Του Ρούσσου Βρανά (rvranas@otenet.gr)
Ο δέκατος ένατος αιώνας έζησε με την πεποίθηση πως οι φτωχοί θα μπορούσαν να αποδειχτούν επικίνδυνοι. Ο φόβος προερχόταν από τα κάτω, από τις κατώτερες τάξεις. Και η απόδειξη γι΄ αυτό ήταν η Γαλλική Επανάσταση. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ο εικοστός αιώνας έζησε με την πεποίθηση πως θα τα κατάφερνε να τιθασεύσει αυτόν τον κίνδυνο με έναν σοφό συνδυασμό καταστολής και κοινωνικών παραχωρήσεων. Τότε, ο μεγάλος κίνδυνος προερχόταν από τα πάνω, από τις ανώτερες τάξεις. Και η απόδειξη γι΄ αυτό ήταν οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι. Σήμερα πια τα πράγματα έχουν αλλάξει, όπως διαπιστώνει ο φιλόσοφος Ζαν-Κλοντ Μιλνέρ.
Στην αυγή του εικοστού πρώτου αιώνα, ένα φάντασμα στοιχειώνει πάλι την Ευρώπη. Ο φόβος από τα κάτω έχει επιστρέψει: υπάρχουν εκεί τάξεις επικίνδυνες. Το 1838, η Γαλλική Ακαδημία Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών βράβευε ένα έργο που επιγραφόταν «Οι επικίνδυνες τάξεις του πληθυσμού στις μεγάλες πόλεις και τα μέσα για να τις κάνουμε καλύτερες». Ο συγγραφέας του, ένας κάποιος Α.Α. Φρεζιέ, ήταν επικεφαλής της αστυνομικής διεύθυνσης του Σηκουάνα. «Με μια αναμφισβήτητη κλίση στην ομοιοκαταληξία και τη συνήχηση», γράφει ο φιλόσοφος Μιλνέρ, «απαριθμούσε τους κρίκους της επικίνδυνης αλυσίδας: τάξεις πολυάριθμες, τάξεις δυστυχισμένες, τάξεις ανυπότακτες, τάξεις εργατικές». Έτσι, αφυπνισμένοι από τέτοιες ημιεπιστημονικές παραινέσεις, οι ηθικολόγοι πολιτικοί έβρισκαν την απάντηση: κοινωνική ανέλιξη, παραχωρήσεις και κεκτημένα, από μια φιλεύσπλαχνη κοινωνία που έμοιαζε με χριστιανική.
Οι εποχές έχουν αλλάξει, η κοινωνία της αφθονίας δεν υπάρχει πια, το σύστημα περνάει άλλη μια βαθιά οικονομική κρίση και η διάλυση του κοινωνικού κράτους, στην οποία επιδίδονται όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα εξουσίας, συνθλίβει τη μεσαία τάξη προς τα κάτω, στη γειτονιά της εργατικής τάξης. Οι επικίνδυνες τάξεις πληθαίνουν και στον ιστό του συστήματος ανοίγουν συνεχώς νέες πληγές που κακοφορμίζουν.
Ο δέκατος ένατος αιώνας έζησε με την πεποίθηση πως οι φτωχοί θα μπορούσαν να αποδειχτούν επικίνδυνοι. Ο φόβος προερχόταν από τα κάτω, από τις κατώτερες τάξεις. Και η απόδειξη γι΄ αυτό ήταν η Γαλλική Επανάσταση. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ο εικοστός αιώνας έζησε με την πεποίθηση πως θα τα κατάφερνε να τιθασεύσει αυτόν τον κίνδυνο με έναν σοφό συνδυασμό καταστολής και κοινωνικών παραχωρήσεων. Τότε, ο μεγάλος κίνδυνος προερχόταν από τα πάνω, από τις ανώτερες τάξεις. Και η απόδειξη γι΄ αυτό ήταν οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι. Σήμερα πια τα πράγματα έχουν αλλάξει, όπως διαπιστώνει ο φιλόσοφος Ζαν-Κλοντ Μιλνέρ.
Στην αυγή του εικοστού πρώτου αιώνα, ένα φάντασμα στοιχειώνει πάλι την Ευρώπη. Ο φόβος από τα κάτω έχει επιστρέψει: υπάρχουν εκεί τάξεις επικίνδυνες. Το 1838, η Γαλλική Ακαδημία Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών βράβευε ένα έργο που επιγραφόταν «Οι επικίνδυνες τάξεις του πληθυσμού στις μεγάλες πόλεις και τα μέσα για να τις κάνουμε καλύτερες». Ο συγγραφέας του, ένας κάποιος Α.Α. Φρεζιέ, ήταν επικεφαλής της αστυνομικής διεύθυνσης του Σηκουάνα. «Με μια αναμφισβήτητη κλίση στην ομοιοκαταληξία και τη συνήχηση», γράφει ο φιλόσοφος Μιλνέρ, «απαριθμούσε τους κρίκους της επικίνδυνης αλυσίδας: τάξεις πολυάριθμες, τάξεις δυστυχισμένες, τάξεις ανυπότακτες, τάξεις εργατικές». Έτσι, αφυπνισμένοι από τέτοιες ημιεπιστημονικές παραινέσεις, οι ηθικολόγοι πολιτικοί έβρισκαν την απάντηση: κοινωνική ανέλιξη, παραχωρήσεις και κεκτημένα, από μια φιλεύσπλαχνη κοινωνία που έμοιαζε με χριστιανική.
Οι εποχές έχουν αλλάξει, η κοινωνία της αφθονίας δεν υπάρχει πια, το σύστημα περνάει άλλη μια βαθιά οικονομική κρίση και η διάλυση του κοινωνικού κράτους, στην οποία επιδίδονται όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα εξουσίας, συνθλίβει τη μεσαία τάξη προς τα κάτω, στη γειτονιά της εργατικής τάξης. Οι επικίνδυνες τάξεις πληθαίνουν και στον ιστό του συστήματος ανοίγουν συνεχώς νέες πληγές που κακοφορμίζουν.
Υπάρχει πιο ιδανικό περιβάλλον από αυτό για να εισχωρήσει ένας επικίνδυνος ιός; Έτσι, τώρα που το εργαλείο της κοινωνικής ελεημοσύνης έχει πια στομώσει, αυτοί που έχουν λόγους για να φοβούνται, επιστρατεύουν εργαλεία δανεισμένα από την επιστήμη της ιατρικής: δεν αρκεί πια η θεραπευτική αγωγή των συμπτωμάτων, χρειάζεται πρόληψη και προφύλαξη. Όχι πια κοινωνία φιλεύσπλαχνη, αλλά κοινωνία προληπτική. Μια εξυγίανση είναι επιβεβλημένη σε όλους τους κρίκους της επικίνδυνης αλυσίδας, από τους χώρους εργασίας μέχρι τα πανεπιστήμια. Γιατί στις διαδηλώσεις δεν ξεχύνονται πια μόνο οι μικροί και οι ταπεινοί, αλλά και οι μεσαίοι: η μεσαία νοικοκυρά, ο μεσαίος υπάλληλος, ο μεσαίος έμπορος.
Το όνειρο της μεσαίας τάξης ήταν να βρει μια θεσούλα να βολευτεί στο κρεβάτι του αφέντη. Επειδή αυτός έχει το συνήθειο να απλώνει την αρίδα του σε όλο το κρεβάτι, όπως ήταν επόμενο, η μεσαία τάξη κάποτε γκρεμίστηκε από αυτό. Ξύπνησε έντρομη στο πάτωμα. Ξύπνησε κι αυτός. Κι από τότε, εφιάλτες στοιχειώνουν τον ύπνο του.
Το όνειρο της μεσαίας τάξης ήταν να βρει μια θεσούλα να βολευτεί στο κρεβάτι του αφέντη. Επειδή αυτός έχει το συνήθειο να απλώνει την αρίδα του σε όλο το κρεβάτι, όπως ήταν επόμενο, η μεσαία τάξη κάποτε γκρεμίστηκε από αυτό. Ξύπνησε έντρομη στο πάτωμα. Ξύπνησε κι αυτός. Κι από τότε, εφιάλτες στοιχειώνουν τον ύπνο του.
ΠΗΓΗ ΤΑ ΝΕΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου