Του Κώστα Γεωργουσόπουλου
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΠΟΥ ΜΙΑ ΓΕΝΙΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΝΕΤΑΙ ΝΑ ΠΕΡΑΣΕΙ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΥΔΙΑΝΑ ΔΙΚΡΑΝΑ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΠΛΗΡΩΝΟΝΤΑΣ ΑΜΑΡΤΙΕΣ ΕΠΙΟΡΚΩΝ ΤΑΓΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΠΟΛΑΙΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΤΩΝ ΜΕ ΑΧΥΡΕΝΙΑ ΔΟΡΑΤΑ ΚΑΙ ΚΑΛΑΜΕΝΙΟ ΙΠΠΟ!
ΘΥΜΑΜΑΙ ΜΕ ΠΟΣΗ ΝΗΦΑΛΙΑ ΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ Ο ΣΑΚΗΣ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΑΣ ΣΤΗ ΔΙΚΗ ΠΟΥ ΤΟΝ ΕΣΤΕΙΛΕ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ, ΑΠΕΥΘΥΝΟΜΕΝΟΣ ΣΤΟΥΣ ΣΤΡΑΤΟΔΙΚΕΣ ΤΗΣ ΧΟΥΝΤΑΣ, ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕ: «ΤΡΩΜΕ ΤΟ ΨΩΜΙ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΑΣ». ΚΑΙ ΔΕΝ ΗΤΑΝ, ΔΥΣΤΥΧΩΣ, ΜΟΝΗ Η ΧΟΥΝΤΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠ΄ ΟΣΑ ΠΑΡΗΓΑΓΕ Ο ΤΟΠΟΣ.
«H ευημερία» συνεχίστηκε και οδεύαμε χορεύοντας και τραγουδώντας στον γκρεμό. Εγραψα πρόσφατα για τα δάνεια που ξεκοκαλίσαμε από το 1898 έως τη δεκαετία του ΄40. το τελευταίο, όχι δάνειο, αλλά βοήθεια (έτσι το λέμε και τώρα) ήταν το «Σχέδιο Μάρσαλ». Αυτό πέρασε πάνω από τη δική μας γενιά και τη σημάδεψε, είτε γιατί ζήσαμε τη ρεμούλα του εργολάβου είτε γιατί παγιδευτήκαμε σε ψευδαισθήσεις ανασυγκρότησης και ανάκαμψης.
Ημασταν τότε παιδιά, περίπου όσο θεωρητικά είναι σήμερα τα εγγόνια μας. Μόλις είχε τερματιστεί ο Εμφύλιος, αν τερματίστηκε ποτέ έως το 1984! Δηλαδή, πριν από εξήντα χρόνια. Και νιώθω πως οι μέρες που έρχονται, όπως περιγράφονται και αυθαδιάζουν, είναι μέρες του ΄50, λες και είχαν δίκιο οι αρχαίοι εκείνοι ποιητές, φιλόσοφοι και ρήτορες πως ο χρόνος είναι κυκλικός, τα πράγματα ακολουθούν τροχιά, όπως τα αστέρια, ο Ηλιος και η Σελήνη. Ο χρόνος δεν είναι ευθύγραμμος και η πρόοδος πάντα θετική. Υπάρχει και η αρνητική πρόοδος, όταν προστίθεται σε ένα μέγεθος αρνητικό στοιχείο. Γυρίζουμε λοιπόν πίσω; Στη μιζέρια της μεταπολεμικής και μετεμφυλιακής Ελλάδας;
Σκέπτομαι μήπως πέρα από τα εγκληματικά λάθη της πολιτικής, πέρα από την ασυδοσία του κεφαλαίου, πέρα από τον υπόγειο ελληνικό μαυραγοριτισμό, φταίμε και εμείς, η γενιά που υπέφερε τα πάνδεινα, που στερήθηκε, που μάτωσε να επιβιώσει και θελήσαμε να μη στερηθούν τα παιδιά μας τη χαρά της ζωής, της σπουδής, της διασκέδασης, του περιττού.
Σπάγαμε παλιότερα στον γάμο του παιδιού μας ένα πιάτο, θυσία της ύλης στον βωμό της μελλοντικής ευτυχίας των απογόνων μας. Αλλά φτάσαμε πια να σπάμε κατά παραγγελία στοίβες τα πιάτα μ΄ ένα σφυράκι στα πόδια της εύκολης, φτηνής και συχνά χυδαίας διασκέδασης.
Δεν θέλω να γίνω ούτε ρομαντικός ούτε γραφικός αλλά αξίζει τον κόπο να γυρίσουμε λίγο πίσω, πάνω από μισόν αιώνα (σταγόνα στον ωκεανό της Ιστορίας άλλωστε) για να μελετήσουμε εν ψυχρώ πώς μεταλλαχτήκαμε, πώς αλλοτριωθήκαμε και πώς μεταποιήσαμε την έντιμη πενία μας σε ρωμαϊκό συμπόσιο.
Ανήκα σ΄ αυτό που ονομάζεται μέση κοινωνική τάξη, αφού ο πατέρας μου ήταν εκπαιδευτικός και η μητέρα οικοκυρά. Στεγαζόμασταν σε παλιό σπίτι με ενοίκιο και νιώσαμε αγαλλίαση όταν ίσχυσε το ενοικιοστάσιο, αφού ο μισθός του πατέρα που υπηρετούσε σε μακρινή επαρχιακή κωμόπολη μόλις και επαρκούσε για τον επιούσιο. Κι όμως είχε μια βαθιά χάραξη μέσα μας εκείνη η συνθήκη ζωής. Μια φορά την εβδομάδα κρέας και μάλιστα γιουβέτσι στον φούρνο με κριθαράκι μπόλικο. Τα όσπρια και τα ζαρζαβατικά, η καθημερινή τροφή. Τον χειμώνα ψήναμε κοκώσες, δηλαδή στο τζάκι ή στο μαγκάλι ρίχναμε καλαμπόκι και άνοιγε σε νιφάδες και συχνά με θόρυβο εκρήγνυντο. Μετά μάθαμε πως αυτό ονομάζεται ποπ κορν!
Ανήκα σ΄ αυτό που ονομάζεται μέση κοινωνική τάξη, αφού ο πατέρας μου ήταν εκπαιδευτικός και η μητέρα οικοκυρά. Στεγαζόμασταν σε παλιό σπίτι με ενοίκιο και νιώσαμε αγαλλίαση όταν ίσχυσε το ενοικιοστάσιο, αφού ο μισθός του πατέρα που υπηρετούσε σε μακρινή επαρχιακή κωμόπολη μόλις και επαρκούσε για τον επιούσιο. Κι όμως είχε μια βαθιά χάραξη μέσα μας εκείνη η συνθήκη ζωής. Μια φορά την εβδομάδα κρέας και μάλιστα γιουβέτσι στον φούρνο με κριθαράκι μπόλικο. Τα όσπρια και τα ζαρζαβατικά, η καθημερινή τροφή. Τον χειμώνα ψήναμε κοκώσες, δηλαδή στο τζάκι ή στο μαγκάλι ρίχναμε καλαμπόκι και άνοιγε σε νιφάδες και συχνά με θόρυβο εκρήγνυντο. Μετά μάθαμε πως αυτό ονομάζεται ποπ κορν!
Ο μεγάλος γιος φορούσε μεταποιημένα τα ρούχα του πατέρα και οι μικρότεροι μεταποιημένα τα ρούχα του πρωτότοκου. Α! ήταν και τα δέματα που έρχονταν από την Αμερική. Κάτι φανταχτερές μπλούζες που όποια τις φορούσε έδινε αμέσως δημόσια δήλωση για την προμήθειά τους. Κάτι παπούτσια με μεγάλα νούμερα, πλαστικές τσάντες και καπέλα γυναικεία κυρίως. Σπάνια τότε έβλεπες να κυκλοφορεί γυναίκα με καπέλο. Τη θεωρούσαν προπολεμική και γεροντοκόρη. Ευγνώμονες πάντως είμαστε στις θείες και τις ξαδέρφες από την Αμερική, αφού με γενναίες μεταποιήσεις έσωσαν την αξιοπρέπειά μας και έντυσαν τα πρώτα δειλά μας πάρτι, συνοδεία βέβαια μουσικής των Πλάτερς και του Νατ Κινγκ Κολ.
Η μιζέρια στο σχολείο ήταν αδιανόητη. Σ΄ ένα ακριβά αγορασμένο τετράδιο εκατό φύλλων χωρισμένο σε ενότητες γράφαμε όλα μας τα μαθήματα- Γραμματική, Αριθμητική, Ιστορία, Θρησκευτικά κ.λπ. Στις τελευταίες τριάντα σελίδες την Εκθεση. Ενα πρόχειρο τετράδιο με κίτρινα φύλλα και συχνά λόγω φτηνού χαρτοπολτού με τρυπούλες στις σελίδες γιατί με τη χρήση αποσπώνταν κάτι σκουπιδάκια, απολτοποίητα ξυλαράκια ή άχυρα.
Tα σχολικά βιβλία ήταν ένα! Η Απασα η Υλη, κοινώς Απασαΰλη! Ογκώδες πολυσέλιδο, πολυθεματικό εγχειρίδιο. Για λόγους οικονομίας είχε προβλεφθεί να έχει διετή διάρκεια, αφού προέβλεπε ύλη στο Δημοτικό ανά δύο τάξεις. Φυσικά το αγοράζαμε και αν ήμασταν μεγαλύτερα αδέρφια το κληροδοτούσαμε στους μικρότερους. Σκεφτείτε πως στην περίοδο των γραπτών εξετάσεων (δυο φορές τον χρόνο) σε Δημοτικό και Γυμνάσιο αλλά και σε έκτακτες περιστάσεις το σχολείο ανέθετε στον επιμελητή κάθε τάξης να μαζεύει από όλους μας χρήματα και να πηγαίνει να αγοράζει από το βιβλιοχαρτοπωλείο τις κόλλες διαγωνισμού, υπολογίζοντας να αναλογούν δύο τετρασέλιδες κόλλες στον καθένα.
Οι περίφημες εκπαιδευτικές εκδρομές (φέτος οι μαθητές εξέδραμαν κατά μεγάλο ποσοστό στο εξωτερικό αεροπορικώς!) γίνονταν με τα σαράβαλα λεωφορεία του ΄50 και η φιλοξενία γινόταν είτε στα σπίτια συμμαθητών του τόπου προορισμού ή, συνήθως, σε μια αίθουσα του τοπικού Γυμνασίου, αφού κουβαλούσαμε μαζί μας ράντζα και κλινοσκεπάσματα.
Οταν ο κινηματογράφος επιτρέπονταν (συνήθως οδηγούμασταν αγεληδόν και με χρήματά μας σε φιλμ επιλογής της Γενικής Επιθεώρησης του Νομού) δεν άντεχε το μητρικό βαλάντιο πάνω από δύο το πολύ απολαύσεις τον μήνα.
Το μόνο σπορ, το κλωτσοσκούφι στη γειτονιά (μπάλα ένα τσουράπι παραγεμισμένο με κουρέλια ή αφρολέξ κλεμμένο από τα καθίσματα παλιών εγγλέζικων Τζέιμς που είχαν εγκαταλειφθεί σε μάντρες ή στρατόπεδα).
Τα βράδια του καλοκαιριού τσάρκες πάνω-κάτω στις κεντρικές οδούς και σκαστά όρθιοι στις παρυφές της πόλης να ακούμε από τα απαίσια μεγάφωνα σε απομονωμένες παράγκες ουζερί απαγορευμένα ρεμπέτικα και απελπισμένα ζεϊμπέκικα φαντάρων με μια Ευδοκία στο πλάι τους!
Χωρίς δώρο του Πάσχα ο παππούς, άνεργος τώρα ο πατέρας, στη δουλειά η μάνα έως τα 67 και βάλε, μήπως γυρίζουμε πίσω στα παλιά; Μήπως πρέπει να ζητήσουμε συγγνώμη από τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας ή να τα αφήσουμε να μάθουν πώς ξεκινήσαμε, μπας και επιτέλους μας καταλάβουν;
Tα σχολικά βιβλία ήταν ένα! Η Απασα η Υλη, κοινώς Απασαΰλη! Ογκώδες πολυσέλιδο, πολυθεματικό εγχειρίδιο. Για λόγους οικονομίας είχε προβλεφθεί να έχει διετή διάρκεια, αφού προέβλεπε ύλη στο Δημοτικό ανά δύο τάξεις. Φυσικά το αγοράζαμε και αν ήμασταν μεγαλύτερα αδέρφια το κληροδοτούσαμε στους μικρότερους. Σκεφτείτε πως στην περίοδο των γραπτών εξετάσεων (δυο φορές τον χρόνο) σε Δημοτικό και Γυμνάσιο αλλά και σε έκτακτες περιστάσεις το σχολείο ανέθετε στον επιμελητή κάθε τάξης να μαζεύει από όλους μας χρήματα και να πηγαίνει να αγοράζει από το βιβλιοχαρτοπωλείο τις κόλλες διαγωνισμού, υπολογίζοντας να αναλογούν δύο τετρασέλιδες κόλλες στον καθένα.
Οι περίφημες εκπαιδευτικές εκδρομές (φέτος οι μαθητές εξέδραμαν κατά μεγάλο ποσοστό στο εξωτερικό αεροπορικώς!) γίνονταν με τα σαράβαλα λεωφορεία του ΄50 και η φιλοξενία γινόταν είτε στα σπίτια συμμαθητών του τόπου προορισμού ή, συνήθως, σε μια αίθουσα του τοπικού Γυμνασίου, αφού κουβαλούσαμε μαζί μας ράντζα και κλινοσκεπάσματα.
Οταν ο κινηματογράφος επιτρέπονταν (συνήθως οδηγούμασταν αγεληδόν και με χρήματά μας σε φιλμ επιλογής της Γενικής Επιθεώρησης του Νομού) δεν άντεχε το μητρικό βαλάντιο πάνω από δύο το πολύ απολαύσεις τον μήνα.
Το μόνο σπορ, το κλωτσοσκούφι στη γειτονιά (μπάλα ένα τσουράπι παραγεμισμένο με κουρέλια ή αφρολέξ κλεμμένο από τα καθίσματα παλιών εγγλέζικων Τζέιμς που είχαν εγκαταλειφθεί σε μάντρες ή στρατόπεδα).
Τα βράδια του καλοκαιριού τσάρκες πάνω-κάτω στις κεντρικές οδούς και σκαστά όρθιοι στις παρυφές της πόλης να ακούμε από τα απαίσια μεγάφωνα σε απομονωμένες παράγκες ουζερί απαγορευμένα ρεμπέτικα και απελπισμένα ζεϊμπέκικα φαντάρων με μια Ευδοκία στο πλάι τους!
Χωρίς δώρο του Πάσχα ο παππούς, άνεργος τώρα ο πατέρας, στη δουλειά η μάνα έως τα 67 και βάλε, μήπως γυρίζουμε πίσω στα παλιά; Μήπως πρέπει να ζητήσουμε συγγνώμη από τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας ή να τα αφήσουμε να μάθουν πώς ξεκινήσαμε, μπας και επιτέλους μας καταλάβουν;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου