ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ και ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Kαπιταλιστές και λοιποί ψυχοπαθείς!

Του William Deresiewicz THE NEW YORK TIMES

Ποιοί ειναι οι πλούσιοι είναι το ερώτημα που απασχολεί εδώ και καιρό τους πάντες. Ποιος πρέπει να είναι ο κοινωνικός τους ρόλος, είτε είναι καλοί είτε κακοί;  

Μια πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι το 10% όσων εργάζονται στη Γουόλ Στριτ είναι «κλινικά ψυχοπαθείς», που δείχνουν έλλειψη κάθε ενδιαφέροντος για τους άλλους ανθρώπους καθώς και μια «ιδιαίτερη ικανότητα να λένε ψέματα, να κατασκευάζουν ιστορίες και να χειραγωγούν». 

Μια άλλη έρευνα κατέδειξε ότι οι πλούσιοι είναι πιο πιθανό να πουν ψέματα, να κλέψουν και να παραβούν τον νόμο. 

Καμία έκπληξη. Η Γουόλ Στριτ είναι καπιταλισμός στην πιο ξεκάθαρη μορφή του και ο καπιταλισμός στηρίζεται στην κακή συμπεριφορά. Ο άγγλος συγγραφέας Μπέρναρντ ντε Μάντεβιλ το περιέγραψε πριν από τρεις αιώνες σε ένα σατιρικό-φιλοσοφικό ποίημα με τίτλο «Ο μύθος των μελισσών».

«Ιδιωτικά βίτσια δημόσια οφέλη» ήταν ο υπότιτλος του έργου του. Ενας Μακιαβέλι του οικονομικού κόσμου - ένας άνδρας που μας έδειξε ποιοι είμαστε και όχι αυτό που νομίζουμε ότι είμαστε -, ο Ντε Μάντεβιλ υποστήριξε ότι η εμπορική κοινωνία δημιουργεί ευημερία εκμεταλλευόμενη τις φυσικές μας παρορμήσεις: την απάτη, την πολυτέλεια και τη ματαιοδοξία. Με άλλα λόγια, περιέγραψε την Enron, την Goldman Sachs, τη Philip Morris, την General Electric και άλλες, καθώς και τις πρακτικές τους: φοροδιαφυγή, κακή διαχείριση τοξικών αποβλήτων, παραβιάσεις της ασφάλειας, υπερτιμολόγηση κ.λπ. Το σκάνδαλο δωροδοκιών της Walmart, το σκάνδαλο με τις τηλεφωνικές υποκλοπές της News Corp. του Μέρντοκ - απλά ανοίξτε τις οικονομικές σελίδες των εφημερίδων οποιαδήποτε μέρα.

Πίεσε τους εργαζομένους κορόιδεψε τους πελάτες, κατάστρεψε τη γη και άσε τους πολίτες να πληρώσουν τα σπασμένα. Αυτές δεν είναι ανωμαλίες, είναι ο τρόπος που δουλεύει το σύστημα: κάνε ό,τι μπορείς και γλίτωσε με όσα μπορείς να κερδίσεις.  

Φυσικά υπάρχουν και ηθικές επιχειρήσεις και ηθικοί επιχειρηματίες, όμως η ηθική στον καπιταλισμό είναι προαιρετική. Δεν μπορείς να περιμένεις τις αγορές να επιδείξουν ηθική - οι καπιταλιστικές αξίες είναι αντίθετες με τις χριστιανικές. Οι καπιταλιστικές αξίες είναι αντίθετες και με τις δημοκρατικές, που ζητούν να λάβουμε υπόψη τα συμφέροντα των άλλων. Ο καπιταλισμός που απαιτεί την εμμονική αναζήτηση του κέρδους διακηρύσσει πως ο καθένας πρέπει να κοιτάει μόνο τον εαυτό του.

Η πολιτική φτιάχνεται από τις επικρατούσες αντιλήψεις: ποιους πρέπει να φορολογήσουμε και πόσο. Πόσα χρήματα θα ξοδέψουμε και σε ποιον τομέα; «Προτρέπουν τους φτωχούς Αμερικανούς να μισούν τον εαυτό τους», έγραψε ο Κουρτ Βόνεγκατ. «Κι έτσι αυτοοικτίρονται ενώ δοξάζουν όσους θεωρούν καλύτερους». 

Το πιο καταστροφικό ψέμα, συνέχισε, «είναι ότι με μεγάλη ευκολία μπορεί ο κάθε Αμερικανός να αποκτήσει χρήματα». Το ψέμα συνεχίζεται. Ο Ντε Μάντεβιλ πίστευε ότι το προσωπικό συμφέρον μπορεί να προκαλέσει δημόσια οφέλη - όχι όμως από μόνο του, όπως υποστήριζε ο Ανταμ Σμιθ. Ο Ντε Μάντεβιλ μίλησε για την «επιδέξια διαχείριση ενός ικανού πολιτικού» - με σύγχρονους όρους, τη νομοθεσία, τους κανόνες και τη φορολογία.