Μια νέα πίστη θα μας σώσει?

Toυ ΓΙΩΡΓΟΥ Χ. ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ

Ο χριστιανισμός όπως υπάρχει σήμερα είναι άραγε συμβατός με το μήνυμα του πρώτου Χριστιανισμού, αυτού που συνδέεται με τον Ιησού Χριστό; Η απάντηση στο ερώτημα είναι αρνητική καθώς δεν υπάρχει σήμερα ένας χριστιανισμός και συνεπώς ένα μήνυμα.

Ο κοινωνιολόγος Φρεντερίκ Λενουάρ επιχειρεί στο βιβλίο του «Ο Χριστός φιλόσοφος» να καταγράψει την ανατροπή του αρχικού χριστιανικού μηνύματος από την κυρίαρχη Καθολική Εκκλησία. Το μήνυμα των πρωτοχριστιανών ήταν η ελευθερία και η ισότητα (άγνωστες τότε έννοιες) μεταξύ των διαφόρων φυλών, των τάξεων, των φύλλων, των εθνών. Ουσιαστικά, όμως, έχουμε μία πολιτιστική επανάσταση καθώς απαξιώνεται ο πλούτος ως αξία και αξιώνεται η φτώχεια. Αυτό δεν το αναφέρει ο Λενουάρ, αλλά ένας ποιητής, ο Τζιάκομο Λεοπάρντι.

Γενικά, ο χριστιανισμός της Ανατολής δημιούργησε μία νέα ανθρώπινη ηθική, αλλά προπάντων ανέτρεψε τις ιεραρχίες. ο Θεός των πρωτοχριστιανών είναι ένας φτωχός, γεννημένος μεταξύ των φτωχών, είναι ταπεινός, αποστερημένος από κάθε αγαθό, δεν έχει εξουσιαστικές φιλοδοξίες και αποδέχεται το θάνατο στο σταυρό όπως ο τελευταίος των αθλίων. Αυτός ο Θεός είναι ο Θεός της Αγάπης ακόμη και για τους εχθρούς. Αυτός είναι ο Θεός της μέριμνας για τους φτωχούς, ο Θεός της δικαιοσύνης και του συλλογικού καλού. Αλλά πως από την «αποθέωση» της συλλογικότητας φθάσαμε στη δόξα του πιο ακραίου ατομικού πνεύματος;

Γι’ αυτό χρειάστηκε ο δυτικός καθολικισμός και στη συνέχεια ο προτεσταντισμός. Ο Θεός των χριστιανών έγινε ο Θεός των εχόντων. Ο Λενουάρ δεν εστιάζει σ’ αυτή την αντιστροφή, μόνο θεωρεί ότι το μήνυμα του πρώτου χριστιανισμού διαστρεβλώθηκε από την Εκκλησία και διασώθηκε από τους χριστιανούς ουμανιστές της Αναγέννησης, από τους φιλοσόφους του Διαφωτισμού που «αποκάθαραν» την καθολική Εκκλησία από τα εγκλήματά της, διασώζοντας τις ιδρυτικές αξίες του χριστιανισμού και καθιστώντας τες κοινή κληρονομιά του ανθρώπινου πολιτισμού.

Παρόλα αυτά ο δυτικός χριστιανισμός δεν έσωσε τους ανθρώπους από τις κτηνωδίες του 20ου αιώνα που συνεχίζονται και τον 21ο. Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από πείνα και δίψα στον τρίτο κόσμο, ένα εκατομμύριο άνθρωποι είναι άστεγοι στην Ευρώπη, 3,5 εκατομμύρια στις ΗΠΑ, οι πόλεμοι συνεχίζονται, ενώ οι «πληγές» που επιφέρουμε στη φύση μοιάζουν μη αναστρέψιμες.

Ο δυτικός χριστιανισμός δεν μπορεί να συνεγείρει τις συνειδήσεις. Μπορεί άραγε ο ανατολικός χριστιανισμός; Ο Ντεμπρέ λέει πως ναι, γιατί η Ορθοδοξία δεν απώλεσε το πνεύμα και η σημερινή «διαφθορά» χρειάζεται μια πνευματική αλλαγή. Αυτό έλεγε κι ο Χέγκελ όταν έγραφε πως «Είναι παραλογισμός της σύγχρονης εποχής ότι μπορείς να μεταβάλεις ένα διεφθαρμένο ηθικό σύστημα, το σύνταγμα και τη νομοθεσία του, χωρίς να αλλάξεις τη θρησκεία, ότι μπορείς να έχεις επανάσταση χωρίς μεταρρύθμιση».

Ο Σλαβόι Ζίζεκ οπαδός της ίδιας αντίληψης διαπιστώνει ότι σήμερα έχουμε μία τεχνολογική επανάσταση χωρίς κάποια θεμελιώδη «επανάσταση των ηθών». Γι’ αυτό προτείνεται μια νέα πίστη, όχι μια κάποια πίστη, ούτε μια «ανεσταλμένη» ιδιωτική πίστη, αλλά η πίστη ως «ορισμένη ριζική εμπειρία», ως η «ικανότητα να ανοίξεις τον εαυτό σου σε μια ορισμένη ανήκουστη διάσταση, με τον τρόπο που το άνοιγμά μας στη ριζική Ετερότητα μας επιτρέπει να υιοθετήσουμε μια συγκεκριμένη ηθική στάση, να βιώσουμε μια μορφή απόλαυσης που θα μας συγκλονίσει…».

ΥΓ. Καλές γιορτές!