O ανταγωνιστής των οικονομολόγων

Του ΡΟΥΣΣΟΥ ΒΡΑΝΑ
(rvranas@otenet.gr)

Τα οικονομικά είναι μια επιστήμη που επιστρατεύει μερικούς από τους πιο νοήμονες ανθρώπους και τα πιο ισχυρά κομπιούτερ για να αποδείξει πράγματα που συνήθως είναι προφανή. Τότε τι χρειάζεται η επιστήμη, όταν μάλιστα οι άνθρωποι συχνά φέρονται ανορθολογικά, σπρωγμένοι μάλλον από το ένστικτο παρά από τη λογική;

Οι οικονομολόγοι αποφεύγουν σχολαστικά να κάνουν υποθέσεις ή να βγάζουν συμπεράσματα, όταν αυτά δεν υποστηρίζονται από μαθηματικές εξισώσεις. Αυτή η λατρεία στα μαθηματικά, όμως, όπως επισημαίνει ο Έντμουντ Κόνγουεϊ στην «Ντέιλι Τέλεγκραφ», μαζί με την εγκατάλειψη της κοινής λογικής, επιτάχυναν την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης. Πριν από την κρίση, ας πούμε, δεν ήταν λίγοι εκείνοι οι απλοί και ανειδίκευτοι άνθρωποι που οσμίζονταν ότι πολλοί έσπευδαν να δανειστούν χωρίς να σκέφτονται ιδιαίτερα τις μακροπρόθεσμες συνέπειες στο πορτοφόλι τους. Και που καταλάβαιναν ότι οι επενδυτές είχαν ξετρελαθεί από τη μυρωδιά του εύκολου χρήματος. Όμως, βυθισμένοι στους κανόνες τους και στα γραφήματά τους, οι οικονομολόγοι δεν μπόρεσαν να ακούσουν αυτούς τους απλούς ανθρώπους. Τους ακούνε τώρα, αλλά είναι πολύ αργά. Και παραδέχονται πως η κοινή λογική χάθηκε στο πέλαγος των μαθηματικών υπολογισμών τους.

Μας είναι άραγε αυτή η δικαιολογία αρκετή; Κανονικά, οι οικονομολόγοι θα έπρεπε να είχαν πέσει στην υπόληψή μας. Το παράδοξο όμως είναι πως αυτό δεν συνέβη. Παρά τα παράπονά μας για τις αποτυχημένες προβλέψεις τους, με την απειλητική σκιά της χειρότερης οικονομικής κρίσης από το 1929 να βαραίνει πάνω από τα κεφάλια μας, εξακολουθούμε να τείνουμε ευήκοον ους κάθε τόσο που οι οικονομολόγοι επιχειρούν να μας κάνουν κοινωνούς της σοφίας τους. Ακόμη και οι εταιρείες πιστοληπτικής αξιολόγησης, που κανονικά θα έπρεπε να είχαν ξεπέσει στα τρίσβαθα της υπόληψής μας, από τη στιγμή που διαπιστώσαμε πως τα προϊόντα τα οποία μας παρουσίαζαν ως μεγάλες επενδυτικές ευκαιρίες αποδείχτηκαν «τοξικά», εξακολουθούν να προκαλούν πανικό μόλις ανακοινώνουν την πρόθεσή τους να υποβαθμίσουν το χρέος μιας χώρας. Όχι πως συγχωρέσαμε αυτούς που αμάρτησαν, λέει ο Έντμουντ Κόνγουεϊ. Όμως, μέσα στον ορυμαγδό της οικονομικής κατάρρευσης, όπως οι οικονομολόγοι, έτσι κι εμείς φαίνεται πως έχουμε χάσει την εμπιστοσύνη μας στην κοινή λογική και αναζητούμε απεγνωσμένα μια βεβαιότητα.

Θα ξαναπέσουμε λοιπόν στα χέρια των οικονομολόγων; Δεν είναι απαραίτητο. Γιατί τώρα υπάρχει εναλλακτική λύση. Ονομάζεται Λούσα, είναι χιμπαντζής στο τσίρκο της Μόσχας και παρουσιάζεται ως απειλητικός ανταγωνιστής των οικονομολόγων. «Λούσα, πού θα επενδύσεις τα χρήματά σου φέτος;» τον ρώτησαν αφού του έδωσαν 30 κύβους που καθένας τους αντιπροσώπευε μια εταιρεία. Ύστερα από σύντομη σκέψη, ο Λούσα επέλεξε οκτώ. Και αποδείχτηκε πως έκανε εξαιρετική επιλογή, αφού το αρχικό του κεφάλαιο (ένα εκατομμύριο ρούβλια) τριπλασιάστηκε. Το χαρτοφυλάκιο του Λούσα είχε κατά 94% υψηλότερη απόδοση από τα χαρτοφυλάκια των ρωσικών εταιρειών επενδύσεων, αποκαλύπτει ο δημοσιογράφος Όλεγκ Ανισίμοφ στο περιοδικό «Russian Finance», κάτι που δεν δίνει πολλές ελπίδες στους οικονομολόγους.