Από τον «υδραυλικό τηλέγραφο» στους δορυφόρους

Oι τηλεπικοινωνίες αποτελούν σήμερα αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας για δισεκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Σε αυτό συμβάλλει η εξέλιξη της τεχνολογίας, η οποία αναπτύσσεται ραγδαία σε όλες τις νέες -φορητές και μη- ηλεκτρονικές συσκευές που χρησιμοποιούνται, όπως το τηλέφωνο, η τηλεόραση και ο ηλεκτρονικός υπολογιστής. Χάρη σε αυτές η ανταλλαγή δεδομένων γίνεται πλέον σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, ανεξάρτητα από την απόσταση, με αποτέλεσμα οι χρήστες να μπορούν να βρίσκονται συνέχεια σε επικοινωνία.

Ολα ξεκίνησαν το 1844, όταν ο Σάμιουελ Μορς έστειλε το πρώτο του μήνυμα μέσω τηλεγραφικής γραμμής από την Ουάσιγκτον στη Βαλτιμόρη, εγκαινιάζοντας την τηλεπικοινωνιακή πραγματικότητα. Δέκα χρόνια αργότερα, ο τηλέγραφος ήταν διαθέσιμος στο κοινό και στις 17 Μαΐου 1865 ιδρύθηκε στο Παρίσι η Παγκόσμια Τηλεγραφική Ενωση από 20 κράτη, ανάμεσά τους και η Ελλάδα. Σήμερα, είναι γνωστή ως Παγκόσμια Τηλεπικοινωνιακή Ενωση (ITU).

Το 1995 είχαμε παγκοσμίως 87 εκατομμύρια χρήστες κινητών επικοινωνιών. Από αυτούς 22 εκατομμύρια στην Ε.Ε., 36 εκατομμύρια στις ΗΠΑ και 29 εκατομμύρια στον υπόλοιπο κόσμο. Στα τέλη του 2010, ο αριθμός των χρηστών αυτών εκτιμάται από τους ειδικούς ότι θα ξεπεράσει τα 5 δισεκατομμύρια σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ στην Ελλάδα ήδη περίπου 4 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο.

Η ανάγκη για αποστολή και λήψη μηνυμάτων και για εκμηδένιση της απόστασης συνοδεύει τον άνθρωπο από τη στιγμή της εμφάνισής του στον πλανήτη. Από την πρώτη σάλπιγγα που ήχησε, τα πρώτα σύννεφα καπνού που ανέβηκαν στον ουρανό μέχρι τον πλέον σύγχρονο τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο στο Διάστημα.

Αυτή την εξελικτική διαδρομή μπορεί να παρακολουθήσει κάποιος στο ξεχωριστό Μουσείο Τηλεπικοινωνιών του ΟΤΕ, το οποίο είναι το μόνο στη χώρα μας που διαθέτει μια πλήρη συλλογή εκθεμάτων σχετικά με τις τηλεπικοινωνίες, με αποτέλεσμα ο επισκέπτης να μπορεί με μια βόλτα στους χώρους του να ενημερωθεί για το πώς διαμορφώθηκε διά μέσω των αιώνων ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνεί σήμερα.

Το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών του ΟΤΕ συμπληρώνει φέτος 20 χρόνια λειτουργίας. Ιδρύθηκε το 1990 με σκοπό τη συλλογή, την καταγραφή, τη συντήρηση, την τεκμηρίωση και την έκθεση στο κοινό πληροφοριών, γνώσεων και αντικειμένων σχετικών με την εξέλιξη της τεχνολογίας των τηλεπικοινωνιών.

«Ο απίστευτος ρυθμός με τον οποίο “τρέχουν” πλέον οι τεχνολογίες της επικοινωνίας γίνεται ευκολότερα κατανοητός μετά από μια επίσκεψη στο μουσείο», λέει η κ. Ιωάννα Γιαλεδάκη, υπεύθυνη του μουσείου και συνεχίζει: «Μέσα από ιστορικούς σταθμούς και διαδρομές, ο επισκέπτης συνειδητοποιεί τη διαχρονική ανάγκη του ανθρώπου για επικοινωνία και για μετάδοση ενός μηνύματος με αξιοπιστία, με εμπιστευτικότητα, με ασφάλεια και φυσικά με ταχύτητα. Φαίνεται σαν το ταξίδι στην ιστορία των τηλεπικοινωνιών να ξεκινά από το παρελθόν, αλλά να έχει προορισμό το μέλλον».

Η συλλογή του μουσείου αποτελείται από πρωτότυπα αντικείμενα και αρχειακό υλικό και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, μουσικούς τηλεγράφους, χειροκίνητα τηλέφωνα (τελών 19ου αιώνα), συστήματα ασύρματης επικοινωνίας, συσκευές τηλεφωτογραφίας, αναλογικά κέντρα, καθώς και ομοιώματα εφευρέσεων από την ελληνική αρχαιότητα και τα βυζαντινά χρόνια.

Το μουσείο στεγάζεται σε ιδιόκτητο κτίριο του ΟΤΕ στη Νέα Κηφισιά και διαθέτει χώρους για τη μόνιμη έκθεσή του, αίθουσα προβολών και διαλέξεων, βιβλιοθήκη και εργαστήριο.

Με τις καθημερινές ξεναγήσεις στους χώρους του, οι οποίες προσφέρονται δωρεάν για τους επισκέπτες, λειτουργεί συμπληρωματικά ως πηγή άντλησης γνώσεων για τις τηλεπικοινωνίες. Το 2009 οι επισκέψεις των μαθητών άγγιξαν τις 17.500, από σχολεία κυρίως της Αθήνας, αλλά και της περιφέρειας.

Τα εκπαιδευτικά του προγράμματα λειτουργούν συμπληρωματικά για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και έχουν μεγάλη απήχηση στα παιδιά. Παράλληλα, η διαδραστικότητα της παρουσίασης, αφού οι μαθητές μπορούν να χειρίζονται με την καθοδήγηση του ξεναγού ορισμένες από τις συσκευές, επιτρέπουν σε κάθε επισκέπτη να αποκτήσει μια πλήρη εικόνα για την εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών οικεία και ευχάριστα.

Πιο συγκεκριμένα, με μια περιήγηση στους εκθεσιακούς του χώρους, ο επισκέπτης μπορεί να πληροφορηθεί για την πορεία της τεχνολογίας, η οποία χωρίζεται σε δύο μεγάλες περιόδους, την «προηλεκτρική» και τη «μεταηλεκτρική».

Η πρώτη περίοδος καλύπτει τις επικοινωνιακές μεθόδους από την ελληνική αρχαιότητα μέχρι την εφεύρεση του οπτικού τηλέγραφου του Claude Shappe (τέλη 18ου αιώνα). Προκαλούν θαυμασμό οι αρχαιοελληνικές τηλεπικοινωνιακές επινοήσεις που ανιχνεύονται ήδη από τη Μυκηναϊκή Εποχή, όπως η «πυρσεία», και διαπερνούν όλο τον ελληνικό κόσμο σε διάφορες εκφάνσεις από τον «υδραυλικό τηλέγραφο» του Αινεία του Τακτικού έως το βυζαντινό «Ωρονόμιο» του Λέοντα. Ολες αυτές τις εφευρέσεις θα τις βρείτε σε ομοιώματα και εκμαγεία κατασκευασμένα σύμφωνα με τις περιγραφές των πηγών. Αλλά ακόμη και κρυπτογραφικές επινοήσεις, όπως η «λακεδαιμονική σκυτάλη», ή ηχητικές εφευρέσεις, όπως το «ηχητικόν κέρας» του Μ. Αλεξάνδρου.

H δεύτερη περίοδος εγκαινιάζεται με την ανακάλυψη του ηλεκτρισμού και περιλαμβάνει εκθέματα της μεταηλεκτρικής εποχής και παρουσιάζει θεματικές ενότητες όπως η τηλεγραφία, η τηλεφωνία, οι ναυτιλιακές επικοινωνίες, τα αναλογικά και ψηφιακά τηλεφωνικά κέντρα, οι εγκαταστάσεις του τηλεοπτικού στούντιο της δεκαετίας του ’60, οι δορυφόροι αλλά και τα πιο σύγχρονα προϊόντα και υπηρεσίες.

Αντίστοιχα μουσεία στο εξωτερικό

Μουσεία τηλεπικοινωνιών υπάρχουν σε πολλές χώρες του κόσμου, μεταξύ των οποίων η Νορβηγία, η Ιαπωνία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Αυστραλία και οι ΗΠΑ. Στόχος των ανθρώπων που τα δημιούργησαν είναι να εξηγήσουν στον κόσμο την εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών. Η ιστορία των περισσότερων μουσείων ξεκινάει από τον Σάμιουελ Μορς, τον εφευρέτη του τηλεγράφου, αλλά και των σημάτων Μορς. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται το έργο του Γκράχαμ Μπελ, ενώ στους εκθεσιακούς χώρους φιλοξενούνται δεκάδες συσκευές τηλεφώνων του παρελθόντος. Από τα μουσεία αυτά δεν θα μπορούσαν να λείπουν, όμως, και όλες οι νέες τεχνολογίες επικοινωνίας, όπως το Διαδίκτυο και τα κινητά τηλέφωνα. Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά σε αρκετές από τις ιστοσελίδες των μουσείων αυτών, οι χώροι τους παρουσιάζουν ενδιαφέρον για μεγάλους και μικρούς. Οι νεότεροι θα μπορέσουν να γνωρίσουν το παρελθόν και να μάθουν πώς ήταν ο κόσμος χωρίς κινητά τηλέφωνα και SMS, ενώ οι παλαιότεροι θα γνωρίσουν τα νέα επιτεύγματα της τεχνολογίας. Δύο από τα πιο γνωστά και εντυπωσιακά μουσεία είναι στη Γαλλία και το Κολοράντο των ΗΠΑ.

-Τhe Radome: To μουσείο τηλεπικοινωνιών της Γαλλίας δέχεται τουλάχιστον ένα εκατομμύριο επισκέπτες το χρόνο. Ανοιξε τις πόρτες του για πρώτη φορά το 1991 και από τότε έγινε μια «απαραίτητη» στάση όλων των επισκεπτών της περιοχής Κοτέ ντ’ Αρμόρ στη Νοτιοδυτική Γαλλία. Στο μουσείο φιλοξενούνται δεκάδες εκθέματα και πραγματοποιούνται πολλές παρουσιάσεις ημερησίως. Οι επισκέπτες μπορούν να δουν από κοντά αντίγραφα δορυφόρων στο φυσικό τους μέγεθος ή να πάρουν μέρος σε αρκετές διαδραστικές δραστηριότητες, που τους επιτρέπουν να εξερευνήσουν τον κόσμο των παλιών, αλλά και των νέων τηλεπικοινωνιών.

-Το Ψηφιακό Μουσείο Τηλεπικοινωνιών στο Κολοράντο των ΗΠΑ: Στο μουσείο αυτό δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην τεχνολογία που κρύβεται πίσω από τις τηλεπικοινωνίες. Εξηγείται ο τρόπος που λειτουργούσαν τα τηλέφωνα την εποχή του Γκράχαμ Μπελ και πως σήμερα χρησιμοποιούνται μέχρι και δορυφόροι για να μπορούν να έρχονται σε επαφή άνθρωποι από όλο τον κόσμο. Σε ειδικά διαμορφωμένες αίθουσες του μουσείου οι επισκέπτες μπορούν επίσης να δουν σε μορφή 3D και τις εκθέσεις άλλων αντίστοιχων μουσείων.

πηγη ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ