«Χάλκινο» στις ευρωκαταδίκες

Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΘΕΣΗ, ΜΕΣΑ ΣΕ 10 ΧΡΟΝΙΑ, ΣΕ ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ

Της ΒΑΝΑΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ

Θύμα της ίδιας του της επιτυχίας, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ύστερα από μισό αιώνα ζωής, βρίσκεται αντιμέτωπο με 108.350 εκκρεμείς υποθέσεις.
Οι ρυθμοί των προσφυγών αυξάνουν με γεωμετρική πρόοδο (μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2009 η αύξηση άγγιξε ποσοστό 11%) και σύμφωνα με την εκτίμηση του δικαστηρίου αν συνεχιστεί η ίδια τάση, σε δύο χρόνια θα συσσωρευτεί στο Στρασβούργο ένας τεράστιος όγκος εκκρεμών υποθέσεων της τάξης των 250.000. Ηδη, στις 31 Δεκεμβρίου 2008 εκκρεμούσαν 568 ελληνικές υποθέσεις.

Φέτος, το ευρωπαϊκό δικαστήριο με τη μεγαλύτερη διεθνή αναγνώριση γιορτάζει τα πενήντα του χρόνια και ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών διοργανώνει μεθαύριο ειδική εκδήλωση με τη συμμετοχή και του Ελληνα αντιπροέδρου του Χρ. Ροζάκη.

Οπως σημειώνει ο συνταγματολόγος Ν. Αλιβιζάτος, «από το 1991 όταν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε για πρώτη φορά την Ελλάδα στην υπόθεση Φίλη, άρχισε να εμπεδώνεται βαθμιαία αλλά σταθερά η πεποίθηση ότι πάνω από τον Αρειο Πάγο και το Συμβούλιο της Επικρατείας, πάνω από τη διοίκηση και την κυβέρνηση, πάνω από τη Βουλή, αν όχι και από το ίδιο το Σύνταγμα ένα ευρωπαϊκό μάτι προστατεύει το άτομο, τον ξένο και προπαντός το διαφορετικό».

Είτε πρόκειται για τους αντιρρησίες συνείδησης και θέματα μειονοτήτων, θρησκευτικών κ.λπ. είτε για τον γάμο των στρατιωτικών για τον οποίο απαιτούνταν άδεια της προϊσταμένης αρχής και το σύμφωνο συμβίωσης, η ΕΣΔΑ και η νομολογία του δικαστηρίου του Στρασβούργου υποχρεώνουν, αργά ή γρήγορα, τον Ελληνα νομοθέτη και τη διοίκηση να συμμορφωθεί, ανεξαρτήτως εάν αγνοούνται καταδικαστικές αποφάσεις με ευθύνη των κυβερνήσεων και της δικαστικής εξουσίας.
Ο απολογισμός των τελευταίων δέκα χρόνων λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου βρίσκει την Ελλάδα τρίτη στις παραβιάσεις, πίσω από την Ιταλία και τη Γαλλία. Είναι εντυπωσιακό ότι σε σύνολο 392 παραβιάσεων της χώρας μας, οι 354 αφορούν το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη και ταχεία απονομή της δικαιοσύνης, ένα ζήτημα βαθύτατα πολιτικό που όμως δεν έχει αντιμετωπιστεί. Δεν είναι τυχαίο ότι ο υπουργός Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Χ. Καστανίδης προανήγγειλε διαδικασίες-εξπρές για την αποζημίωση των θυμάτων της βραδυπορίας της ελληνικής δικαιοσύνης, ως αντίβαρο στις συνεχείς καταδίκες της χώρας από το Στρασβούργο.
Μετά την είσοδο νέων μελών στο Συμβούλιο της Ευρώπης ο χάρτης των παραβιάσεων αλλάζει, με την Ελλάδα να κατέχει, το 2008, την έκτη θέση (73 παραβιάσεις) και την Τουρκία να αναδεικνύεται σε πρωταθλήτρια με 257.

Οι δικομανείς του Στρασβούργου είναι οι Ρώσοι αφού από αυτούς προέρχεται το 28% του συνολικού αριθμού των εκκρεμών προσφυγών, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του Δεκεμβρίου του 2008. Ακολουθεί η Τουρκία με 11,4%, η Ρουμανία με 9,1%, η Ουκρανία με 8,5% και στην πέμπτη θέση η Ιταλία με 4,3%.

Παρά το κύμα των χιλιάδων προσφυγών, αυτές που τελικά φθάνουν ενώπιον του δικαστηρίου είναι μετρημένες στα δάκτυλα, αφού στη συντριπτική πλειονότητά τους κρίνονται απαράδεκτες. Μπορεί κάθε πολίτης να έχει τυπικά τα δικαιώματα που απορρέουν από τη Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αλλά οι διαδικασίες είναι τόσο αυστηρές που καθιστούν δύσκολη την άσκησή τους.

Τα ποσοστά είναι εντυπωσιακά. Το 2006 απορρίφθηκε το 94,2% επί του συνόλου των προσφυγών, το 2007 το 93,9% και το πρώτο τρίμηνο του 2008 το 92,2%. Η άλλη γκρίζα ζώνη εντοπίζεται στο ότι το δικαστήριο δεν δημοσιοποιεί για ποιους λόγους απέρριψε τις απαράδεκτες προσφυγές. Οι ενδιαφερόμενοι απλώς ειδοποιούνται με μια λιτή επιστολή ότι η ατομική τους προσφυγή απορρίφθηκε.

Το Δικαστήριο επικρίνεται και για το ότι είναι φειδωλό στην επιδίκαση αποζημιώσεων για ηθική βλάβη, αλλά και για τη μεγάλη καθυστέρηση που παρατηρείται στην έκδοση των αποφάσεών του. Κατά μέσον όρο απαιτούνται τρία χρόνια, ενώ υπάρχουν και ακραίες περιπτώσεις, όπως η υπόθεση Tastan κατά Τουρκίας (4.3.2008) όπου το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο χρειάστηκε 8 χρόνια για να εκδώσει απόφαση.

Σε κάθε περίπτωση, επισημαίνει ο δικηγόρος Βασ. Χειρδάρης, «το Δικαστήριο του Στρασβούργου μετέτρεψε με την εμπνευσμένη ερμηνεία του μια λιτή και γενικόλογη διεθνή Σύμβαση, όπως την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, σε ένα "ζωντανό" κείμενο που ρυθμίζει και προστατεύει με απόλυτη επιτυχία τα ατομικά δικαιώματα, αναδεικνύοντας τις θεμελιώδεις αρχές και υλοποιώντας τες σε ατομικό και πραγματικό επίπεδο. Ουσιαστικά άπλωσε μια ομπρέλα προστασίας ανεξαρτήτως κράτους σε όλα τα πρόσωπα και προσέφερε στα εθνικά δικαστήρια μια σταθερή και αξιόπιστη πηγή άντλησης επιχειρημάτων για την ορθή ερμηνεία της ΕΣΔΑ».

ΠΗΓΗ: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ