ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Ο γαμπρός και η δημοκρατία

Του ΗΛΙΑ ΚΑΝΕΛΛΗ

Το μακρινό 1968, το ΚΚ Τσεχοσλοβακίας απαρνήθηκε το μονολιθικό παρελθόν του λεγόμενου δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και του μονοκομματικού κράτους. Στόχος, οι δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Κάτι που ενόχλησε πολύ την ΕΣΣΔ και τον Αύγουστο εκείνης της χρονιάς μπήκαν τα σοβιετικά τανκς στην Πράγα. Το κομμουνιστικό πραξικόπημα ανέκοψε διά της βίας και δημοκρατία και μεταρρύθμιση. Το γραφειοκρατικό οικονομικό σύστημα του κεντρικού σχεδιασμού πήρε τη ρεβάνς και ο αυταρχισμός του καθεστώτος επέστρεψε αυταρχικότερος. 

Πέρασαν 21 χρόνια έκτοτε και τα κομμουνιστικά καθεστώτα κατέρρευσαν αφού είχαν αποδείξει ότι δεν μπορούσαν να αλλάξουν.

Το ιστορικό εκείνο συμβάν αποκλήθηκε Ανοιξη της Πράγας και τα αιτήματά του κυριάρχησαν στη διάσπαση του δικού μας ΚΚΕ, την ίδια χρονιά. Οι θεωρητικοί του ελληνικού ανανεωτικού ρεύματος υιοθέτησαν τα συνθήματα των Τσεχοσλοβάκων. Ανάμεσά τους, ο κορυφαίος έλληνας θεωρητικός της κομμουνιστικής ανανέωσης, ο Νίκος Πουλαντζάς, θεωρούσε προαπαιτούμενο τη δημοκρατία στον δρόμο για τον σοσιαλισμό. Τη συνεισφορά του Πουλαντζά αναγνώρισε ο Συνασπισμός, που το 1997 έδωσε το όνομά του στο επίσημο ιδεολογικό ινστιτούτο του.

Και ύστερα, μετά την πρόσφατη οργανωτική συνδιάσκεψη, ο προς ενοποίηση ΣΥΡΙΖΑ αυτοπροσδιορίζεται ριζοσπαστικός και συσσωματώνει τη λεγόμενη κινηματική εμπειρία, όπως άρχισε στη Γένοβα το καλοκαίρι του 2001.  

Μπορεί αυτή η ιδεολογική μετατόπιση να θέσει σε δεύτερη μοίρα την πίστη στη δημοκρατία; 

 Οπως δήλωσε σε συνέντευξή του στο «Βήμα» ο (από το ΚΚΕ προερχόμενος) Γιάννης Δραγασάκης, επ' ουδενί. Ενόψει μιας ενδεχόμενης κυβερνητικής προοπτικής, ο έμπειρος πολιτικός επικαλείται ως αυτονόητη τη θέση του Πουλαντζά.

Αυτονόητη; Οχι για όλους. Αλλα στελέχη, τροτσκιστές π.χ. ή μέλη της Ρόζας, ενδεχομένως και από το Αριστερό Ρεύμα, δεν συμμερίζονται αυτή τη θέση. Ενας, προχθές, δήλωσε ότι «ο Πουλαντζάς είναι μάθημα κατ' επιλογήν».  

Τι εννοεί ο ποιητής;  

Μπορεί άραγε ένα κόμμα που συμμετέχει στις διαδικασίες της δημοκρατίας όταν αναλάβει την εξουσία να υπονομεύσει τη δημοκρατική συνέχεια; Και τι είδους σοσιαλισμός θα είναι αυτός αν δεν είναι δημοκρατικός; Με τι θα μοιάζει; Και όποιος διαφωνεί με τις πολιτικές στοχεύσεις του; Τι θα απογίνει;

Τα ερωτήματα είναι ουσιαστικά. Ο Αλέξης Τσίπρας ήδη πήρε ένα μάθημα ρεαλισμού στο ταξίδι του στην Αργεντινή - έχει πάρει ακόμα ένα, υποχρεωμένος να ξεχάσει τις δηλώσεις του για την Κύπρο, το Μνημόνιο και τον κ. Χριστόφια. Στο άμεσο μέλλον, ωστόσο, θα χρειαστεί να πείσει και το κόμμα του ότι ο σοσιαλισμός που επαγγέλλεται δεν μπορεί να αφίσταται ούτε της δημοκρατίας ούτε του ρεαλισμού. Και τότε...

Τότε, ο ΣΥΡΙΖΑ θα χρειαστεί να αποσαφηνίσει ουσιαστικά ιδεολογικά χαρακτηριστικά του. Θα το κάνει χωρίς απώλειες; Προς τα πού και πόσο οδυνηρές;  

Στο μακρύ ταξίδι της επιστροφής, οι επιτελείς του κ. Τσίπρα θα έχουν όλο τον χρόνο να σκεφτούν και να σχεδιάσουν. Ξέρουν ήδη ότι στο τέλος ξυρίζουν τον γαμπρό.