Οπου λαλούν πολλά κοκόρια...

Του Χαραλαμπου Μ. Μουτσοπουλου

(καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών)

Κάθε νοσηλεία επωνύμου στη χώρα μας φέρνει στο προσκήνιο μια αναχρονιστική, ευρεσιτεχνική συμπεριφορά του εγχώριου ιατρικού κόσμου, τα ιατρικά συμβούλια.

«Ειδικοί» και «μη ειδικοί» καλούνται να γνωμοδοτήσουν εν σώματι ώστε να λυθεί το ιατρικό πρόβλημα του ασθενούς. Συνήθως στα συμβούλια συμμετέχουν επώνυμοι καθηγητές της Ιατρικής και γιατροί - φίλοι της οικογένειας του πάσχοντος. Οσο πιο επώνυμος είναι ο ασθενής, τόσο περισσότεροι γιατροί διαγκωνίζονται να συμμετάσχουν. Βλέπετε, τα συμβούλια των επωνύμων παίρνουν μεγάλη δημοσιότητα από τα ΜΜΕ και οι συμμετέχοντες διαφημίζονται με προφανή ιδιωτικά οφέλη.

Πρόκειται για το κύκλωμα της διασημότητας (celebrity circuit) με εφαρμογή στην Ιατρική: επώνυμοι ασθενείς, επώνυμοι γιατροί και ΜΜΕ ανάγουν ένα ιδιωτικό ιατρικό πρόβλημα σε δημόσια υπόθεση (συνήθως θέαμα), με όλα τα συνεπακόλουθα, όπως δημόσιες αντιπαραθέσεις, ακόμη και καταγγελίες. Η ιατρική κρίση διαθλάται μέσα από την αντιπαραθετική λογική της δημόσιας διαμάχης και καθίσταται αμυντική. Η ιατρική ευθύνη, καθ’ ότι πλέον συλλογική, διαχέεται. Στην τελική απόφαση υπεισέρχονται αναπόφευκτα εξω-ιατρικοί παράγοντες (π.χ. οι πιθανές αντιδράσεις στα ΜΜΕ).

Ο  καλόπιστος αλλά μη ενημερωμένος πολίτης θα υποστήριζε ότι οι πολλές γνώμες είναι καλύτερες από τη μία. Σωστό, κατ’ αρχήν. Μην ξεχνάτε, όμως, ότι όπου λαλούν πολλά κοκόρια αργεί να ξημερώσει. Επιπλέον, στα ιατρικά συμβούλια των επωνύμων δεν μιλάμε μόνο για «πολλά κοκόρια» αλλά για πληθώρα από γνώμες στις οποίες δίδεται δημοσιότητα. Και η πιθανή δημοσιότητα επηρεάζει την ιατρική κρίση. Ποια είναι η πραγματικότητα των ιατρικών συμβουλίων α λα ελληνικά;

Ας δούμε, σε αντιδιαστολή, ποια πρακτική εφαρμόζεται σε νοσοκομεία υγειονομικά προηγμένων χωρών για την επίλυση σοβαρών ή εξειδικευμένων ιατρικών προβλημάτων.

Ο θεράπων ιατρός του ασθενούς καλεί τον κατά τη γνώμη του ειδικό γιατρό για το πρόβλημα, δηλαδή αυτόν που πραγματικά θα βοηθήσει στη λύση του. Ο ειδικός, αφού μελετήσει τον ιατρικό φάκελο και εξετάσει εξονυχιστικά τον ασθενή, παρέχει εγγράφως την άποψή του για το πρόβλημα και υποδεικνύει περαιτέρω εξειδικευμένες εξετάσεις ή θεραπευτικές παρεμβάσεις. Ο θεράπων γιατρός, έχοντας την απόλυτη ευθύνη της νοσηλείας του ασθενούς, υιοθετεί από τις υποδείξεις του ειδικού αυτές που θεωρεί χρήσιμες.

Τι συμβαίνει στη χώρα μας;

Ο θεράπων γιατρός στο ιατρικό συμβούλιο του επωνύμου παρουσιάζει τα προβλήματα του ασθενούς στην ομήγυρη των συμμετεχόντων. Σπάνια κάποιος από τους συμμετέχοντες έχει εξετάσει τον πάσχοντα. Πρόκειται για περίπτωση άσκησης ιατρικής εξ αποστάσεως! Σχεδόν ουδέποτε κρατούνται πρακτικά τού τι ακριβώς ειπώθηκε ή προτάθηκε από τους συμμετέχοντες στο συμβούλιο. Η ομήγυρις προφορικά εκφράζει την άποψή της για το πρόβλημα του ασθενούς στους συγγενείς. Ολοι αποχωρούν από το συμβούλιο ικανοποιημένοι. Οι μεν συμμετέχοντες γιατροί με γεμάτη την τσέπη και πλούσιοι σε εξαργυρώσιμη διασημότητα, οι δε συγγενείς του επώνυμου πάσχοντος ανακουφισμένοι ότι έκαναν το καθήκον τους – βρήκαν τους καλύτερους γιατρούς, το οποίο γι’ αυτούς σημαίνει τους πλέον επωνύμους.

Ας δούμε, όμως, κατάματα την αλήθεια. Τι επιτυγχάνεται με αυτού του είδους τα συμβούλια; Πρωταρχικώς, αφαιρούν την ευθύνη από τον θεράποντα ιατρό και την επιμερίζουν στους συμμετέχοντες. Το αποτέλεσμα είναι ότι κανείς δεν έχει την ευθύνη. Δευτερογενώς, αποτελούν κακό παράδειγμα για τους συμπολίτες μας.Τριτευόντως (και σπάνια) ενδέχεται να βοηθήσουν στη λύση του προβλήματος του ασθενούς.

Οποιος θεράπων ιατρός χρειάζεται μια δεύτερη γνώμη παίρνει ο ίδιος την πρωτοβουλία και την αναζητάει, ανεπίσημα ή επίσημα. Το κάνει δίχως μιντιακό θόρυβο, με σοβαρότητα και ευθύνη. Γνωρίζει ότι αυτός έχει την ευθύνη του ασθενούς (επωνύμου ή όχι, αδιάφορο) και, τελικά, η δική του ιατρική κρίση μετράει. Φροντίζει να ασκεί την κρίση του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και γι’ αυτό αποφεύγει πρακτικές (όπως τα ιατρικά συμβούλια) που θα την νοθεύσουν.

Θεωρώ ότι ήρθε η ώρα να απαλλαγούμε από την παθολογική αυτή συμπεριφορά. Εννοείται ότι πρωταρχική είναι η ευθύνη του ιατρικού σώματος. Ας αποκτήσουμε το θάρρος και την υπευθυνότητα εμείς οι γιατροί να αρνηθούμε τη συμμετοχή μας σε ιατρικά συμβούλια για τη δημοσιότητα και μόνο. Τα ΜΜΕ ας πάψουν να «διαφημίζουν» τέτοιου είδους πρακτικές. Οι επώνυμοι ας νοσηλεύονται όπως οι απλοί ανώνυμοι πολίτες. Αν μη τι άλλο, είναι πολύ πιο πιθανό να είναι προς όφελός τους.