Φιλε του RADAR το άρθρο είναι εξαιρετικο
ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΕΙΣ
Tου Paul Kingsnorth* / The Guardian
Για λίγο φάνηκε ότι τα πράγματα μπορεί να έφτιαχναν. Στο δρόμο έξω από το σπίτι μου, που είχε μετατραπεί σε χείμαρρο, άρχισε πάλι να φαίνεται η άσφαλτος. Τα νερά που είχαν εισβάλει σε γειτονικά σπίτια, τώρα τραβιούνταν πίσω. Οι δρόμοι ήταν ακόμα κλεισμένοι, οι γέφυρες γκρεμισμένες, οι αγροί ακόμα λίμνες, αλλά φαινόταν ότι το χειρότερο είχε περάσει. Αρχισε όμως πάλι να βρέχει στην Κούμπρια, εδώ στην κεντρική Αγγλία, και όλοι περιμένουμε να δούμε πότε θα σταματήσει και τι θα αφήσει πίσω.
Δεν έχω ιδέα αν ο «ακραίος» καιρός που λυσσομανάει έξω από το παράθυρό μου έχει σχέση με την κλιματική αλλαγή, αλλά εκείνο που ξέρω είναι ότι το να τον περιγράφουμε σαν «ακραίο καιρικό φαινόμενο» δεν είναι πειστικό. Οι τελευταίες μεγάλες πλημμύρες εδώ συνέβησαν μόλις πριν από τέσσερα χρόνια μερικοί άνθρωποι μόλις που είχαν συνέλθει, όταν χτυπήθηκαν πάλι την περασμένη εβδομάδα. Και αναρωτιέμαι πόσοι ακόμα άνθρωποι θα πρέπει να διασωθούν από τις στέγες των σπιτιών τους με στρατιωτικά ελικόπτερα, πόσοι αυτοκινητόδρομοι πρέπει να βουλιάξουν και πόσα σπίτια να βυθιστούν μέσα στο νερό προτού καταφέρουμε να αντιληφθούμε ότι το μέλλον δεν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που είχαμε προβλέψει.
Υπάρχει μια στερεότυπη απάντηση σε μια κατάσταση όπως αυτή, που, ως περιβαλλοντολόγος, μπορεί να αναμενόταν ότι θα την υιοθετήσω. Είναι να πω ότι οι πλημμύρες αυτές αποτελούν μια προειδοποίηση για το τι θα συμβεί αν δεν μπορέσουμε επειγόντως να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Και να πω επίσης ότι η Σύνοδος της Κοπεγχάγης, είναι ένα κρίσιμο σημείο καμπής και ότι πρέπει οπωσδήποτε να φτάσουμε σε μια συμφωνία για να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή.
Ξέρω όμως ότι δεν μπορώ να λέω πια τέτοια πράγματα όχι γιατί έχω πάψει να πιστεύω στην ύπαρξη της κλιματικής αλλαγής, αλλά γιατί έχω πάψει να πιστεύω ότι μπορούμε να την αποτρέψουμε. Καθώς οι πολιτικοί ετοιμάζονται να πετάξουν προς την Κοπεγχάγη, δεν μπορώ να πάψω να σκέφτομαι το ταξίδι του Τσάμπερλεν στο Μόναχο το 1938. Οι πάντες έβλεπαν, τότε, τι επεφύλασσε το μέλλον: βρισκόταν εκεί, στους λόγους του Χίτλερ και στην άγρια επιθετικότητα που ήδη επιδείκνυε η Γερμανία. Κι όμως, ο Τσάμπερλεν έτρεφε ελπίδες για το καλύτερο. Γύρισε πίσω με μιαν άχρηστη συμφωνία και οι πάντες τον επευφημούσαν. Ηθελαν απελπισμένα να πιστέψουν ότι η ειρήνη ήταν εφικτή, ακριβώς επειδή προφανέστατα δεν ήταν.
Ισως όταν αποτύχει η Σύνοδος της Κοπεγχάγης, θα μας βοηθήσει να αποδεχτούμε ότι τα οράματά μας για το μέλλον είναι υπονομευμένα από ψεύτικες ελπίδες. Η κοινότοπη αφήγηση όσον αφορά την κλιματική αλλαγή λέει ότι, εάν καταφέρουμε να ληφθούν οι επείγουσες πολιτικές αποφάσεις που είναι απαραίτητες, και αν καταφέρουμε να παραγάγουμε γρήγορα αρκετά ηλεκτρικά αυτοκίνητα και ανεμογεννήτριες, μπορεί να «σταθεροποιήσουμε το κλίμα» και να συνεχίσουμε τη ζωή μας όπως πριν. Είναι μια αφήγηση βασισμένη πάνω σε μια ξεπερασμένη εμπιστοσύνη στις δυνατότητές μας και στην τεχνολογία μας, μια εμπιστοσύνη που ξεθωριάζει μπροστά στην οικολογική πραγματικότητα.
Εχουμε περιορίσει τρομακτικά τα δάση, έχουμε λεηλατήσει τους ωκεανούς, έχουμε εξαντλήσει το έδαφος, έχουμε επεκτείνει τον πληθυσμό μας σε σημείο που μόλις να μπορούμε να τραφούμε και έχουμε αλλάξει τη χημική σύνθεση της ατμόσφαιρας.
Για λίγο φάνηκε ότι τα πράγματα μπορεί να έφτιαχναν. Στο δρόμο έξω από το σπίτι μου, που είχε μετατραπεί σε χείμαρρο, άρχισε πάλι να φαίνεται η άσφαλτος. Τα νερά που είχαν εισβάλει σε γειτονικά σπίτια, τώρα τραβιούνταν πίσω. Οι δρόμοι ήταν ακόμα κλεισμένοι, οι γέφυρες γκρεμισμένες, οι αγροί ακόμα λίμνες, αλλά φαινόταν ότι το χειρότερο είχε περάσει. Αρχισε όμως πάλι να βρέχει στην Κούμπρια, εδώ στην κεντρική Αγγλία, και όλοι περιμένουμε να δούμε πότε θα σταματήσει και τι θα αφήσει πίσω.
Δεν έχω ιδέα αν ο «ακραίος» καιρός που λυσσομανάει έξω από το παράθυρό μου έχει σχέση με την κλιματική αλλαγή, αλλά εκείνο που ξέρω είναι ότι το να τον περιγράφουμε σαν «ακραίο καιρικό φαινόμενο» δεν είναι πειστικό. Οι τελευταίες μεγάλες πλημμύρες εδώ συνέβησαν μόλις πριν από τέσσερα χρόνια μερικοί άνθρωποι μόλις που είχαν συνέλθει, όταν χτυπήθηκαν πάλι την περασμένη εβδομάδα. Και αναρωτιέμαι πόσοι ακόμα άνθρωποι θα πρέπει να διασωθούν από τις στέγες των σπιτιών τους με στρατιωτικά ελικόπτερα, πόσοι αυτοκινητόδρομοι πρέπει να βουλιάξουν και πόσα σπίτια να βυθιστούν μέσα στο νερό προτού καταφέρουμε να αντιληφθούμε ότι το μέλλον δεν συμπεριφέρεται με τον τρόπο που είχαμε προβλέψει.
Υπάρχει μια στερεότυπη απάντηση σε μια κατάσταση όπως αυτή, που, ως περιβαλλοντολόγος, μπορεί να αναμενόταν ότι θα την υιοθετήσω. Είναι να πω ότι οι πλημμύρες αυτές αποτελούν μια προειδοποίηση για το τι θα συμβεί αν δεν μπορέσουμε επειγόντως να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Και να πω επίσης ότι η Σύνοδος της Κοπεγχάγης, είναι ένα κρίσιμο σημείο καμπής και ότι πρέπει οπωσδήποτε να φτάσουμε σε μια συμφωνία για να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή.
Ξέρω όμως ότι δεν μπορώ να λέω πια τέτοια πράγματα όχι γιατί έχω πάψει να πιστεύω στην ύπαρξη της κλιματικής αλλαγής, αλλά γιατί έχω πάψει να πιστεύω ότι μπορούμε να την αποτρέψουμε. Καθώς οι πολιτικοί ετοιμάζονται να πετάξουν προς την Κοπεγχάγη, δεν μπορώ να πάψω να σκέφτομαι το ταξίδι του Τσάμπερλεν στο Μόναχο το 1938. Οι πάντες έβλεπαν, τότε, τι επεφύλασσε το μέλλον: βρισκόταν εκεί, στους λόγους του Χίτλερ και στην άγρια επιθετικότητα που ήδη επιδείκνυε η Γερμανία. Κι όμως, ο Τσάμπερλεν έτρεφε ελπίδες για το καλύτερο. Γύρισε πίσω με μιαν άχρηστη συμφωνία και οι πάντες τον επευφημούσαν. Ηθελαν απελπισμένα να πιστέψουν ότι η ειρήνη ήταν εφικτή, ακριβώς επειδή προφανέστατα δεν ήταν.
Ισως όταν αποτύχει η Σύνοδος της Κοπεγχάγης, θα μας βοηθήσει να αποδεχτούμε ότι τα οράματά μας για το μέλλον είναι υπονομευμένα από ψεύτικες ελπίδες. Η κοινότοπη αφήγηση όσον αφορά την κλιματική αλλαγή λέει ότι, εάν καταφέρουμε να ληφθούν οι επείγουσες πολιτικές αποφάσεις που είναι απαραίτητες, και αν καταφέρουμε να παραγάγουμε γρήγορα αρκετά ηλεκτρικά αυτοκίνητα και ανεμογεννήτριες, μπορεί να «σταθεροποιήσουμε το κλίμα» και να συνεχίσουμε τη ζωή μας όπως πριν. Είναι μια αφήγηση βασισμένη πάνω σε μια ξεπερασμένη εμπιστοσύνη στις δυνατότητές μας και στην τεχνολογία μας, μια εμπιστοσύνη που ξεθωριάζει μπροστά στην οικολογική πραγματικότητα.
Εχουμε περιορίσει τρομακτικά τα δάση, έχουμε λεηλατήσει τους ωκεανούς, έχουμε εξαντλήσει το έδαφος, έχουμε επεκτείνει τον πληθυσμό μας σε σημείο που μόλις να μπορούμε να τραφούμε και έχουμε αλλάξει τη χημική σύνθεση της ατμόσφαιρας.
Δεν υπάρχει γρήγορη γιατρειά σ’ αυτό, ίσως και καθόλου γιατρειά. Το σύστημά μας δεν είναι σχεδιασμένο για να το επιτρέψει. Μια οικονομία προκαθορισμένη να προχωράει προς την ακατάπαυστη ανάπτυξη δεν μπορεί να γίνει η μηχανή για μια αλλαγή που απαιτεί επειγόντως την επιβράδυνση του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης. Οι δημοκρατίες που είναι προκαθορισμένες να δίνουν στους καταναλωτές πολίτες τους ό, τι αυτοί θέλουν, είναι ανίκανες να τους πουν τι δεν μπορούν να έχουν. Και η ψυχολογία μιας κουλτούρας που αντιδρά με φρίκη σε κάθε εμπόδιο στο δρόμο της καταναλωτικής ουτοπίας, δεν είναι σε θέση να ακολουθήσει έναν διαφορετικό δρόμο.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ήρθε η συντέλεια του κόσμου. Ενα από τα άλλα προβλήματα της αφήγησης για την κλιματική αλλαγή είναι ότι προσφέρει μόνο δύο προοπτικές για το μέλλον: Σωτηρία του Κόσμου ή Αποκάλυψη Τώρα. Πιθανότατα δεν θα πραγματοποιηθεί καμιά από τις δύο προβλέψεις. Πιο ρεαλιστικό είναι το σενάριο ότι θα βιώσουμε κάτι που πολλές ανθρώπινες κοινωνίες του παρελθόντος έχουν βιώσει – μια οδυνηρή παρακμή έπειτα από μια περίοδο πληθωρικής επέκτασης.
Ακούμε πολλά για το έτος 2050: είναι μια βολική χρονολογία, για να κρεμάμε τις ελπίδες μας για μια «βιώσιμη κοινωνία», κάτι που έχει καταλήξει να σημαίνει εξακολούθηση της συνήθους οικονομικής δραστηριότητας, business as usual, αλλά χωρίς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Φαίνεται πολύ πιο πιθανό ότι το 2050 θα κάνουμε εξορυκτικές έρευνες στις χωματερές μας για να βρούμε πολύτιμα μέταλλα και θα αγωνιζόμαστε να διατηρήσουμε αναμμένο το ηλεκτρικό, ενώ θα ονειρευόμαστε τους κοραλλιογενείς υφάλους που κάποτε άνθιζαν στους άδειους πια ωκεανούς.
Εχω την εντύπωση ότι η κάθοδος έχει ξεκινήσει. Μια φυσική κάθοδος, από την αφθονία των πετρελαϊκών αποθεμάτων και την κατασπατάληση των φυσικών πόρων, αλλά και μια ψυχολογική κάθοδος από την κορυφή των βολικών μας ψευδαισθήσεων. Ο κόσμος στο μέλλον δεν πρόκειται να είναι όπως κάποτε πιστέψαμε ότι θα ήταν. Και αν η Σύνοδος της Κοπεγχάγης αποτύχει και φέρει πιο κοντά μας αυτή την πραγματικότητα, τότε ίσως σε κάτι χρησιμεύσει.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ήρθε η συντέλεια του κόσμου. Ενα από τα άλλα προβλήματα της αφήγησης για την κλιματική αλλαγή είναι ότι προσφέρει μόνο δύο προοπτικές για το μέλλον: Σωτηρία του Κόσμου ή Αποκάλυψη Τώρα. Πιθανότατα δεν θα πραγματοποιηθεί καμιά από τις δύο προβλέψεις. Πιο ρεαλιστικό είναι το σενάριο ότι θα βιώσουμε κάτι που πολλές ανθρώπινες κοινωνίες του παρελθόντος έχουν βιώσει – μια οδυνηρή παρακμή έπειτα από μια περίοδο πληθωρικής επέκτασης.
Ακούμε πολλά για το έτος 2050: είναι μια βολική χρονολογία, για να κρεμάμε τις ελπίδες μας για μια «βιώσιμη κοινωνία», κάτι που έχει καταλήξει να σημαίνει εξακολούθηση της συνήθους οικονομικής δραστηριότητας, business as usual, αλλά χωρίς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Φαίνεται πολύ πιο πιθανό ότι το 2050 θα κάνουμε εξορυκτικές έρευνες στις χωματερές μας για να βρούμε πολύτιμα μέταλλα και θα αγωνιζόμαστε να διατηρήσουμε αναμμένο το ηλεκτρικό, ενώ θα ονειρευόμαστε τους κοραλλιογενείς υφάλους που κάποτε άνθιζαν στους άδειους πια ωκεανούς.
Εχω την εντύπωση ότι η κάθοδος έχει ξεκινήσει. Μια φυσική κάθοδος, από την αφθονία των πετρελαϊκών αποθεμάτων και την κατασπατάληση των φυσικών πόρων, αλλά και μια ψυχολογική κάθοδος από την κορυφή των βολικών μας ψευδαισθήσεων. Ο κόσμος στο μέλλον δεν πρόκειται να είναι όπως κάποτε πιστέψαμε ότι θα ήταν. Και αν η Σύνοδος της Κοπεγχάγης αποτύχει και φέρει πιο κοντά μας αυτή την πραγματικότητα, τότε ίσως σε κάτι χρησιμεύσει.
Μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε ότι τα πάρκα ανεμογεννητριών, τα φωτοβολταϊκά και ο πράσινος καταναλωτισμός δεν είναι οι προάγγελοι ενός «οικολογικά βιώσιμου μέλλοντος» αλλά τα τελευταία αγκομαχητά ενός πληγωμένου θηρίου. Εχουμε λιγότερες πιθανότητες τώρα να κρατήσουμε επί σκηνής αυτή την παράσταση ψευδαισθήσεων απ’ όσο εμείς στην Κούμπρια να σταματήσουμε τις βροχές. Και στις δύο περιπτώσεις, θα αναγκαστούμε να μάθουμε να ζούμε με ό, τι έρχεται από τον ουρανό.
* Ο Πολ Κίνγκσνορθ είναι συγγραφέας, δημοσιογράφος και περιβαλλοντολόγος, με συμμετοχή σε πολλές περιβαλλοντικές και κοινωνικές δραστηριότητες. Εχει γράψει τα βιβλία «One No, Many Yeses» και «Real England», τη μελέτη «Your Countryside, Your Choice», και είναι συνιδρυτής του Dark Mountain Project (www. dark-mountain. net).
* Ο Πολ Κίνγκσνορθ είναι συγγραφέας, δημοσιογράφος και περιβαλλοντολόγος, με συμμετοχή σε πολλές περιβαλλοντικές και κοινωνικές δραστηριότητες. Εχει γράψει τα βιβλία «One No, Many Yeses» και «Real England», τη μελέτη «Your Countryside, Your Choice», και είναι συνιδρυτής του Dark Mountain Project (www. dark-mountain. net).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου