Για την ορθόδοξη παράδοση, ο Αϊ-Βασίλης που επισκέπτεται τα παιδιά την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, είναι εμπνευσμένος από τη μορφή του Μεγάλου Βασίλειου από την Καππαδοκία.
Αυτός ο επιφανής θεολόγος τού 4ου μ.Χ αιώνα είχε αφιερώσει σχεδόν όλη του τη ζωή στη βοήθεια των συνανθρώπων του. Οταν πέθανε την 1η Ιανουαρίου του 379, η ημέρα αυτή θεωρήθηκε ότι φέρνει καλή τύχη και ευλογία. Ωστόσο, στη δεκαετία του 50-60, φτάνει και στη χώρα μας, από την Εσπερία, ο καλός χοντρούλης άγιος με την κόκκινη στολή και το σακούλι με δώρα, εκτοπίζοντας την ασκητική μορφή του Αγίου Βασιλείου και μάλιστα χωρίς να δημιουργηθεί κάποιο πρόβλημα.
Στον δυτικό κόσμο, πολλούς αιώνες νωρίτερα, διαμορφωνόταν, αργά αλλά σταθερά, -όχι όμως χωρίς εντάσεις και έριδες- η μορφή του Αγίου που θα γινόταν ο καλύτερος φίλος των παιδιών. Κάποιοι μάλιστα, στη Γαλλία, στις αρχές της δεκαετίας του '50, έφτασαν στο σημείο να καίνε στην πυρά ομοιώματα του Αϊ-Βασίλη.
Ολα άρχισαν τον 16ο αιώνα με τον θρύλο του Αγιου Νικόλα κάπου στη γαλλική Λορένη ή κατά άλλες εκδοχές στην Ανατολική Πρωσία ή στην Αλσατία, στο Βέλγιο ή στην Ολλανδία. Αναθεωρημένος ο μύθος τον 17ο αιώνα από τους προτεστάντες της Βόρειας Γερμανίας, έλαβε μια υβριδική μορφή, έγινε κάτι ανάμεσα σε άνθρωπο και άγιο, ένας καλοκάγαθος ανθρωπάκος: «Weihnachtsmann», στα γερμανικά. Και τότε, προκειμένου να μη δημιουργήσει νέους θρησκευτικούς πολέμους, ο καλός αυτός άνθρωπος φαίνεται πως άρχισε να ταξιδεύει... Μαζί με ολλανδούς και Γερμανούς μετανάστες έφτασε στην Αμερική και εξαπλώνεται και εκεί η λατρεία του.
Το 1809, διαβάζουμε στο περιοδικό Νουβέλ Ομπσερβατέρ, ο συγγραφέας Washington Irving περιγράφει σε κείμενό του τις εναέριες μετακινήσεις τού Santa Claus για την παραδοσιακή διανομή δώρων.
Η ιστορία λέει πως τον Δεκέμβριο του 1822, ένας αμερικανός ιερέας και καθηγητής στο Μανχάταν, ο Clement Clarke Moore, αφού είχε μοιράσει δώρα σε φίλους του στο Greenwich Village, επιστρέφει με το έλκηθρό του στο σπίτι του. Το έλκηθρο σέρνει ο οδηγός του, ένας χοντρουλός και χαρούμενος ολλανδός ονόματι Πιερ. Εμπνεόμενος από τα χαρακτηριστικά του οδηγού του, που ήταν πάντα με το χαμόγελο στα χείλη και μια πίπα, ο Moore απαθανατίζει τον Santa Claus με τη μορφή ενός χοντρούλικου ξωτικού, σε ένα ποίημά του με τίτλο: «Α visit from St. Nicholas »... Το ποίημα από χρόνο σε χρόνο αναπαράγεται στις σελίδες εφημερίδων και περιοδικών σε όλη την Αμερική. Το 1830, ένας χαράκτης πραγματοποιεί την πρώτη εικονογράφηση του καλοκάγαθου ανθρωπάκου και των συντρόφων του, δηλαδή των οκτώ ταράνδων, εμπνεόμενος από το ποίημα του Moore.
Κατά το 1860, οι εικονογραφήσεις κυρίως του Thomas Nast που συνοδεύουν το ποίημα, δίνουν λίγο -πολύ τη μορφή στον Santa Claus, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Ο Nast τον ντύνει με ένα κόκκινο κοστούμι ντουμπλαρισμένο με άσπρη γούνα, με μια φαρδιά δερμάτινη ζώνη και μπότες. Ο ίδιος πάλι το 1885, τοποθετεί την επίσημη κατοικία του Santa Claus στον Βόρειο Πόλο, σχεδιάζοντας μια ζωγραφιά, όπου δύο παιδάκια κοιτούν σε έναν χάρτη του κόσμου τη διαδρομή από τον Βόρειο Πόλο έως την Αμερική.
Γύρω στα 1920, ο Santa Claus μετατρέπεται σε ατραξιόν των μεγάλων εμπορικών καταστημάτων, προς μεγάλη χαρά των ανέργων που βρίσκουν έτσι μια προσωρινή εργασία, καθώς ο αριθμός τους αυξάνεται με την οικονομική κρίση του 1929.
Η Κόκα-Κόλα όμως ανανεώνει οριστικά την εικόνα του Santa Claus το 1931: καταργεί τα χαρακτηριστικά του καλοκάγαθου ξωτικού, καταργεί και την πίπα. Η αμερικανική εταιρεία ζητά από τον εικονογράφο Haddon Sundblom να σχεδιάσει τον Santa Claus σε XXL εκδοχή, πίνοντας Κόκα-Κόλα, υπονοώντας πως πίνοντας το συγκεκριμένο αναψυκτικό, παίρνει δυνάμεις για να μοιράσει τα δώρα σε όλον τον κόσμο. Απώτερος σκοπός της εταιρείας, να πείσει τα παιδιά, εθισμένα ήδη στην Κόκα-Κόλα στη διάρκεια του καλοκαιριού, να την πίνουν και τους χειμερινούς μήνες.
Δυστυχώς όμως για την εταιρεία, η διαφήμιση αυτή απαγορεύεται: φήμες κυκλοφορούν πως στη σύνθεση του αναψυκτικού ενδεχομένως περιέχονται φύλλα κόκας και έτσι η εταιρεία αναγκάζεται να αλλάξει τη διαφήμιση. Στη νέα της σχεδίαση, τα παιδιά είναι εκείνα που προσφέρουν στον Santa Claus Κόκα-Κόλα και όλα ξαναρχίζουν από την αρχή !
Εμπορευματοποιημένος από τους Αμερικανούς, επανεισάγεται στην Ευρώπη. Περιλαμβάνεται στο Λεξικό της Γαλλικής Ακαδημίας το 1932, και δώδεκα χρόνια αργότερα, κρυμμένος στους γεμάτους σοκολάτες σάκους των αμερικανών στρατιωτών συμμετέχει στην απόβαση της Νορμανδίας και κατακτά την Ευρώπη.
Ομως κάποιοι αντιδρούν και δεν είναι άλλοι από τους καθολικούς ιερείς που βλέπουν τον κοκκινοφορεμένο γεροντάκο σαν απειλή για το καθολικό ποίμνιό τους. Το παράδειγμά τους ακολουθεί και η Εκκλησία του Φράνκο αλλά ακόμα και το Ανώτατο Σοβιέτ, ενώ καταγγέλθηκε στα Ηνωμένα Εθνη από τον καναδό Brock Chilsholm. Στη Γαλλία, ο καρδινάλιος Saliege δηλώνει στους πιστούς: «Μην αναφέρεστε στον Santa Claus για τον απλό λόγο ότι δεν υπήρξε ποτέ»!
Ενα ομοίωμα του καλοκάγαθου γεροντάκου ύψους 2,5 μέτρων από σύρμα και κόκκινο και άσπρο χαρτί καίγεται μπροστά στα μάτια περίπου 200 παιδιών απέναντι από τον καθεδρικό ναό της Ντιζόν. Ο Γάλλος Santa Claus εκτελείται ως «σφετεριστής της εξουσίας και αιρετικός».
Η πρώτη απάντηση της Ντολτό το 1962 στάλθηκε σε 5000 αντίτυπα, αλλά το 2008 ο Αϊ-Βασίλης έλαβε 1,4 εκατομμύρια γράμματα και 200.000 ηλεκτρονικά μηνύματα. Σήμερα το Γαλλικό Ταχυδρομείο προσλαμβάνει περίπου 60 γραμματείς του Αϊ-Βασίλη σε μια ειδική υπηρεσία που έχει δημιουργηθεί για να απαντούν στα γράμματα.
Το 2009, το Γαλλικό Ταχυδρομείο ομολογεί πως οι προσπάθειές του για τη διευκόλυνση της αλληλογραφίας με τον Αϊ-Βασίλη έχει έναν στόχο: «Να δείξουν στα παιδιά την αξία του γραπτού μηνύματος, και να αποκτήσουν την συνήθεια της αλληλογραφίας. Το να πιστεύεις στον Αϊ-Βασίλη σημαίνει πως πιστεύεις και στο μήνυμα, στη δύναμη της γραφής για να επικοινωνήσεις αισθήματα και να μεταφέρεις παραδόσεις».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου