ΒΟΡΕΙΟΣ ΠΟΛΟΣ: Η τήξη των πάγων και οι νέες "μυθικές οδοί" της ναυσιπλοϊας

Του Olivier Truc / LE MONDE

Δύο δρόμοι παρακάμπτουν τον Βόρειο Πόλο. Αυτός της Δύσης περνάει από τον Καναδά, αυτός της Ανατολής από τη Ρωσία. Και στις δύο περιπτώσεις το κέρδος σε χρόνο και απόσταση είναι σημαντικό για τα πλοία, σε σχέση με μια διαδρομή μέσω της διώρυγας του Παναμά στην πρώτη περίπτωση και μέσω της διώρυγας του Σουέζ στη δεύτερη.

 

Μέχρι σήμερα δεν μπορούμε να μιλάμε για ανταγωνισμό ανάμεσα σε αυτές τις δύο μυθικές οδούς. Το 2007 το Βορειοδυτικό Πέρασμα άρχισε να μπορεί να χρησιμοποιείται το καλοκαίρι, όμως τα επικίνδυνα παγόβουνα εμποδίζουν να αναπτυχθεί πραγματικά εκεί η ναυσιπλοΐα. Το λειώσιμο των πάγων είναι εξάλλου εκεί πολύ λιγότερο σημαντικό απ' ό,τι στη ρωσική πλευρά. Εξάλλου το πρόβλημα της κυριαρχίας επί του Βορειοδυτικού Περάσματος δεν έχει διευθετηθεί. Οι Καναδοί το θεωρούν μια εσωτερική οδό ενώ οι Αμερικανοί το βλέπουν ως έναν διεθνή διάδρομο.

 

Το πρόβλημα αυτό δεν τίθεται στην ανατολική πλευρά. Οι Ρώσοι είναι οι αναμφισβήτητοι κύριοι σε όλο το μήκος του Βορειοανατολικού Περάσματος, το οποίο στην πραγματικότητα εκμεταλλεύονται εδώ και καιρό για τις εγχώριες ανάγκες τους. Την ώρα που ανοίγουν την οδό αυτή στο διεθνές εμπόριο, έχουν εκεί μια ήδη σημαντική εμπειρία ναυσιπλοΐας και αναγνωρισμένη τεχνογνωσία.

 

Ο σουηδός γεωλόγος και εξερευνητής Οτο Νόρντενσκιολντ ήταν ο πρώτος που ολοκλήρωσε τον διάπλου του Βορειοανατολικού Περάσματος με το πλοίο «Vega» το 1878-1879. Θεωρούσε πάντως ότι οι πολύ δύσκολες συνθήκες εξαιτίας του πάγου στο ανατολικό τμήμα της οδού αυτής δεν θα επέτρεπαν την εκμετάλλευσή της. Ενάμιση αιώνα αργότερα η άνοδος της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας του πλανήτη έκανε τη δουλειά της, όμως οι συνθήκες ναυσιπλοΐας παραμένουν δύσκολες.

 

Την εποχή εκείνη η απουσία υποδομών κατά μήκος του Βορειοανατολικού Περάσματος αποτέλεσε τροχοπέδη στην ανάπτυξή του. Οι Ρώσοι συνέχισαν να ενδιαφέρονται, ιδιαίτερα μετά τη δημιουργία της ΕΣΣΔ, το 1922. Το 1932 δημιουργήθηκε η διοίκηση της Βορειοανατολικής Οδού, η Γκλαβσεβμορπούτ. Τη χρονιά εκείνη το παγοθραυστικό ατμόπλοιο «Σιμπιριάκοφ» πραγματοποίησε για πρώτη φορά τον πλήρη διάπλου από το Αρχανγκέλσκ της Σιβηρίας μέχρι τον Βερίγγειο πορθμό χωρίς να σταματήσει εξαιτίας των πάγων, και από το 1935 η οδός χρησιμοποιείται τακτικά για τις μεταφορές.

 

Από τότε αναπτύσσονται υποδομές και λιμάνια, ναυπηγούνται παγοθραυστικά, ανεφοδιάζονται οι τοπικοί πληθυσμοί και οι καταυλισμοί των επιστημόνων. Το Βορειοανατολικό Πέρασμα διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο από τη δεκαετία του 1970, όταν η ΕΣΣΔ αρχίζει να εκμεταλλεύεται τα κοιτάσματα αερίου και πετρελαίου του Μεγάλου Βορρά. Το 1987, περίπου 6,7 εκατομμύρια τόνοι διαφόρων εμπορευμάτων μεταφέρονται από την οδό αυτή - ποσότητα που αποτελούσε τότε ρεκόρ. Εκείνη τη χρονιά ο σοβιετικός πρόεδρος Μιχαήλ Γκορμπατσόφ πρότεινε να ανοίξει το Βορειοανατολικό Πέρασμα για τα ξένα πλοία και τον Ιούλιο του 1991 δόθηκε η επίσημη έγκριση. Ομως η κατάρρευση της ΕΣΣΔ πάγωσε το σχέδιο. Η ναυσιπλοΐα ανέκαμψε στη δεκαετία του 2000 και έκτοτε το Βορειοανατολικό Πέρασμα χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο.