Το «μπαξίσι» του θεριακλή...

Του ΑΡΗ ΑΜΠΑΤΖΗ

Η ΑΝΕΧΕΙΑ ή -αν θέλετε- ο χρηματισμός, το κοινό αυτό και σημαντικό στοιχείο του σύγχρονου ελληνικού και τουρκικού πολιτισμού, αλλιώς το «λάδωμα», «χαράτσι», «ρουσφέτι», «μπαξίσι» και πάει λέγοντας, έχουν τελικά ευεργετικές συνέπειες για τα δικαιώματα των καταπιεσμένων εδώ και λίγο καιρό καπνιστών.

Παρεμπιπτόντως -και με αφορμή τις κοινές λέξεις που αποδίδουν τον «χρηματισμό»- δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσες κοινές λέξεις υπάρχουν γενικά στην ελληνική και στην τουρκική αργκό. Στην προκειμένη περίπτωση, οι δύο διαφορετικές λέξεις που αποδίδουν την ίδια έννοια είναι το «λάδωμα», που δεν υπάρχει στην τουρκική, και το τουρκικό «sakal» (μούσι), που δεν υπάρχει στην ελληνική αργκό. Τέλος πάντων, εδώ και λίγο καιρό, παρατηρείται στην Τουρκία ένα φαινόμενο που συνιστά κατάφωρη παραβίαση των κανόνων που έχει θεσπίσει ο νομοθέτης για το κάπνισμα. Στη χώρα αυτή, όμως, όσο ιεροί είναι οι κανόνες και η υπακοή σε αυτούς, άλλο τόσο ιερή είναι η παραβίαση παντός είδους κανόνων.

ΞΕΚΙΝΩΝΤΑΣ από το ιερό Σύνταγμα, που παραβιάζει κάθε τρεις και λίγο ο ιερός στρατός και κάνει... ιερά πραξικοπήματα, μέχρι την ντε φάκτο εφαρμογή της ιερής αρχής να έχει κανείς τέσσερις γυναίκες, παρότι οι ιεροί νόμοι λένε το αντίθετο, η παραβίαση των κανόνων είναι ο βασικός κανόνας. Η αρχή ότι οι κανόνες υπάρχουν για να παραβιάζονται, είναι μέρος του γενετικού υλικού της τουρκικής κοινωνίας. Τι είναι τώρα αυτό που συνιστά κατάφωρη παραβίαση των κανόνων περί απαγόρευσης του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους; Αυτό που παρατηρείται, είναι το γεγονός ότι σιγά σιγά αυξάνονται και πληθύνονται τα εστιατόρια, κυρίως αυτά εντός των οποίων εξελίσσονται οινοπνευματικές δραστηριότητες, όπου έχουμε επιστροφή στο περίφημο και ιερό στάτους κβο άντε. Το εν λόγω στάτους κβο είναι το «όλοι μαζί καπνίζουμε ωσάν αράπηδες».

ΑΡΧΙΚΑ, ΑΡΧΙΣΕ να παρατηρείται η επιστροφή αυτή σε κάποια «κεμπαπτσίδικα», που είναι κάπως μακριά απ' τα μάτια, ξεχασμένα σε κάποιες ανήλιες γωνιές σε παρασόκακα. Ενα από αυτά, μάλιστα, στην περιοχή Λέβεντ της Κωνσταντινούπουλης, γειτνιάζει με άλλο ένα κεμπαπτσίδικο. Ξαφνικά, περνώντας κανείς από τον δρόμο, άρχιζε να παρατηρεί μια ανισόρροπη κατάσταση. Η εικόνα που αντίκριζε, ήταν ένα κατάμεστο εστιατόριο και δίπλα ένα σχεδόν άδειο. Στο έναν οι θαμώνες έτρωγαν κρέατα, έπιναν ούζα και κρασιά, και μετέτρεπαν τον χώρο σε... τεκέ. Στο άλλο, τα γκαρσόνια βάραγαν... μύγες. Σύντομα, για λόγους επιχειρηματικούς, προσχώρησε στην «παρανομία» και το διπλανό μαγαζί, και άρχισε να επιτρέπει το κάπνισμα και επήλθε ισορροπία. Η προσχώρηση στην παρανομία, όμως, τείνει να πάρει καθολική μορφή. Περνώντας κανείς από το θρυλικό σοκάκι πίσω από την «Αγορά Ρωμυλίας», στο Πέρα, το γεμάτο αυτό με ταβέρνες σοκάκι, βλέπει ότι «τρων και πίνουν και φουμάρουν» οι πάντες.

ΚΑΙ ΠΟΘΕΝ η παραβίαση που «βγάζει μάτι»; Το ρεπορτάζ που μπορεί να κάνει κανείς καταναλώνοντας ούζα και καπνίζοντας σε ένα από αυτά τα μαγαζιά, δίνει την απάντηση. Οι δημοτικοί υπάλληλοι, έναντι «μπαξισίου» εκ του καταστήματος, πωλούν στους θαμώνες την ελευθερία τού καπνίζειν. Και η διαδικασία εξελίσσεται ενίοτε υπό μορφήν παράστασης στην οποία μετέχουν όλοι. Μπαίνει ένας δημοτικός υπάλληλος και με πολύ σοβαρό ύφος λέει «σηκώστε τα τασάκια». Αφού όμως αυτός αποχωρήσει μετά του αντιτίμου της αγοράς ελευθερίας, τα τασάκια επανέρχονται στη σωστή τους θέση.

ΠΗΓΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ