ΚΟΣΜΟΣ: Οι λέξεις της χρονιάς

Του ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ

Ενας τρόπος να περιγραφεί μια χρονική περίοδος είναι μέσα από τις λέξεις που ακούγονται στην τηλεόραση, στον Τύπο, στις παρέες. Κρίση, λιτότητα, χρέος, μνημόνιο, δόσεις, είναι λέξεις που μονοπωλούν τις συζητήσεις τα τελευταία χρόνια, ενώ άλλες (όπως το σπρεντ) αποδεικνύονται πιο εφήμερες.  

 

Το Λεξικό της Οξφόρδης, τόσο στη Βρετανία όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες, επιλέγει κάθε χρόνο τη λέξη της χρονιάς με διαφορετικά κριτήρια: να είναι πρωτότυπη, να είναι συμβολική, να είναι περίεργη, να προκαλεί συζητήσεις, να ξαφνιάζει.

 

Ανάμεσα στις υποψήφιες λέξεις στην Αγγλία για φέτος ήταν ο «Ευρωγεδδών» (η απειλή μιας οικονομικής κατάρρευσης της ευρωζώνης), το «πορνό για μαμάδες» (λόγω της επιτυχίας του βιβλίου «Πενήντα Αποχρώσεις του Γκρι»), το «μποζόνιο του Χιγκς» (πιο γνωστό ως σωματίδιο του Θεού) και ένας όρος που κατασκεύασαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Yolo» (you only live once, ζεις μονάχα μια φορά). Νικήτρια όμως αναδείχθηκε η λέξη:

omnishambles, που θα μπορούσε να μεταφραστεί στα ελληνικά ως απόλυτο χάος. 

 

«Είναι μια λέξη που άρεσε σε όλους καθώς συμπυκνώνει με όμορφο τρόπο τα γεγονότα των τελευταίων 365 ημερών», δήλωσε η Φιόνα ΜακΦέρσον, μια από τους λεξικογράφους της κριτικής επιτροπής.

 

Η λέξη καταγράφηκε πρώτη φορά το 2009 από τους σεναριογράφους μιας σειράς του BBC, αλλά ήρθε στην επιφάνεια τον περασμένο Απρίλιο όταν τη χρησιμοποίησε ο  Εντ Μίλιμπαντ στη Βουλή για να περιγράψει τον προϋπολογισμό της κυβέρνησης Κάμερον. Ο ηγέτης των Εργατικών φαίνεται πως έχει ταλέντο, καθώς δική του ήταν και η περυσινή λέξη της χρονιάς: squeezed middle, δηλαδή η πιεζόμενη μεσαία τάξη. Το omnishambles πάντως είναι ομολογουμένως πιο επιβλητικό, ενώ προσφέρεται και για λογοπαίγνια. Οταν ο ατυχήσας υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών για την Προεδρία Μιτ Ρόμνεϊ επισκέφθηκε πέρυσι τη Βρετανία, κυκλοφόρησε στα social media ο όρος Romneyshambles για να περιγράψει τις γκάφες του.

 

Οι ειδικοί του Λεξικού της Οξφόρδης στις ΗΠΑ ήταν πιο συντηρητικοί. Από την οικονομία προτίμησαν την τεχνολογία, γεγονός διόλου περίεργο δεδομένου ότι είναι Αμερικανοί. Πριν από τρία χρόνια είχαν αναγορεύσει λέξη της χρονιάς το «unfriend», το κουμπί που πατά δηλαδή κανείς στο facebook για να αφαιρέσει κάποιον από τον κύκλο των φίλων του. Φέτος διάλεξαν το GIF (Graphics Interchange Format), τη συμπιεσμένη μορφή αρχείου δηλαδή, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί μεταξύ των άλλων για τη δημιουργία κινουμένων εικόνων. Εφευρέθηκε το 1987, πριν από 25 ολόκληρα χρόνια, όπως επισημαίνουν όμως οι λεξικογράφοι, «δεν ήταν ποτέ περισσότερο της μόδας από σήμερα». Η περίφημη New York Public Library εγκαινίασε φέτος ένα εργαλείο που επιτρέπει τη μετατροπή των αρχείων της σε κινούμενες εικόνες, ενώ τον περασμένο μήνα η εφημερίδα «Γκάρντιαν» διοργάνωσε ένα live-gif της πρώτης τηλεμαχίας των υποψηφίων για την αμερικανική Προεδρία.

Το μόνο που δεν έχει λυθεί είναι η προφορά της λέξης GIF. Αλλά δεν έχει και καμιά σημασία.