ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ: Η Μεσόγειος φλέγεται

Του ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ

Εκρηκτικό σκηνικό που απειλεί όχι μόνο την ειρήνη στη Συρία, αλλά τη σταθερότητα σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο έχει δημιουργήσει η ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης στη Συρία, όπου έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για το καθεστώς Ασαντ έπειτα από τέσσερις δεκαετίες απόλυτης κυριαρχίας.

Σε αντίθεση με την «Αραβική Ανοιξη», η εξέγερση στη Συρία φαίνεται πλέον ότι ενισχύεται και καθοδηγείται από ισχυρές δυνάμεις και δεν αποτελεί έναν απλό λαϊκό ξεσηκωμό εναντίον ενός αυταρχικού καθεστώτος. Ο εξοπλισμός, η τεχνογνωσία αλλά και η αποτελεσματικότητα των αντικαθεστωτικών αποδίδονται τώρα είτε στη χρηματοδότηση της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ είτε στη συμβολή της Μοσάντ.

Το ερώτημα πια είναι πόσες ημέρες ακόμη θα αντέξει το καθεστώς Ασαντ και πόσες θα είναι οι απώλειες για τους απλούς πολίτες, αλλά το πιο κρίσιμο ερώτημα είναι το τι θα ακολουθήσει και ποια θα είναι η διάδοχη κατάσταση.

Καθώς πλέον απειλείται ραγδαία ανατροπή των γεωστρατηγικών ισορροπιών παρατηρείται μια συγκέντρωση τρομακτικής δύναμης πυρός στην περιοχή, καθώς μεγάλες και περιφερειακές δυνάμεις παίρνουν θέση μάχης για την επόμενη μέρα.

 
Η Συρία και το καθεστώς Ασαντ αποτέλεσαν τις τελευταίες δεκαετίες τον εξισορροπητικό παράγοντα στο πολύπλοκο σκηνικό της Μ. Ανατολής (είναι ο «διάβολος τον οποίο τουλάχιστον γνωρίζουμε», έλεγαν οι Ισραηλινοί για τον πατέρα Ασαντ).

Η διάχυση της κρίσης προκαλεί αγωνία σε όλους τους γείτονες. Η απουσία αδιαφιλονίκητης ηγεσίας για την επόμενη μέρα και ο φόβος για ξέσπασμα εκκαθαρίσεων - αντεκδίκησης από τους σουνίτες επιτείνουν την αβεβαιότητα.

Η Τουρκία, που έχει ήδη δεχθεί χιλιάδες πρόσφυγες, έχει στο έδαφός της μια αλεβιτική μειονότητα σχεδόν δέκα εκατομμυρίων ανθρώπων. Για την Αγκυρα όμως η κατάληξη του καθεστώτος Ασαντ θα επιφέρει μια πολύ σοβαρή και κρίσιμη δοκιμασία στις σχέσεις της με το Ιράν.

Για το Χασεμιτικό Βασίλειο της Ιορδανίας η κατάσταση στη Συρία εγκυμονεί κινδύνους όχι μόνο με την ανεξέλεγκτη διάχυση του σουνιτικού εξτρεμισμού, αλλά και επειδή νέοι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες θα προστεθούν στους σχεδόν 700.000 Παλαιστινίους που ζουν σε προσφυγικά στρατόπεδα στη χώρα.

Θα απειληθεί όμως και η σταθερότητα στον Λίβανο, καθώς η Χεζμπολάχ θα έχει να αντιμετωπίσει τους ενθαρρυμένους, από την κατάρρευση του Ασαντ, σουνίτες και χριστιανούς.

Ενας από τους μεγαλύτερους χαμένους από την πτώση του καθεστώτος Ασαντ, εκτός του Ιράν, θα είναι και η Μόσχα, καθώς το συριακό καθεστώς αποτελούσε έναν από τους καλύτερους πελάτες της ρωσικής πολεμικής βιομηχανίας και η Μόσχα διέθετε στην Ταρτούς τη μοναδική ναυτική και κατασκοπευτική βάση της σε ολόκληρη τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.

Αν τα «ευχάριστα» νέα για τη Δύση είναι το πλήγμα που δέχονται το Ιράν και η Χεζμπολάχ από την κατάρρευση του καθεστώτος Ασαντ, το δυσάρεστο είναι η αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα και η αγωνία μήπως τελικά στη Δαμασκό κυριαρχήσουν εξτρεμιστές σουνίτες με σχέσεις με την Αλ Κάιντα, κάτι που θα οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση και ανάφλεξη ολόκληρης της Μέσης Ανατολής.

Το ενδεχόμενο τα μεγάλα αποθέματα χημικών όπλων του καθεστώτος Ασαντ να πέσουν στα χέρια εξτρεμιστών συνιστά μείζονα παγκόσμια απειλή. Το χημικό οπλοστάσιο του Ασαντ περιλαμβάνει μεγάλες ποσότητες «αερίου μουστάρδας» και θανατηφόρων νευροπαραλυτικών, όπως το Tabun, το Sarin και το VX.

Ο φόβος ότι το Ιράν θα επιχειρήσει αντιπερισπασμό είτε με χτυπήματα της Χεζμπολάχ είτε με το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ υποχρεώνει τις ΗΠΑ να αποστείλουν αεροπλανοφόρα και μεγάλο αριθμό σκαφών στην περιοχή, ενώ δίπλα στη νατοϊκή μοίρα που περιπολεί στη Μεσόγειο έχει αναπτυχθεί η μεγαλύτερη ρωσική αρμάδα των τελευταίων ετών, που κάνει έτσι αισθητή την παρουσία της έξω από τις συριακές ακτές.

Το Ισραήλ έχει ήδη αναπτύξει δυνάμεις για την προστασία των εγκαταστάσεων έρευνας και εξόρυξης φυσικού αερίου στα χωρικά ύδατά του, καθώς θεωρεί όλο και πιο υπαρκτή την απειλή από επιθέσεις της Χεζμπολάχ.

Πολεμικές ασκήσεις
Σπεύδουν οι στόλοι ΗΠΑ και Ρωσίας

Στην περιοχή έχουν σπεύσει πλοία του αμερικανικού ναυτικού, με αεροπλανοφόρα όπως το USS Eisenhower να κατευθύνεται (έπειτα από ασκήσεις που πραγματοποίησε στο Αιγαίο) στα Στενά του Ορμούζ, όπου ήδη βρίσκεται το άλλο αεροπλανοφόρο, USS Dwight. Η ρωσική αρμάδα θα πραγματοποιήσει άσκηση από 22 έως 26 Ιουλίου στη θαλάσσια περιοχή ανατολικά του ακρωτηρίου Απ. Ανδρέα στην Καρπασία και ανατολικά της Αμμοχώστου, λίγες δεκάδες μίλια από τις συριακές ακτές.

Πάντως η Μόσχα φρόντισε να «καλύψει» τη Λευκωσία, καθώς υπέβαλε αίτημα, το οποίο φυσικά και εγκρίθηκε από τις κυπριακές αρχές, για την πραγματοποίηση των ασκήσεων που περιλαμβάνουν και εκτόξευση πυραύλων σε περιοχές που το ψευδοκράτος προβάλλει ως δικό του «εναέριο χώρο». 

Οσο αφορά την Ελλάδα και την Κύπρο οι εξελίξεις στη Συρία θέτουν σοβαρές προκλήσεις. Η Ελλάδα βλέπει τα τελευταία χρόνια να εξανεμίζεται η παραδοσιακή σχέση που είχε με αραβικά καθεστώτα, τα οποία καταρρέουν, και να βρίσκεται αντιμέτωπη ξαφνικά με νέες δυνάμεις και κινήματα ισλαμικά, με τα οποία δεν έχει καν επαφές.