Η σπατάλη στην υγεία εύκολα μειώνεται

Του Νικου Β. Καρατζα

(καρδιολόγου, δρ Οξφόρδης.)

Οσα γράφονται τις τελευταίες ημέρες στον Τύπο για την ξέφρενη σπατάλη με υπερτιμολογήσεις σε ιατρικές συσκευές, υλικά και φάρμακα είναι κοινό μυστικό στον ιατρικό κόσμο και μόνιμη απορία πώς η διοίκηση του υπουργείου και των Ταμείων την αποδέχεται.

Για μεν τις συσκευές, βηματοδότες, απινιδωτές, μοσχεύματα και άλλα υλικά, είναι στον καθένα γνωστή η διαφορά τιμής που πληρώνουν τα Ταμεία και το Δημόσιο στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες αλλά και πού πάει η διαφορά αυτή.

Οσο για τα φάρμακα, με ένα κλικ στο Διαδίκτυο βγαίνουν οι πίνακες που δείχνουν ότι είμαστε η πρώτη χώρα στην Ευρώπη σε κατά κεφαλήν κατανάλωση φαρμάκων

Τι μπορεί να γίνει;

Πρώτον: Με τις λίστες στο χέρι για τις διαφορές τιμών ιατρικών συσκευών και υλικών Ελλάδος και Ε.Ε. να γίνει αναδιαπραγμάτευση του χρέους των νοσοκομείων και να μην αναγνωριστεί για καμία από τις αντίστοιχες προμήθειες ούτε ένα ευρώ παραπάνω από τις τιμές πώλησης στις άλλες χώρες της Ε.Ε. Τα χρέη των νοσοκομείων θα πέσουν στο ένα τρίτο και οι εταιρείες θα πάρουν ένα γερό μάθημα.

Δεύτερον, από σήμερα κιόλας να πληρώνουμε για τα υλικά αυτά την τιμή που τα αγοράζουν τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη, ούτε ένα ευρώ παραπάνω. Εάν υπάρξει προσωρινή έλλειψη, μπορεί να είναι για το καλό μερικών ασθενών. Να γίνει αυστηρός και λεπτομερής λογιστικός έλεγχος στα βιβλία και τιμολόγια αντιπροσώπων, εισαγωγέων και εμπόρων και να ανακαλυφθούν οι πηγές και ροές του μαύρου χρήματος που προέρχεται από τα υπερκέρδη. Οταν για έναν βηματοδότη η εταιρεία μπορεί να διαθέσει σε μαύρο χρήμα μέχρι και 3.000 ευρώ για προώθηση πωλήσεων, κάπου υπάρχει τρύπα στα σχετικά βιβλία. Ο περιορισμός του μαύρου χρήματος θα αναχαιτίσει τον εκμαυλισμό του ιατρικού σώματος.

Τρίτον, να συνεχιστούν οι έλεγχοι «πόθεν έσχες» σε όσους εμπλέκονται στη διακίνηση και χρήση τέτοιων υλικών, αρχίζοντας από καθηγητές και διευθυντές κλινικών και αρμόδιους διοικητικούς μέχρι τους ιδιώτες χειρουργούς και επεμβατικούς.

Τέλος, να γίνει κάθε ιατρική μονάδα, ακόμα και ο κάθε χειρουργός ή επεμβατικός γιατρός, «κέντρο κόστους», δηλαδή να κοστολογούνται οι ιατρικές πράξεις στην πηγή. Καθόλου δύσκολο. Κάθε υλικό έχει ένα αυτοκόλλητο με την τιμή ή κάποιο κωδικό. Οταν ανοίγεται μια συσκευασία, αυτό αποσπάται και επικολλάται σε μια καρτέλα. Ετσι υπολογίζεται εύκολα το κόστος ανά πράξη και συγκρίνεται η «παραγωγή» (αριθμός και βαρύτητα επεμβάσεων κ.λπ.) της κάθε μονάδας σε σχέση με το κόστος και ο υπεύθυνος λογοδοτεί για τις παρεκκλίσεις από τον μέσο όρο. Αυτό, για να εκλείψει το φαινόμενο που, για την ίδια λαπαροσκοπική επέμβαση, της μιας χρήσης υλικά σε μία περίπτωση να ανέρχονται σε 800 ευρώ και σε άλλη σε 5.000 ευρώ.

Οι σπατάλες στα φάρμακα έχουν διαφορετικές αιτίες που ούτε η λίστα ούτε η μείωση στις τιμές ούτε η γραφειοκρατική και χωρίς κανόνες θεώρηση συνταγών μπορούν να περιορίσουν. Οι κύριες αιτίες είναι η νεοπλουτίστικη τάση συνταγογράφησης των ακριβών φαρμάκων, η παραπληροφόρηση γιατρών και κοινού, η κατευθυνόμενη με οικονομικά κίνητρα συνταγογράφηση και η αλληλοκάλυψη ιατρικών φορέων που συνταγογραφούν διαφορετικά σκευάσματα για τον ίδιον ασθενή.

Για τη συνταγογράφηση μόνο ακριβών, φταίει και η μονομερής πληροφόρηση των γιατρών για τα φάρμακα. Η επιμόρφωση και ενημέρωση των γιατρών είναι αφημένη κατά εκατό τοις εκατό με έμμεσο ή άμεσο τρόπο στους εμπόρους των φαρμάκων. Ολο το πανίσχυρο και δαπανηρότατο δίκτυο συνεχιζόμενης εκπαίδευσης χρηματοδοτείται σχεδόν αποκλειστικά από τη φαρμακευτική βιομηχανία και το φαρμακευτικό εμπόριο.

Στη χώρα μας δεν υπάρχουν οργανισμοί που να παρέχουν κατευθυντήριες συστάσεις - οδηγίες στους γιατρούς για το τι πρέπει να κάνουν, πώς να συνταγογραφούν σε κάθε περίπτωση, όπως υπάρχουν σε άλλες χώρες της Ευρώπης, που είναι σχεδόν υποχρεωτικές, και ο γιατρός οφείλει να μην παρεκκλίνει. Οι δικές μας εγκρίσεις συνταγών γίνονται χωρίς κανόνες και είναι αποκλειστικά γραφειοκρατικές και αναποτελεσματικές. Εδώ χρειάζεται πολλή δουλειά, αλλά θα μπορούσαμε να τη βρούμε έτοιμη από άλλες χώρες, π.χ. από τον βρετανικό οργανισμό NICE (National Institute of Clinical Excellence).

Για την κατευθυνόμενη συνταγογράφηση φταίει και η στενοκέφαλη πονηριά του κράτους. Παράδειγμα: Το ΙΚΑ πληρώνει μισθό 1.200 ευρώ τον μήνα για 5½ ώρες εργασίας πέντε μέρες την εβδομάδα σε γιατρούς με ειδικότητα (12 χρόνια σπουδές, συχνά με μετεκπαίδευση στο εξωτερικό). Οι γιατροί που βάζουν μέσον για να προσληφθούν στις θέσεις αυτές το κάνουν για τον μισθό, όταν θα μπορούσαν να βγάλουν περισσότερα ως οδηγοί ταξί; Για πολλούς από αυτούς η κατευθυνόμενη συνταγογράφηση θα αποφέρει τουλάχιστον άλλους δύο μισθούς. Αλλα Ταμεία πληρώνουν 15 ευρώ την επίσκεψη και ο γιατρός με μία υπογραφή του μπορεί να βάλει το Ταμείο να πληρώσει μερικά χιλιάρικα. Ετσι καλλιεργείται η διαπλοκή.

Σε έλλειμμα παιδείας οφείλεται το ότι για τους Ελληνες γιατρούς θεωρείται «αντι-ιπποκρατικό» να πάρουν υπόψη τους θεωρήσεις κόστους στις κλινικές τους αποφάσεις, κάτι που έχει σήμερα μπει στο πετσί των γιατρών του υπόλοιπου κόσμου. Οι άλλοι γιατροί μαθαίνουν ότι στη στάθμιση οφέλους/ζημίας που αποτελεί προϋπόθεση για κάθε ιατρική απόφαση μπαίνει υποχρεωτικά και το οικονομικό κόστος, αφού η πίτα είναι ορισμένη και πρέπει να μοιραστεί δίκαια.