι είτε χειμώνας. Στην πρωτεύουσα της Ισλανδίας έχουν δημιουργηθεί κέντρα υποδοχής για άνδρες και γυναίκες, αλλά και για ζευγάρια. Κι όμως, η κρίση είναι ακόμη εκεί, στο χρηματιστήριο, στα μελλοντικά σχέδια που εγκαταλείφθηκαν, στο μυαλό όλων. Η ύφεση χτύπησε πολύ σκληρά την Ισλανδία, μια χώρα που θεωρούνταν απόρθητο λιμάνι ευμάρειας. Το φθινόπωρο του 2008, οι τρεις μεγαλύτερες τράπεζες κατέρρευσαν, η κορόνα υποτιμήθηκε κατά 50% και η κυβέρνηση αναγκάστηκε να ζητήσει τη βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και των Ευρωπαίων γειτόνων της.

Ζώντας σε μια τέτοια πραγματικότητα, ο Εϊμίρ Μάνιουσον, πατέρας τριών παιδιών, κινδυνεύει να χάσει το σπίτι του. Γεννήθηκε πριν από 49 χρόνια σε ένα αρκετά απομονωμένο φιόρδ και άρχισε να εργάζεται στον τομέα της αλιείας. Στη συνέχεια άλλαξε διάφορες δουλειές για να καταλήξει πιλότος σε μια αεροπορική εταιρεία με έδρα το Ρέικιαβικ. Με την κρίση έχασε τη δουλειά του και εργαζόταν σποραδικά ως οικοδόμος. Κάποια μέρα ένας φίλος τού μίλησε για ένα χρυσωρυχείο στη Γροιλανδία. Ο χρυσός είχε αποκαλυφθεί εξαιτίας του λειώσιμου των πάγων. Αλλά η ισλανδική εταιρεία που είχε προσλάβει τον Μάνιουσον απέλυσε όλο το προσωπικό της στις 31 Δεκεμβρίου του 2009, καλώντας όποιον θέλει να συνεχίσει να δουλεύει, να δεχθεί μια μείωση του μισθού του κατά 15%. Ο Εϊμίρ Μάνιουσον δεν μπόρεσε να μη δεχθεί την προσφορά αν και ξέρει ότι δύσκολα θα σώσει το σπίτι του.

Η Ισλανδία είναι μια χώρα νέων ανθρώπων, μαθημένων στις γρήγορες αλλαγές. Η ζωή ενός Ισλανδού περιέχει συνήθως τρεις ή τέσσερις επαγγελματικές ζωές. Το φαινόμενο είναι τόσο διαδεδομένο, που δυσκολεύει τη δουλειά των κοινωνιολόγων και της στατιστικής. Είναι αδύνατο, για παράδειγμα, να καθοριστεί το προφίλ των ψαράδων γιατί κανείς δεν είναι ψαράς σε όλη του τη ζωή. Με την οικονομική κρίση, όμως, πολλοί Ισλανδοί επιστρέφουν σε αυτό που ξέρουν να κάνουν καλύτερα. Αυτή είναι η περίπτωση του Χάλντορ Άρνασον, ο οποίος ετοιμάζει τον εξοπλισμό του για το ψάρεμα του κυκλόπτερου, ενός ψαριού που μπορεί να παράγει έως 700 γραμμάρια χαβιάρι. Τα αυγά του ψαριού θα παστωθούν στην τοπική αγορά και από εκεί θα πάνε στο εξωτερικό για την υπόλοιπη επεξεργασία. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, ο Άρνασον έχει δικαίωμα να ψαρέψει 52 κυκλόπτερους την ημέρα.

Στο μεταξύ, η Ισλανδία περιμένει. Περιμένει ότι η Εύα Τζολί, η δικαστικός από τη Γαλλία που πριν από κάποια χρόνια έγινε παγκοσμίως γνωστή για τον αγώνα της κατά της διαφθοράς, θα βρει το κρυμμένο χρήμα στους φορολογικούς παραδείσους. Περιμένει έναν καλό πελάτη για την αγορά της ενέργειας, ένα νέο δάνειο από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, λίγο φως στο τούνελ. Αλλά το μόνο πράγμα που ξέρει με βεβαιότητα αυτή την εποχή είναι ότι οι ημέρες μεγαλώνουν.