Ελληνικός εφιάλτης θερινής νυκτός

Του Πετρου Παπακωνσταντινου

Το προεδρικό διάταγμα - εξπρές για το εργασιακό συνιστά πλήρη ανατροπή των δεδομένων πάνω στα οποία βάσιζαν μέχρι χθες τη ζωή τους οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα. Με συνοπτικές διαδικασίες, η κυβέρνηση επιχειρεί να φέρει το καθεστώς εργασίας και κοινωνικής ασφάλισης στην προ Μεταξά εποχή, για να επιβεβαιώσει ότι το δίλημμα «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα», που είχε θέσει προεκλογικά ο Γ. Παπανδρέου, δεν τίθεται κατ' ανάγκην με διαζευτικούς όρους.

Το σχέδιο που συνέταξε, τοις κείνων ρήμασι πειθόμενος, ο κ. Λοβέρδος, διαμορφώνει καθεστώς ενθάρρυνσης των απολύσεων και της εργασιακής επισφάλειας. Αυτό επιτυγχάνεται με τη σημαντική αύξηση του ορίου των απολύσεων και κυρίως με τη δραματική μείωση των αποζημιώσεων - θεωρητικά στο μισό, στην πράξη, όμως, ακόμη περισσότερο, καθώς προβλέπεται η καταβολή της αποζημίωσης σε δόσεις, κατά το «ζήσε μαύρε μου, να φας τον Μάη τριφύλλι».

Παράλληλα, η κυβέρνηση καθιερώνει την υποαμοιβή της νεολαίας μέσω των γλίσχρων μισθών των 595 ευρώ, ενθαρρύνοντας μαζικές απολύσεις «ακριβών», ηλικιωμένων εργαζομένων. Η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας θα έχει βαρύτατες συνέπειες στο ασφαλιστικό. Η κατάσταση ήταν ούτως ή άλλως τραγικά δύσκολη, με την απόφαση της κυβέρνησης να ανεβάσει σε 40 τα χρόνια δουλειάς με 300 ένσημα τον χρόνο για πλήρη σύνταξη, καθώς ο μέσος όρος ενσήμων στο ΙΚΑ είναι σήμερα 220, κάτι που σημαίνει ότι στην πράξη θα απαιτούνται... 54,5 χρόνια δουλειάς! Με την περαιτέρω «ελαστικοποίηση», εκβιάζεται η στροφή προς τις ιδιωτικές ασφαλίσεις, αφού ο εργαζόμενος δεν θα έχει λόγο να υφίσταται κρατήσεις για μια σύνταξη που δεν θα πάρει ποτέ.

Το ειδικό καθεστώς των νέων εργαζομένων και η ουσιαστική κατάργηση της διαιτησίας οδηγούν στον τορπιλισμό των συλλογικών συμβάσεων και ανοίγουν τον δρόμο για ατομικές συμβάσεις. Η κυβέρνηση του προέδρου της Σοσιαλιστικής Διεθνούς έρχεται να αποδυναμώσει τα συνδικάτα με πολύ δραστικότερο τρόπο από εκείνον που επέλεξαν ο Ρόναλντ Ρέιγκαν, ύστερα από την απεργία των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας, και η Μάργκαρετ Θάτσερ, ύστερα από την ήττα των Βρετανών ανθρακωρύχων.

Εάν αυτό το εργασιακό καθεστώς επιβληθεί, θα πρόκειται για ποιοτική ανατροπή και όχι απλώς για κοινωνικά άδικη ανακατανομή εισοδήματος. Επί έναν αιώνα, οι εργαζόμενοι είχαν καταφέρει να εξισορροπήσουν, εν τινι μέτρω, την ασυμμετρία ισχύος με τους ιδιοκτήτες μέσω της συνδικαλιστικής (και πολιτικής) οργάνωσής τους. Το σχέδιο Παπανδρέου-Λοβέρδου θα οδηγήσει, εάν υλοποιηθεί, στην παλινδρόμηση της εργατικής τάξης στην κατάσταση της πληβειακής μάζας, στην ατομική διαπραγμάτευση με έπαθλο την απλή επιβίωση κατά τον αφορισμό του Μπέρτολτ Μπρεχτ στην Οπερα της Πεντάρας: «Ο καθένας για τον εαυτό του και τον τελευταίο ας τον πάρει ο διάβολος»!

Ο τρόπος επιβολής της νέας τάξης πραγμάτων ρίχνει βαριές σκιές στην Ελληνική Δημοκρατία. Τι σχέση έχει η απελευθέρωση των απολύσεων στον ιδιωτικό τομέα με την καταπολέμηση του ελλείμματος και του χρέους του Δημοσίου; Είναι δυνατόν να εκθεμελιώνονται εν μια νυκτί θεμελιώδη δικαιώματα που αφορούν τη δουλειά, την υγεία και τα γερατειά των ανθρώπων του σωματικού και πνευματικού μόχθου με απλή υπουργική απόφαση, χωρίς καν να αναλάβουν την ευθύνη, ένας ένας και ονομαστικά, οι εκλεγμένοι βουλευτές; Είναι δυνατόν η κυβέρνηση, επειδή φοβάται την ψήφο των βουλευτών της, να οχυρώνεται πίσω από την έγκριση του διαβόητου «μνημονίου» που επέβαλαν Ε.Ε. και ΔΝΤ - ένα μνημόνιο το οποίο, μάλιστα, κατατέθηκε, στην αρχική μορφή του, στο ελληνικό Κοινοβούλιο στην... αγγλική γλώσσα;

Πιστεύει άραγε η κυβέρνηση ότι θα επιβάλει μια τόσο δραματική και τόσο απότομη ανατροπή των εργασιακών δεδομένων αβρόχοις ποσί; Της είναι αρκετή η στήριξη από τη νεοφιλελεύθερη μερίδα της Δεξιάς και το εσχάτως «υπεύθυνο» ΛΑΟΣ; Την ενθαρρύνει η αδυναμία των αριστερών ηγεσιών να υπερβούν τις εμφύλιες διαμάχες και να εμπνεύσουν στα λαϊκά στρώματα εμπιστοσύνη σε μια ριζοσπαστική εναλλακτική λύση; Ισως.

Ολα αυτά, όμως, δεν σημαίνουν ότι η επαπειλούμενη κοινωνική έκρηξη θα αποφευχθεί. Το πιθανότερο είναι ότι, όταν εκδηλωθεί, θα πάρει περισσότερο «άγριες», ατυπικές μορφές, καθώς θα έχουν εκλείψει όλες οι ελπίδες δικαίωσης μέσα από τους θεσμούς της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Το μήνυμα της κλασικής, ελληνικής τραγωδίας διατηρεί τη διαχρονική του αξία: το τίμημα της αλαζονείας είναι η αυτοκαταστροφή.