Ελλάδα: Η Ιφιγένεια της Ευρώπης;

Tου Δημητρη Kαιριδη 

Αναπληρωτή καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Η κόλαση άνοιξε τις πύλες της και μας καλεί. Το εθνικό σκάφος φαίνεται να χαράζει πορεία: μέσα σε καθεστώς ακραίας πόλωσης, ο ΣΥΡΙΖΑ διεκδικεί την πολιτική ηγεμονία. Ο κ. Τσίπρας βρίσκεται μονίμως μπροστά από τους αντιπάλους του, ενώ οι μοιραίες ηγεσίες των δύο πρώην μεγάλων κομμάτων επιμένουν στον εκφοβισμό της κοινής γνώμης, χωρίς να δίνουν ελπίδα. Ακόμα και την ύστατη τούτη ώρα δεν αντιλαμβάνονται την ανάγκη κάποιας θετικής πρωτοβουλίας, με πρώτη την αποχώρησή τους, και επιμένουν στην ασάφεια και τη σύγχυση: το Μνημόνιο είναι κακό αλλά καλό, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι απειλή για τη χώρα αλλά πρέπει να συγκυβερνήσει, οι εκλογές είναι πρώτα χρήσιμες αλλά μετά καταστροφικές κ.ο.κ. Ετσι όμως παίζουν το παιχνίδι του ΣΥΡΙΖΑ: στον λαϊκισμό, τη σύγχυση, την ασάφεια και την εξαπάτηση, αυτός έχει το πλεονέκτημα. Ακόμα κι αν δεν έρθει πρώτο κόμμα, θα προσφέρει μια διογκούμενη και ανεξέλεγκτη αντιπολίτευση, επιδεινώνοντας το πρόβλημα κυβερνησιμότητας της χώρας.

Πολλοί Ελληνες πίστεψαν ότι τα πράγματα δεν μπορούν να γίνουν χειρότερα. Σύντομα ίσως νοσταλγούν τον κ. Παπαδήμο. Τα κέρδη του πρώτου τρίμηνου του 2012, όταν αυξήθηκαν τα δημόσια έσοδα και επέστρεψαν κάποιες καταθέσεις, ήδη εξανεμίζονται. Θα γραφτούν και θα ειπωθούν πολλά, και στο εξωτερικό, για την ελληνική τραγωδία. Η ιστορία της πτώσης μιας μέχρι πρότινος πλούσιας χώρας θα γοητεύσει πολλούς ξένους δημοσιογράφους, κοινωνικούς επιστήμονες και παραγωγούς ντοκιμαντέρ.

Η απάντηση των Ελλήνων στη μετα-ΠΑΣΟΚ εποχή φαίνεται να είναι η επιστροφή στο ΠΑΣΟΚ του 1974, ούτε καν του 1981 ή του 1985, με νέο όχημα. Αυτά που έλεγαν τότε οι Σκανδαλίδηδες και οι Παπουτσήδες τα λένε τώρα οι Στρατούληδες, οι Λαφαζάνηδες και ο Καμμένος. Οταν στη Γιουγκοσλαβία το 1980 πέθανε ο Τίτο, οι σύντροφοί του ανέκραξαν: μετά τον Τίτο, Τίτο. Η συνέχεια είναι γνωστή. Ετσι κι εδώ, μετά τον Ανδρέα, Ανδρέας (χωρίς το Χάρβαρντ και τη διεθνή αντίληψη), μετά το ΠΑΣΟΚ, ΠΑΣΟΚ και μετά τη Μεταπολίτευση, επιστροφή στη Μεταπολίτευση.

Το δυστύχημα είναι ότι ενώ έχουμε καλύψει πάνω από τα μισά του δρόμου, φαίνεται πως δεν έχουμε το σθένος να ολοκληρώσουμε την προσπάθεια. Η Ευρώπη, αργά και βασανιστικά, θα συνεχίσει να αλλάζει, εφαρμόζοντας πολιτικές αδιανόητες πριν από δύο μόλις χρόνια, όπως η μαζική προσφορά ρευστότητας από την ΕΚΤ, το EFSF, το κούρεμα του ελληνικού χρέους και, σύντομα, το ευρωομόλογο. Ομως εμείς μπορεί να μην είμαστε εκεί για να επωφεληθούμε.  

Η Ελλάδα κινδυνεύει να θυσιαστεί, με δική της πρωτοβουλία, ως άλλη Ιφιγένεια, οδηγώντας στην επιτάχυνση των αλλαγών για τη δημιουργία μιας μορφής δημοσιονομικής ένωσης, που θα συμπληρώσει τη νομισματική και θα σώσει τον ευρωπαϊκό Νότο και το ευρώ.

Το χειρότερο είναι ότι παρά την καταστροφή μας, ενδεχομένως να μην αλλάξουμε ούτε τότε. Και πάλι θα μας φταίνε κάποιοι ξένοι που ενώ μας πρόσφεραν πάνω από 300 δισ. ευρώ δεν τα έκαναν 350. Για τις δικές μας παθογένειες, ακόμα και προεκλογικά, λίγα λέμε. Μιλάμε για το Μνημόνιο που είναι η θεραπεία (έστω ελλιπής) για να μη μιλήσουμε για το πρόβλημα που είναι ότι πτωχεύσαμε. Μοιάζουμε με κακομαθημένο παιδί που σπαράζει αρνούμενο να συμβιβαστεί με την πραγματικότητα: λεφτά δεν υπάρχουν.

Κι άλλοι λαοί δεν έμαθαν από την καταστροφή:  

Η πρώην πλούσια Αργεντινή, που αποτελεί πρότυπο για κάθε Ελληνα αριστεριστή, ταλαιπωρείται από τον «περονισμό» για πάνω από 60 χρόνια και παραμένει ένα διαλυμένο κράτος κι ένας διεθνής παρίας. Η Σερβία, ύστερα από 15 χρόνια μιλοσεβιτσικής καταστροφής, συνεχίζει να παραπαίει. 

Ετσι κι η χώρα μας: βασανισμένη από τις καταχρήσεις του (ανδρεο)παπανδρεϊσμού ετοιμάζεται να επιλέξει την πιο πρωτόγονη εκδοχή του, τον Αλέξη Τσίπρα και την παρέα του. Οι εκλογές της 6ης Μαΐου 2012 δεν θα συγκρίνονται με αυτές της 5ης Μαρτίου 1950 που διέλυσαν το παλαιό κομματικό σύστημα ή της 3ης Νοεμβρίου 1963 που άνοιξαν τον δρόμο για την κυριαρχία της Ενωσης Κέντρου λίγο αργότερα. Υπάρχει ο κίνδυνος να συγκρίνονται με αυτές της 1ης Νοεμβρίου 1920 που οδήγησαν απευθείας στη μικρασιατική καταστροφή. Και τότε, όπως και τώρα, οι αντίπαλοι της εθνικής προσπάθειας άλλα είπαν προεκλογικά και άλλα έκαναν μετεκλογικά προσπαθώντας να προσαρμοστούν. Τελικά, βυθίστηκαν στις παλινωδίες και τη διεθνή απομόνωση που προκάλεσαν και οδήγησαν στην εθνική καταστροφή.