ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: H τύχη της Ελλάδας και του Ευρώ στα χέρια της Γερμανιας

Bloomberg

Οι εκλογές της Ελλάδας επιβεβαίωσαν τον ρόλο της ως του «πιο κακού μαθητή» της Ευρωζώνης. Ομως, με όλο τον σεβασμό στον Πολ Κρούγκμαν και άλλους, η λιτότητα δεν πέθανε: Είναι πλέον στο χέρι της Γερμανίας να αποφασίσει αν θα τη χαλαρώσει ή θα μείνει σταθερή, να παρακολουθεί την Ελλάδα να φεύγει από το ευρώ.

Οι εκλογές έδειξαν ξεκάθαρα πως οι Ελληνες δεν προτίθενται να δεχθούν νέες περικοπές. Σχεδόν το 70% των ψηφοφόρων στήριξε πολιτικά κόμματα -από αντιευρωπαϊκά ώς νεοφασιστικά- που αντιδρούν στους όρους των δύο πακέτων στήριξης από τον Μάιο του 2010.  Είναι πλέον πολύ πιθανό να χάσει η χώρα τις επόμενες προθεσμίες του προγράμματος των 130 δισ. ευρώ που συμφώνησε τον Φεβρουάριο. Αυτό σημαίνει πως η Ευρωπαϊκή Ενωση και άλλοι εξοργισμένοι διεθνείς πιστωτές ίσως σύντομα να χρειαστεί να αποφασίσουν αν θα «βγάλουν την πρίζα», αφήνοντας την Ελλάδα να κηρύξει στάση πληρωμών και να εγκαταλείψει το ευρώ. Οικονομολόγοι της Citigroup υποστηρίζουν ότι οι πιθανότητες να συμβεί αυτό μέσα στους επόμενους 18 μήνες φθάνουν τώρα το 75%.

Η ήπια αντίδραση των αγορών συναλλάγματος και των χρηματιστηρίων -εκτός Ελλάδας- αμέσως μετά τις εκλογές ας μην ξεγελάσει κανέναν. Αν επιτραπεί στην Ελλάδα να φύγει, θα πρόκειται για ένα απερίσκεπτο παιχνίδι με το μέλλον του κοινού νομίσματος, με κίνδυνο την πολιτική αναταραχή και με άγνωστες συνέπειες για το ευρωπαϊκό σχέδιο. Μια στάση πληρωμών ίσως κάνει τους επενδυτές να αναρωτηθούν πόσο αποφασισμένοι είναι οι ηγέτες της Ευρωζώνης να σώσουν την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία. Αυτό θα πυροδοτούσε μαζική φυγή από τις τράπεζες και έξοδο των κεφαλαίων από αυτές τις χώρες, κάτι που θα είχε συνέπειες αργότερα για τη Γαλλία, ακόμα και για τη Γερμανία.

Τις τελικές αποφάσεις πρέπει να λάβει η Γερμανία. 

Προς το παρόν αρκείται σε ανεπαρκείς -και αναποτελεσματικές- αντιδράσεις στην κρίση, αντί για τολμηρότερα -αλλά αναγκαία- βήματα όπως το ευρωομόλογο ή μια αντιπυρική ζώνη αρκετά μεγάλη ώστε να καλύψει τους πιθανούς κινδύνους. Η Γερμανία μοιάζει έτοιμη να προσφέρει νέες ανεπαρκείς λύσεις στον Φρανσουά Ολάντ, τον επόμενο Γάλλο πρόεδρο, ο οποίος ασκεί πιέσεις για ένα σύμφωνο ανάπτυξης που θα συνοδεύει τη λιτότητα.

Στο σύνολό τους, τα οικονομικά της Ευρώπης είναι εύρωστα. Το περυσινό ενοποιημένο δημοσιονομικό έλλειμμα της Ευρωζώνης ήταν 4,1% του ΑΕΠ, μικρότερο από το 9,6% των ΗΠΑ. Τα ευρωομόλογα θα έλυναν το πρόβλημα στήριξης των προβληματικών χωρών, θα χρειαζόταν όμως να πληρώσει η Γερμανία υψηλότερα επιτόκια. Ελάχιστες είναι οι ενδείξεις πως η γερμανική κυβέρνηση και η ΕΚΤ επιθυμούν αλλαγή πορείας. Ομως, το χαοτικό εκλογικό αποτέλεσμα στην Ελλάδα θα υποχρεώσει την Ευρωζώνη να λάβει σύντομα δύσκολες αποφάσεις. 

Η καλύτερη πορεία θα ήταν να παραδεχόταν η Γερμανία ότι θα πρέπει να διακινδυνεύσει περισσότερο συμφωνώντας σε κάποιας μορφής ευρωομόλογο, ενισχύοντας την εγχώρια ζήτηση, ανεχόμενη κάπως υψηλότερο πληθωρισμό και δίνοντας στην Ελλάδα, την Ισπανία και τις υπόλοιπες αδύναμες χώρες περισσότερο χρόνο για να καλύψουν τους δημοσιονομικούς τους στόχους.  

Η όποια σύγκριση με τη δεκαετία του ’30 είναι υπερβολική, όμως το πολιτικό σκηνικό στην Ευρώπη είναι κατακερματισμένο. Η άνοδος αντιευρωπαϊκών και ενίοτε ξενοφοβικών κομμάτων σε Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Βρετανία και αλλού είναι ανησυχητική. Αν η Γερμανία δεν δράσει, δικαίως ή αδίκως θα είναι υπεύθυνη για ό,τι συμβεί στη συνέχεια.