ΣΥΓΚΡΟΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΝΕΣ: 2 εξαιρετικά ΔΥΝΑΤΑ άρθρα για το θέμα της Ελληνικής γλώσσας και το αν αυτή αλλοιώνεται με το νέο βιβλίο Γραμματικής Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού -- ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΤΟΥΝ...

"140 γλωσσολόγοι συνιστούν αχταρμά"

Τoυ Χρίστου Δάλκου
Καθηγητή Φιλόλογου 

Καίτοι φιλόλογος και όχι γλωσσολόγος, δεν μπορώ να μη θαυμάσω την ευελιξία των καθ' ημάς «γλωσσολόγων» οι οποίοι στην «επιστημονική» τους διακήρυξη, υποστηρικτική της Γραμματικής Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού της κ. Φιλιππάκη - Warburton και των συν αυτή, διαβεβαιώνουν τους αφελείς ιθαγενείς ότι:
«Επιβεβαιώνουμε την πέραν πάσης αμφιβολίας επιστημονικά ορθή παρουσίαση των φωνηέντων της Νέας Ελληνικής στο νέο εγχειρίδιο. Ναι, κανένας γλωσσολόγος δεν αμφιβάλλει ότι η Νέα Ελληνική έχει 5 φωνήεντα, τους φθόγγους [α], [ε], [ι], [ο], [ου], οι οποίοι στον γραπτό λόγο αναπαρίστανται με τα επτά γράμματα της αλφαβήτου άλφα, έψιλον, ήτα, γιώτα, ύψιλον, όμικρον, ωμέγα και τους συνδυασμούς των γραμμάτων αυτών ως διψήφων».

Η «ασήμαντη» ένσταση ενός φιλολόγου στη διαβεβαίωση αυτή είναι στο ζήτημα του συμβολισμού.  

Διότι δεν μπορεί να μην ξέρουν κοτζάμ γλωσσολόγοι ότι οι φθόγγοι πρέπει να συμβολίζονται με το φωνητικό αλφάβητο ([a], [e], [i], [o], [u]) και όχι μ' αυτό το μεικτό σύστημα που υποπίπτει στο σφάλμα που καταγγέλλει: Μπερδεύει τα γράμματα με τους φθόγγους. Παρόμοια -χειρότερη- μείξη παρατηρείται στο φιλιππάκειο «σύγγραμμα», όπου δίπλα στο ου κάνει την εμφάνισή του το [e] (και όχι [ε] που προκρίνουν οι 140, ή [ι] και όχι [i] ή [ι] που προκρίνουν οι 140, βλ. και σ. 46 της Γραμματικής Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού κ.α.), πράγμα που σημαίνει ότι ο συμβολισμός εισάγει έναν απαράδεκτο αχταρμά στη διδασκαλία της γραμματικής στο Δημοτικό.

Η ίδια αντίληψη εκφράζεται και στο ζήτημα των συμφωνικών φθόγγων, όπου στη θέση των συμβόλων [b], [g] κ.λπ. εισάγεται αυτός ο απαράδεκτος ημιφωνητικός / ημιφωνολογικός συμβολισμός ([μπ], [γκ] κ.λπ.), ο οποίος θα δημιουργήσει πολύ περισσότερα προβλήματα απ' όσα φιλοδοξεί να λύσει.

Αν κάποιοι απορούν ποιο σύστημα τελικώς προτείνεται από τον υποφαινόμενο, το φωνητικό ή αυτό της ιστορικής ορθογραφίας, ευθέως απαντώ το δεύτερο, κι ας ξέρω ότι μιλάει για γράμματα και όχι για φθόγγους. Στη Γραμματική της Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού, προκειμένου περί των φθόγγων, χρησιμοποιείται μια περίεργη γραμματοσειρά που είναι δυνατόν να σου δώσει την εντύπωση ότι έχεις προ οφθαλμών το [e] και όχι το [ε] (εγώ, πάντως, την πάτησα -και δεν είμαι πρεσβύωψ- και ευχαριστώ τον κ. Ν. Σαραντάκο που μου υπέδειξε το λάθος, αν και με βάζει σε σκέψεις η υιοθέτηση μιας τέτοιας γραμματοσειράς). Εκεί πάντως που δεν κάνω λάθος, είναι στο ότι για την υποδήλωση του φθόγγου [ι] η Γραμματική δεν χρησιμοποιεί το γιώτα που προκρίνουν οι 140, ούτε το λατινικό i (με την τελεία από πάνω) αλλά το λατινικό γιώτα χωρίς την τελεία. Θα πείτε λίγο το κακό, ιδιορρυθμία της γραμματοσειράς. Όμως το σύμβολο αυτό είναι υπαρκτό και χρησιμοποιείται στο τουρκικό αλφάβητο για να υποδηλωθεί ο φθόγγος της τουρκικής -που δεν υπάρχει στην ελληνική- μεταξύ του ε και του ου [όπως περίπου προφέρεται το i του αγγλικού girl, πρβλ. Biktim, αόρ. του bikmak (= αηδιάζω) - ν.ελλ. μπουχτίζω]. Η μείξη φθόγγων και γραμμάτων κάνει την εμφάνισή της και στο ζήτημα των συμφωνικών φθόγγων, όπου, στη θέση των συμβόλων [b], [g] κ.λπ. εισάγεται ο ημιφωνητικός / ημιφωνολογικός συμβολισμός ( [μπ], [γκ] κ.λπ.), ο οποίος θα δημιουργήσει πολύ περισσότερα προβλήματα απ' όσα φιλοδοξεί να λύσει.

Αν κάποιοι απορούν ποιο σύστημα τελικώς προτείνεται από τον υποφαινόμενο, το φωνητικό ή αυτό της ιστορικής ορθογραφίας, ευθέως απαντώ το δεύτερο, κι ας ξέρω ότι μιλάει για γράμματα κι όχι για φθόγγους. Η κ. Ανδριανή Καράπια-Πλάκα, η δασκάλα μου στην Α' Δημοτικού, θυμάμαι έκανε τον σταυρό της με το αριστερό χέρι, έτσι ώστε τα παιδιά να χρησιμοποιούν το δεξί. Λάθος θα μου πείτε. Κι όμως, αυτό το λάθος δίδαξε στους μικρούς μαθητές το σωστό. Κι αν κάποιος μικρός μαθητής είχε την ευφυΐα να ανακαλύψει και την παιδαγωγική «αβαρία», διπλό το κέρδος, γιατί συνέχιζε να κάνει τον σταυρό του με το δεξί, εν πλήρει επιγνώσει του παιδαγωγικού τεχνάσματος.

Το ίδιο συμβαίνει και με την ευκλείδειο γεωμετρία: Είναι ξεπερασμένη, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να πάψει να διδάσκεται (αξιοποιουμένης έτσι της τεράστιας συμβολής της στην όξυνση της σκέψης των μαθητών) και στη θέση της να μπει η διδασκαλία, π.χ., της θεωρίας της σχετικότητας. 

Κι όμως, κάτι ανάλογο φιλοδοξούν να κάνουν οι νέοι μας γλωσσολόγοι στο ζήτημα της διδασκαλίας της γλώσσας στο Δημοτικό -μέχρι και για φωνήματα κάνουν λόγο!- και μάλιστα σε μια χώρα όπου η επαφή των πολιτών της με τον γραπτό λόγο της αχανούς γραμματείας της συνιστά αξιοποίηση συγκριτικού (έως και οικονομικού!) πλεονεκτήματος. Γιατί είναι βέβαια αυτονόητο ότι στο σχολείο και στον ελληνικό πολιτισμό δεν ισχύει το δόγμα περί προτεραιότητας του προφορικού λόγου: Εδώ τη βαρύτητα και την προτεραιότητα την έχει ο γραπτός λόγος, ήδη από την εκμάθηση της αλφαβήτας στην Α΄ Δημοτικού.

Θα 'λεγε κανείς: Αφού οι παιδαγωγικού χαρακτήρα «αβαρίες» γίνονται αποδεκτές, γιατί δεν αναγνωρίζεται στους 140 «γλωσσολόγους» το δικαίωμα μιας κάποιας παρέκκλισης από την αμιγώς επιστημονική δεοντολογία;  

Η απάντηση είναι γιατί αυτοί δεν δηλώνουν ότι έγινε κάποια «αβαρία», αλλά με περισσή έπαρση διατυμπανίζουν ότι η πρακτική της Γραμματικής είναι η «πέραν πάσης αμφιβολίας επιστημονικά ορθή παρουσίαση» του ζητήματος. 

"Παραφωνίας έπαινος"

Του Γιώργη Γιατρομανωλάκη 

Καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέα.

Δεν γνωρίζουμε την επαγγελματική ικανότητα και την επιστημονική κατάρτιση της «δασκάλας από τη Ραφήνα», που μία ωραία πρωία, μέσα στον ιουλιανό καύσωνα, τα ελλείμματα, τις μειώσεις μισθών και συντάξεων, τις στείρες πολιτικές αντιπαραθέσεις και λοιπά, ανακάλυψε έντρομη πως μαζί με όλα τα άλλα, άνθρωποι κακοί, ανθέλληνες και φθονεροί μάς περιέκοψαν και τα φωνήεντα. Τα επτά μάς τα έκαναν πέντε!  

 

Γνωρίζουμε όμως πως αυτό το νέο έγκλημα διαδόθηκε πάραυτα per Facebook et Twitter και πάρα πολλοί μορφωμένοι, απροσκύνητοι και εθνικά ευαίσθητοι Ελληνες βροντοφώναξαν «Οχι! Αυτό πια δεν πρόκειται να περάσει. Αρκετά!». 

 

Οι φωνές τους έφθασαν και μέσα στους διαδρόμους της Βουλής των Ελλήνων, εκεί όπου συνήθως δεν ακούγεται τίποτε, ακόμη και όταν ωρύονται απ' έξω χιλιάδες. Και τις άκουσε και εκείνος, ο γνωστός διανοούμενος πολιτικός και προστάτης του ελληνισμού. Και κατήγγειλε αμέσως τη συνωμοσία, έδειξε την κερκόπορτα και τους Εφιάλτες μας και δήλωσε με τα ωραία ελληνικά του: «Η διάλυση (sic) της γραμματικής και της γλώσσας γίνεται με "επιστημονική" υποστήριξη βαρέος πυροβολικού 140 πανεπιστημιακών». Να υποθέσουμε και με τη σύμπραξη του κ. Μπαμπινιώτη;

 

Το πράγμα θα ήταν γελοίο, αν δεν ήταν βλακώδες. 

 

Επειδή ούτε οι θεοί μπορούν να τα βάλουν με ανθρώπους που συγχέουν τον ήχο, τη «φωνή» ενός φωνήεντος, με την έγγραφη αποτύπωσή του. Το οπτικό του ίνδαλμα. Αυτό που κάνει λοιπόν η Γλωσσολογία είναι να διαχωρίζει τον ήχο του γράμματος από τη γραφή του γράμματος. Το πολύ απλό και φυσικό.  

 

Κανένας βουλευτής, ακόμη και από τους πιο «εγγράμματους», όσο και να προσπαθήσει δεν πρόκειται να προφέρει το γράμμα ωμέγα διαφορετικά από το όμικρον. Τα γράμματα ήτα και γιώτα και τα συναφή διγράμματα (δίφθογγοι) ως ένας φθόγγος (i) προφέρονται. Εξ όσων γνωρίζουμε, καμία σχολική γραμματική (όπως, προφανώς, και η γραμματική του Τριανταφυλλίδη, 1940, και η γραμματική των Κλαίρη - Μπαμπινιώτη, 2011) δεν καταργεί ορθογραφικά τα επτά φωνήεντα - καθορίζουν όλοι τους τους πέντε φωνηεντικούς φθόγγους.

 

Η ιστορία της νεοελληνικής γλώσσας έχει πολλά κεφάλαια, πολλές θεωρίες, ασχέτως αν συμφωνούμε ή όχι μαζί τους. Ομως καμία γλωσσολογική θεωρία ούτε αλλοίωσε ούτε διέλυσε τη γλώσσα. Ακόμη και η απόπειρα του Γιάνη (sic) Βηλαρά να απλοποιήσει την ορθογραφία στη Ρομέηκη γλόσα του είναι σεβαστή. Την ελληνική γλώσσα (τύποις και ουσία) τη βρίζουν και τη «λερώνουν» όχι οι γλωσσολόγοι ή οι φιλόλογοι, αλλά οι παραγλωσσολόγοι και οι παραφιλόλογοι.  

 

Και για να μιλήσουμε και για την ταμπακιέρα του πολυτονικού. Ενώ πολλοί από τους εισηγητές του μονοτονικού κατάλαβαν, καθυστερημένα έστω, πως η κατάργηση των τόνων δεν επέφερε ουσιαστικά καμία πρόοδο στη γλωσσική διδασκαλία - τουναντίον θα έλεγα - ούτε είδα ούτε άκουσα κανένα «σοβαρό» βουλευτή, ή κάποια «αγαθή» δασκάλα, να διερωτηθεί αν τα πράγματα είναι σήμερα καλύτερα... Αφήσαμε και αυτό το θέμα σε γνωστά «ψώνια», πολιτικά και μη.

 

Η υπόθεση λοιπόν των φωνηέντων θα ήταν γελοία, αν δεν ήταν βλακώδης, δηλαδή επικίνδυνη. Επειδή όσον αφορά αυτό το θέμα, όπως και άλλα πολύ σοβαρότερα, θα έλεγα, εκείνο που ενδιαφέρει είναι το «παρα-». Σοβαρά θέματα όπως της πολιτικής, της οικονομίας, της Παιδείας και του πολιτισμού δεν προβάλλονται, δεν αναλύονται, δεν προωθούνται από τους καθ' ύλην γνώστες και τους ειδικούς: επαφίενται στους δήθεν και στους «παρα-». Παραφιλολογία, λοιπόν, παραγλωσσολογία, παραοικονομία, παραπολιτική, παραθρησκευτικές οργανώσεις, παρακράτος!  

 

Η Βουλή είναι γεμάτη από διάφορους τέτοιους περίεργους και επικίνδυνους «παρα-» που εμείς οι ίδιοι, οι «παραψηφοφόροι», εξακολουθούμε και τους φέρνουμε στην επιφάνεια.

 

Ας μη φοβάται λοιπόν η κυρία «δασκάλα». Τα επτά φωνήεντα εκεί θα είναι. Εσαεί. Και ο καθείς μπορεί να τα γράφει και να τα τονίζει όπως θέλει. Αλλά η προφορά τους δεν γίνεται να αλλάξει πια. Πέντε είναι οι έρημοι φθόγγοι, τι να κάνουμε; 

 

Αν όμως πρέπει όντως κάποιον να φοβούνται οι ευαίσθητοι και γλωσσικώς Ελληνες, αυτός δεν είναι παρά ένας: ο Διονύσιος Σολωμός. Ο εθνικός μας ποιητής. Ο αγράμματος εκείνος. Που ενώ όντως είχε «καταργήσει» και μπερδέψει τα φωνήεντα, μάς έδωσε τη γλώσσα μας, την ελληνική. Ιδού λοιπόν ένα επικίνδυνο χωρίο από τα «Αυτόγραφα» (Λάμπρος) για να έχουν να λένε οι ακραιφνείς γραμματιζούμενοι, πολιτικοί και λοιπά. 

«Με το μπαμπάκι του Χάρου στο στόμα

 

νάσου μια κορασιά που με σιμόνυ

 

της τυλίζη ένα σάβανο το σόμα

 

που στον αέρα ολόασπρο φουσκόνυ

 

κι ενώ φουσκόνυ ομπρόσμου έρχετε η βρόμα

 

του λιβανίου που την καρδία πλακόνυ».