Η Πρωτομαγιά και οι νεκροθάφτες

Η πρωτομαγιά στην κομμουνιστική κόλαση


Του ΓΚΑΖΜΕΝΤ ΚΑΠΛΑΝΙ

ΤΟ φωνάζαμε με πάθος. Το όνειρό μας ήταν να ενωθούμε με τους προλετάριους των άλλων χωρών, ειδικά αυτούς της Δύσης. Να τους κάναμε έστω μια επίσκεψη. Ηταν, όμως, αδύνατον. Δεν μας άφηναν τα σύνορα και οι χαφιέδες. Μας «προστάτευαν» από την επαφή με τον καπιταλιστικό κόσμο, για να μη μολυνθούμε. Εμείς δε, στην Αλβανία, δεν μπορούσαμε να ενωθούμε ούτε με τους προλετάριους του σοβιετικού μπλοκ. Ενωθήκαμε, προσωρινά, με αυτούς της Κίνας, αλλά και εκείνοι μας εγκατέλειψαν. Αλλά εμείς συνεχίζαμε να φωνάζουμε δυνατά κάθε Πρωτομαγιά: «Προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε!». Μήπως μας ακούσουν και έρθουν αυτοί, τουλάχιστον, να ενωθούν μαζί μας. Δεν ερχόταν κανείς, δυστυχώς...

«Εσείς είστε οι νεκροθάφτες του καπιταλισμού» έλεγε με πάθος ο καθηγητής του Μαρξισμού- Λενινισμού ανήμερα την Πρωτομαγιά. Πάνω από το κεφάλι του, η φωτογραφία του Μαρξ, κρεμασμένη στον τοίχο. Φαινόταν τόσο πένθιμη. Κατάλληλη για γραφείο τελετών, λέγαμε, κρυφά, εμείς οι «νεκροθάφτες». Επρεπε, επιπλέον, να απαντήσουμε στις ερωτήσεις του.

Καθηγητής (μ-λ): «Μαθητή Κ., γιατί εμείς παρελαύνουμε την Πρωτομαγιά και οι προλετάριοι των καπιταλιστικών χωρών διαδηλώνουν;».

Μαθητής Κ.: «Γιατί εμείς, σύντροφε καθηγητά, είμαστε η χώρα των εργατών και της δικτατορίας του προλεταριάτου. Εχουμε κοινωνικοποιήσει τα μέσα παραγωγής και τώρα χτίζουμε τον κομμουνισμό, υπό την εμπνευσμένη ηγεσία του Κόμματος και του Συντρόφου Ενβέρ. Οι προλετάριοι των καπιταλιστικών χωρών διαδηλώνουν γιατί τα μεγάλα αφεντικά τους πίνουν το αίμα. Αυτοί δεν έχουν να χάσουν παρά τις αλυσίδες τους. Το σύνθημα των εργατών είναι «Κομμουνισμός ή θάνατος». Το σύνθημα των καπιταλιστών είναι «Κέρδος ή θάνατος».

Καθηγητής (μ-λ): «Πολύ καλά μαθητή Κ. Κάθησε κάτω».

Ο Μαρξ άκουγε, χωρίς να βγάζει τσιμουδιά... Μετά την παρέλαση της Πρωτομαγιάς, εμείς οι «νεκροθάφτες» πηγαίναμε στα φτωχικά μας σπίτια. Ανοίγαμε την τηλεόραση μήπως και πιάσουμε, προσέχοντας μη μας δουν οι χαφιέδες, εικόνες από τους προλετάριους των άλλων χωρών. Την Πρωτομαγιά διαδήλωναν και εκείνοι. Κάποιοι από αυτούς με κόκκινες σημαίες, σφυροδρέπανα και φωτογραφίες του Μαρξ. Ο δικός τους Μαρξ φαινόταν διαφορετικός. Δεν ήταν πένθιμος και τρομαγμένος όπως ο δικός μας. Αλλά και οι προλετάριοι της Δύσης δεν ήταν έτσι όπως τους περιέγραφε ο καθηγητής (μ-λ). Φαίνονταν καλοντυμένοι και καλοθρεμμένοι. Καμιά φορά, μετά τις διαδηλώσεις, διοργάνωναν ροκ συναυλίες. Γιατί εκεί ο Μαρξ μπορούσε να συνυπάρχει με το ροκ; Ενώ σε μας το ροκ θεωρούνταν «έκφυλη μουσική των αστών»; Βλέποντας όλα αυτά, θέλαμε και εμείς να γίνουμε προλετάριοι σαν εκείνους των καπιταλιστικών χωρών...

ΤΟΝ καθηγητή (μ-λ) τον είδα ξανά ύστερα από χρόνια. Οταν τα κομμουνιστικά καθεστώτα στην Ευρώπη είχαν γίνει παρελθόν. Εκείνος, άνεργος πια, πουλούσε μπανάνες στον δρόμο, για να επιβιώσει. Την εποχή του κομμουνισμού δεν υπήρχαν μπανάνες. Στην Αλβανία και στις άλλες πρώην κομμουνιστικές χώρες είχαν φθάσει οι μπανάνες και ο καπιταλισμός. Ο τελευταίος με τη μορφή που την περιέγραφε ο καθηγητής: «Κέρδος ή θάνατος». Βρεθήκαμε από τη φυλακή στη ζούγκλα.

Οταν με είδε ο καθηγητής (μ-λ), ένιωσε αμήχανα. Και εγώ το ίδιο. Χαιρετηθήκαμε τυπικά. Είχε το βλέμμα του ηττημένου ανθρώπου. Στο στήθος του όμως είχε ακόμα κρεμασμένη μια κονκάρδα με την εικόνα του Μαρξ. Θυμήθηκα που μας έλεγε «εσείς είστε οι νεκροθάφτες του καπιταλισμού». Μου ήρθε να του πω ότι τελικά ο καπιταλισμός αποδείχθηκε πως ήταν ο μεγαλύτερος «νεκροθάφτης» της εποχής μας. «Εθαψε» τον φασισμό και τον κομμουνισμό. Εφυγα, όμως, χωρίς να πω τίποτα...

Ημουν ένας από τους πολλούς που περίμεναν πώς και πώς να ανοίξουν τα σύνορα. Να πάμε να ενωθούμε με τους προλετάριους των άλλων χωρών, όπως έλεγε το σύνθημα. Οχι όμως για να καταστρέψουμε τον καπιταλισμό, αλλά για να γίνουμε δικό του κομμάτι. Πήγαμε όπου μπορέσαμε. Εκεί όπου πιστεύαμε ότι οι προλετάριοι των άλλων χωρών ζουν τη ζωή που εμείς ονειρευόμασταν. Ανακαλύψαμε, έπειτα, ότι ο καπιταλισμός δεν ήταν και τόσο ευγενικός. Ανακαλύψαμε ότι κάποιοι από τους προλετάριους των άλλων χωρών δεν μας γούσταραν και τόσο. Καμιά φορά ήταν πιο εχθρικοί και από τα αφεντικά. Οσο πιο προλετάριοι ήταν ή φοβόντουσαν ότι θα γίνουν, τόσο πιο πολύ μας φοβόντουσαν. Η μεγαλύτερη ειρωνεία ήταν ότι καταλάβαμε πως ο καπιταλισμός στη Δύση είχε γίνει ευγενικός και επειδή εμείς και η φυλακή μας λειτουργούσαν σαν σκιάχτρο απέναντί του. Τώρα που το αντίπαλον δέος είχε καταρρεύσει, ο καπιταλισμός άρχισε να γίνεται αλαζονικός. Να μοιάζει, κάπως, με αυτόν που περιέγραφε ο Μαρξ...

ΣΕ κάθε περίπτωση, αυτό που με είχε εντυπωσιάσει στην Ελλάδα τον πρώτο καιρό ήταν οι αντιδράσεις που προκαλούσε η λέξη καπιταλισμός. Οι συμφοιτητές μου, στη Φιλοσοφική Σχολή, τη μισούσαν. Αριστεροί, κεντρώοι και δεξιοί. Οπως μισούσαν και τις λέξεις ατομικισμός και φιλελεύθερος. Είχαν, επίσης, ελάχιστη περιέργεια να μάθουν πώς ήταν το καθεστώς από όπου προερχόμουν. Είχα την εντύπωση πως ούτε που ήθελαν να ξέρουν τι ήταν το Τείχος του Βερολίνου. Περισσότερο ενδιαφέρον έδειχναν για το Σινικό Τείχος νομίζω. Και εάν δεν ήξεραν πως υπήρχε το Τείχος του Βερολίνου, τότε πώς να ήξεραν ότι έπεσε ή να αναρωτιόντουσαν γιατί;

Παρ΄όλ΄ αυτά παρατηρούσα ότι οι συμφοιτητές μου, μερικοί από αυτούς τέλος πάντων, για να μη γενικεύω αυθαίρετα, μισούσαν τη λέξη καπιταλισμός αλλά λάτρευαν τα προϊόντα του. Ηταν σαν να μισούσαν το μαγαζί από όπου ψώνιζαν με λαιμαργία...

Ανάμεσα στους συμφοιτητές μου ήταν και ο Δημήτρης Κ. Σήμερα, από όσα ξέρω, διδάσκει σε κάποιο πανεπιστήμιο της Εσπερίας. Οταν του εξομολογήθηκα τις εντυπώσεις μου για το θέμα γέλασε. Εβγαλε, τότε, έναν μικρό χάρτη του κόσμου από την τσάντα του και τον έστρωσε στο τραπέζι. (Σπάνιο πράγμα να βρεις έλληνα φοιτητή με τον χάρτη του κόσμου στην τσάντα του). Εβαλε το δάκτυλο στη Σκανδιναβία και το κατέβασε κάτω. Οσο πιο νότια πάμε, έλεγε, τόσο πιο χάλια γίνεται ο καπιταλισμός. Στις σκανδιναβικές χώρες ο καπιταλισμός μοιάζει με αυτό που εμείς λέμε σοσιαλισμό. Στην Ελλάδα, έλεγε σταματώντας το δάκτυλο πάνω στην Αθήνα, έχουμε «καπιταλισμό α λα ελληνικά». (Εμοιαζε, κάπως, το επεξηγηματικό του σχήμα, με τον κομμουνισμό. Τηρουμένων των αναλογιών φυσικά. Οσο πιο νότια κατέβαινε και αυτός, από την Πολωνία και κάτω, τόσο πιο χάλια γινόταν. Μέχρι που, φθάνοντας στα Βαλκάνια, γινόταν «κομμουνισμός α λα βαλκανικά»). Ο Δημήτρης Κ. πρόσθετε πως αυτό συνέβαινε επειδή στην Ελλάδα δεν υπήρχε, ειδικά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, μια καθαρόαιμη αστική τάξη. Ελλείψει αυτής, αυτό που συνέβη από ένα σημείο και πέρα, ήταν ένα είδος «αστικοποίησης του σογιού». Την εξήγησή του την έβρισκα ωραία, αλλά πολύ απλουστευμένη. Παρ΄όλ΄ αυτά, επί είκοσι χρόνια προσπαθούσα να καταλάβω τι σήμαινε «καπιταλισμός α λα ελληνικά». Το κατάλαβα, νομίζω, τις τελευταίες είκοσι εβδομάδες...