ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Σύμβολα της εποχής μας

Της ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΤΣΟΥΝΑΚΗ

Στη λεωφόρο Μεσογείων, προβεβλημένο κτίριο, στο οποίο στεγαζόταν μεγάλο κατάστημα αυτοκινήτων, μετατρέπεται σε Αγορά Χρυσού. Από καθεδρικός της κατανάλωσης σε καθεδρικός της πτώχευσης, δηλαδή. 

Η αλλαγή χρήσης είναι συμβολική της μετάβασης μιας κοινωνίας από τον άκοπο πλουτισμό στην κατάρρευση. Γιατί τα πάσης φύσεως ενεχυροδανειστήρια, ανταλλακτήρια, αγορές, δεν δηλώνουν οπωσδήποτε «υγιή επιχειρηματικότητα». Οτι πρόκειται για ναούς της παραοικονομίας δηλώνεται και από την ίδια την κυβέρνηση. Πριν από τρεις μήνες, περίπου, ο υπουργός Οικονομικών, με έγγραφό του που διαβιβάστηκε στη Βουλή, ανέφερε ότι σε εκατό ελέγχους του ΣΔΟΕ παρατηρήθηκε παραβατικότητα σε ποσοστό 50%. Εως και τις 31/7/12 είχαν κάνει έναρξη εργασιών στις αρμόδιες ΔΟΥ 175 ενεχυροδανειστήρια και 97 επιχειρήσεις αργυραμοιβών.

Πώς αντιμετωπίζει η κυβέρνηση τις περιπτώσεις αισχροκέρδειας; Οταν διαπιστώνεται η παρανομία, ποιο είναι το επόμενο βήμα; Σταματάει ή όχι η «δραστηριότητα»;

Κάθε εποχή έχει τα σύμβολά της. Η σημερινή, της κρίσης, με τις πολλές ανατροπές όχι μόνο του «ενήδονου και ακαλαίσθητου» εθνικού βίου, αλλά και του οριακά αξιοπρεπούς ενός μη σπάταλου νοικοκυριού, δηλώνει με διαφορετικούς τρόπους τη χρεοκοπία της. Ενας εξ αυτών είναι τα πάσης φύσεως ενεχυροδανειστήρια. Μια επίσκεψη σε σχετικά sites βοηθάει σε μια σύντομη αναδρομή. Ανάμεσα στα τιμαλφή αλλοτινών καιρών –όχι και πολύ μακρινών– τα ρολόγια. 

Θυμάστε τα Rolex με χρυσό και ατσάλι, που χαλαρά, σαν βραχιόλια, στον γυναικείο καρπό, πλαισιωμένα με ανάλογες αλυσίδες, ήταν η κατ’ εξοχήν εικόνα οικονομικού στάτους και ισχύος; Υπαρκτού ή κατασκευασμένου; Το κομψό συνδηλούμενο της μεταπολιτευτικής φούσκας, που αναπαράχθηκε σε δεκάδες απομιμήσεις; Το σημαίνον μιας ολόκληρης περιόδου (της δεκαετίας ’80–’90), για έναν κόσμο που ήθελε να είναι και να φαίνεται «προνομιούχος»; 

Κάποιοι από τους ιδιοκτήτες (των αυθεντικών) ρολογιών αναγκάζονται να τα αποχωριστούν. «Κεκτημένα» κι αυτά που χάνονται. Η Ελλάδα της κίβδηλης ευμάρειας βρίσκει καταφύγιο στην παραοικονομία. Σε μια ληστρική εκδοχή, που αφαιμάσσει χωρίς να δίνει λύση παρά μόνο μια πολύ πρόσκαιρη ανακούφιση.

Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι στα ενεχυροδανειστήρια προστρέχουν και άνθρωποι που εκποιούν τα ελάχιστα που διαθέτουν, για να καλύψουν δυσανάλογα με τις δυνάμεις τους έξοδα. Ανθρωποι που συγκρούονται με την κρίση μετωπικά χωρίς να έχουν επιλέξει οι ίδιοι τη λάθος πορεία. Η μυλόπετρα των ενεχυροδανειστηρίων – αγορών αλέθει αδιακρίτως, όπως και η κρίση. Παραφυάδες ενός συστήματος παραοικονομίας που ακμάζει σε μια από τις πιο θαλερές εκφράσεις του. 

Οι «επιχειρήσεις» αυτές αναδύονται παντού, εγκαθίστανται σε μαγαζιά που κλείνουν, σε σημεία κομβικά της πόλης. Σε κάθε γειτονιά υπάρχουν ανταλλακτήρια χρυσού. Με ένα τηλεφώνημα έρχεται ο υπάλληλος κατ’ οίκον να εξυπηρετήσει. Η εχεμύθεια διαφημίζεται ως ουσιώδης παράμετρος της συναλλαγής. Αυτή η απόλυτα παρακμιακή λειτουργία του συστήματος οφείλει να απασχολήσει τις αρμόδιες αρχές. Είναι μία από τις πιο μαύρες εκδοχές της σημερινής οικονομικοκοινωνικής συνθήκης. Συνέχεια της αλυσίδας της φοροδιαφυγής, που ευθύνεται, σε μεγάλο βαθμό, για την πτώχευση της χώρας. Εμφανίζεται ως συνέπεια της κρίσης, αλλά ανήκει στην ίδια οικογένεια διαφθοράς και ανομίας. Είναι παραπλανητική, υποσκάπτει σοβαρά τις όποιες προσπάθειες ανάκαμψης. Και μόνο η εικόνα των ανταλλακτηρίων είναι πισωγύρισμα, στον χρόνο και στην ιστορία.