Τίποτα δεν άλλαξε;

Tου Παντελη Μπουκαλα

Δεν είναι καθρέφτης των αναγκών μας οι διαφημίσεις. Δεν είναι καν καθρέφτης των αυθεντικών επιθυμιών μας, των κάπως σύμμετρων με την πραγματικότητά μας. Κατασκευαστές επιθυμιών είναι και ταυτόχρονα ο εμβρυουλκός τους.

Ψηφίδα την ψηφίδα, συνθέτουν έναν άψογο κόσμο και μας τον παρουσιάζουν σαν να υπάρχει ήδη κάπου, δίχως δεσμεύσεις και υποχρεώσεις, άνευ ορίων και άνευ όρων (ίσως μόνο εδώ εντέλει αληθεύει ο γνωστός στίχος του Ανδρέα Εμπειρίκου, γιατί και οι ουτοπίες ακόμα, κοινωνικές και ερωτικές, τους έχουν τους δίσημους όρους τους).

Επειτα βάζουν μπροστά τη μηχανή της σαγήνης επιχειρώντας να μας πείσουν πως αν δεν αποφασίσουμε να εισέλθουμε στην επικράτειά τους, δεν είμαστε απλώς δειλοί αλλά ανθρώπινα μισαδάκια που ποτέ δεν θα βρούν την ολοκλήρωσή τους, αυτοκαταδικασμένα να μείνουν εσαεί έξω από τον παράδεισο.

Πριν από την κρίση, όταν ακόμα πολλά φάνταζαν ρόδινα ενώ τη ρίζα τους είχε ήδη αρχίσει να την τρώει το μαύρο, τα βαριά χαρτιά στα οποία πόνταρε η διαφημιστική μυθολογία ήταν τα αυτοκίνητα (όλα τζάμπα, ένα έπαιρνες, δύο σού χάριζαν), τα κινητά (η μια εταιρεία πρόσφερε απεριόριστο χρόνο δωρεάν ομιλίας, η άλλη διπλοαπεριόριστο κ. λπ.), τα τραπεζικά δάνεια (εορτοδάνεια, διακοποδάνεια, δάνεια για σπίτι ή γιωταχί, δάνεια για να αποπληρώσεις άλλα δάνεια κ. ο. κ.), που διακρίνονταν όλα από μιας θεϊκής τάξεως γενναιοδωρία, και οι επίσης θεϊκής κοπής προσφορές των ασφαλιστικών εταιρειών. Για να τα απολαύσει όλα τούτα ο καταναλωτής, έπεφταν στο ενδιάμεσο οι διαφημίσεις των αλκοολούχων· γουλιά και παράδεισος, ένας παράδεισος που καμιά θρησκεία δεν τόλμησε να τον υποσχεθεί, για να μην την επικρίνουν για υπερβολή.

Και τώρα, υπό τη δεσποτεία της κρίσης, οπότε όλα αλλάζουν, σε ποιον δρόμο πορεύονται οι κατασκευαστές κίβδηλων αναγκών και επιθυμιών; Στον ίδιο όπως και πριν. Ούτε ταράχτησαν ούτε ανασχεδίασαν τις καμπάνιες τους. Ξαπόστασαν λίγο, όσο κράτησε ο πρώτος αιφνιδιασμός, κι έπειτα έβγαλαν από την ίδια φαρέτρα τα ίδια βέλη, με ζαχαρωμένη την αιχμή τους και όχι φαρμακωμένη, όπως συνηθιζόταν σε παλιούς πολέμους. Και πάλι αυτοκίνητα προπαγανδίζουν και πάλι γαλαντόμες ασφαλιστικές εταιρείες και τράπεζες. Λες και δεν λύθηκε το κομπόδεμά μας για να φύγει ό, τι περιείχε. Λες και δεν έκλεισαν ασφαλιστικές που ανομούσαν μπροστά στα μάτια της κοιμωμένης πολιτείας. Λες και δεν γέμισαν οι μάντρες από κατασχεμένα αυτοκίνητα που οι διά δανείου αγοραστές τους (επιπόλαιοι, εκμαυλισθέντες, θύματα του κυρίαρχου συστήματος «αξιών», όπως θέλει τους ορίζει ο καθείς) δεν κατάφεραν να τα ξεχρεώσουν. Λες και είναι λίγα τα επίσης κατασχεμένα σπίτια που αγοράστηκαν κι αυτά με δάνειο, τόσο συμφερτικό σύμφωνα με τα μεγάλα γράμματα, τόσο πονηρό σύμφωνα με τα ψιλά στο κάτω μέρος της σελίδας.

Λες δηλαδή και οι τράπεζες δεν έφταιξαν καθόλου για τη φούσκα ευημερίας που μας τύλιξε κι έσκασε πια. Αλλά φαίνεται πως οι ίδιες τράπεζες, οι κυρίως ευνοημένες από το «πακέτο στήριξης», ετοιμάζουν ήδη καινούργια φούσκα.