RADAR: Ο ΑΓΡΥΠΝΟΣ ΦΡΟΥΡΟΣ: Μ.ΒΡΕΤΑΝΙΑ: Στα σκαριά η «ειδική σχέση» της με την Ευρωπαϊκή Ενωση

«Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι μελλοντικά, η Βρετανία θα εξακολουθεί να είναι ένας σημαντικός εταίρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση», δήλωνε τον περασμένο Δεκέμβριο η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ, μετά το βρετανικό βέτο το οποίο απέτρεψε τις αλλαγές στις ευρωπαϊκές Συνθήκες.

«Είμαι πεπεισμένος ότι η Ευρώπη χρειάζεται τη Βρετανία», έλεγε από την πλευρά του ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί. Αλλά και ο ίδιος ο Ντέιβιντ Κάμερον, μιλώντας στη Βουλή ύστερα από εκείνη την επεισοδιακή Σύνοδο Κορυφής, επέμενε ότι «η συμμετοχή μας στην Ε.Ε. είναι ζωτικής σημασίας για τα εθνικά μας συμφέροντα».

Με βάση αυτές τις δηλώσεις, λοιπόν, επισήμως δεν τίθεται κανένα θέμα όσον αφορά το μέλλον των σχέσεων της Βρετανίας με την Ε.Ε. Εξάλλου, αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά στα 40 περίπου χρόνια συμμετοχής στην ΕΟΚ και μετέπειτα στην Ε.Ε. που το Λονδίνο έκανε «αντάρτικο» και αποφάσιζε να γράψει στα παλιά του τα παπούτσια τους εταίρους του.

Όπως, λοιπόν, τότε δεν τέθηκε θέμα... διαζυγίου, έτσι πρέπει να συμβεί και τώρα, όπως υποστηρίζουν οι οπαδοί της μετριοπαθούς και συμβατικής πολιτικής σχολής

Μέχρι ένα σημείο έχουν δίκιο. Όμως, παραβλέπουν ένα καθοριστικό παράγοντα: την κρίση, το βάθος και η διάρκεια της οποίας είναι πρωτόγνωρα στα μεταπολεμικά χρόνια. Με άλλα λόγια: τη στιγμή που ακόμη και στις χώρες που παραδοσιακά υποστήριζαν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση τίθεται ανοιχτά το ερώτημα εάν το ευρώ -και, άρα, η ίδια η Ε.Ε.- έχει μέλλον, θα ήταν τουλάχιστον παράδοξο να μην «ανάψει» η συζήτηση και αντιπαράθεση γύρω από το εάν έχει φτάσει η στιγμή να χωρίσουν οριστικά οι δρόμοι της Βρετανίας από την ηπειρωτική Ευρώπη - οι οποίες είναι γνωστό ότι απέχουν πολύ περισσότερο από το μήκος του Στενού της Μάγχης...

Ειδικά, μάλιστα, στην περίπτωση που προχωρήσουν τα σχέδια για την οικοδόμηση ακόμη πιο στενών σχέσεων ανάμεσα στις χώρες-μέλη της Ευρωζώνης, κάτι που θα σημάνει και την εκχώρηση σημεντικού μέρους της εθνικής τους κυριαρχίας στις Βρυξέλλες και τη Φραγκφούρτη, τότε η Βρετανία (κυρίως αυτή, αλλά όχι μόνο αυτή) θα κληθεί να πάρει μεγάλες και σημαντικές αποφάσεις.

Είναι δε αλήθεια ότι, με βάση τα σημερινά δεδομένα, την έξαρση του ευρωσκεπτικισμού στο εσωτερικό της -ήδη έχει δημιουργηθεί μια πολυπληθής ομάδα «ανταρτών» βουλευτών στους Τόρις, που πιέζουν τον Κάμερον- και τα εχθρικά αντανακλαστικά που δημιουργεί σε εκατομμύρια Βρετανούς η διαφαινόμενη πλήρης κυριαρχία των Γερμανών στην Ε.Ε., το μέλλον της χώρας στην Ε.Ε. δεν διαγράφεται ευοίωνο. Ακόμη και το κατ' εξοχήν φιλοευρωπαϊκό κόμμα, οι Φιλελεύθεροι, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις έχουν υποστεί συντριπτικό πλήγμα από τη συμμετοχή τους στην κυβέρνηση, με αποτέλεσμα η φωνή τους να ακούγεται πιο αδύναμη.

Ακόμη κι έτσι, βεβαίως, είναι πολύ δύσκολο για τη Βρετανία να αποφασίσει να αποχωρήσει από την Ε.Ε. Αν μη τι άλλο γιατί, σε μια τέτοια περίπτωση, θα μειωθεί η επιρροή της στο Βερολίνο και το Παρίσι και, κατά συνέπεια, η σημασία της ως στρατηγικού συμμάχου των ΗΠΑ στην Ευρώπη, όπως προειδοποιούσε πριν από πολλά χρόνια, ο πρώην Αμερικανός πρέσβης στη χώρα Ρέιμοντ Σέιτζ. Αλλά και ένα στέλεχος μεγάλης γερμανικής τράπεζας με έδρα το Λονδίνο, σε επιστολή του προς τους FT, ξεκαθάριζε ότι «το City μπορεί να διατηρήσει τη θέση του ως χρηματοοικονομικό κέντρο μόνο εάν η Βρετανία είναι πλήρες μέλος της Ε.Ε.».

Τι σημαίνουν, τότε, όλα αυτά;

Ότι, πιθανότατα, θα οδηγηθούμε σταδιακά σε μια «ειδική σχέση» Βρετανίας και Ε.Ε., της οποίας τη μορφή θα μάθουμε μόνο όταν αποκρυσταλλωθούν οι μεγάλες αλλαγές σε όλο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Βρετανία-Γαλλία, συμμαχια
Οι σχέσεις Βρετανίας-Γαλλίας ήταν ανέκαθεν προβληματικές, φαίνεται όμως ότι επιδεινώθηκαν περαιτέρω από τη στιγμή που ανέλαβε την πρωθυπουργία της πρώτης ο Ντ. Κάμερον. Οι διαφωνίες γύρω από τα ευρωπαϊκά θέματα είναι συνεχείς και, ενίοτε, εξελίσσονται σε δημόσιες διενέξεις, προσφέροντας έτσι τροφή στα αδηφάγα ΜΜΕ. Επί της ουσίας, εάν εξαιρέσουμε τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής (όπως αποδείχθηκε στην περίπτωση της Λιβύης και φαίνεται στις κρίσεις με τη Συρία και το Ιράν), Λονδίνο και Παρίσι μάλλον δεν μπορούν να ανήκουν στην ίδια... ομάδα.

Ωστόσο, αυτό δεν αποκλείει τακτικές συμμαχίες ανάμεσα στις δύο χώρες, όταν το απαιτούν οι συνθήκες. Με βάση, λοιπόν, το γνωστό σκεπτικό «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου», ίσως δούμε τον Κάμερον και τον Ολάντ να ενώνουν επιλεκτικά τις δυνάμεις τους το επόμενο διάστημα, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την επέλαση της Αγκ. Μέρκελ. Ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, πάντως, θα πρόκειται για λυκοφιλία με ημερομηνία λήξης.

65 χρόνια Βρετανία και Ευρώπη

1946: Με το τέλος του πολέμου, ο πρώην ευρωσκεπτικιστής Ουίνστον Τσόρτσιλ ζητά τη δημιουργία των «Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης».
1957: Έξι χώρες -Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία, Βέλγιο και Λουξεμβούργο- ιδρύουν την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ).
1960: Βρετανία, Αυστρία, Δανία, Φινλανδία, Σουηδία, Νορβηγία, Πορτογαλία και Ελβετία ιδρύουν την Ευρωπαϊκή Ένωση Ελεύθερου Εμπορίου (EFTA), ευθέως ανταγωνιστική προς την ΕΟΚ.
1961: Ο Συντηρητικός Χάρολντ ΜακΜίλαν υποβάλλει αίτηση ένταξης στην ΕΟΚ. Ο Σαρλ ντε Γκολ ασκεί βέτο το 1963 αλλά και το 1967, σε δεύτερη αίτηση του Εργατικού Χάρολντ Ουίλσον.
1973: Η Βρετανία γίνεται δεκτή στην ΕΟΚ. Δύο χρόνια μετά, το 67% ψηφίζει υπέρ της παραμονής στην Κοινότητα.
1983: Οι Εργατικοί, στο μανιφέστο τους, δεσμεύονται ότι εάν νικήσουν στις εκλογές, θα βγάλουν τη Βρετανία από την ΕΟΚ.
1984: Η Μάργκαρετ Θάτσερ πετυχαίνει τη σταθερή επιστροφή σημαντικού ποσού από την εισφορά της Βρετανίας στην Κοινότητα. Οι Τόρις παίρνουν τη σημαία του ευρωσκεπτικισμού.
1993: Ο Τζον Μέιτζορ διεκδικεί σειρά «εξαιρέσεων» της Βρετανίας από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ.
2003: Παρά την αντίθεση της πλειονότητας των χωρών-μελών της Ε.Ε., ο Τόνι Μπλερ συμμαχεί με τις ΗΠΑ στην εισβολή κατά του Ιράκ.
2012: Βρετανία και Τσεχία είναι οι δύο από τους «27» που δεν υπογράφουν το Δημοσιονομικό Σύμφωνο.