ΟΣΕ: φυγή από την πραγματικότητα

Του Στεφανου Mανου

Καθώς η Ελλάδα βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, οι συζητήσεις και σκέψεις για τον ΟΣΕ κινούνται σ’ ένα κόσμο φανταστικό, ανεπηρέαστο από την πραγματικότητα.

Διαβάζω: Νέο υπέρογκο δανεισμό συνολικού ύψους 1,4 δισ. ευρώ αναμένεται να συνάψει, εντός του 2010, ο OΣE - η πιο χρεωμένη ΔEKO της χώρας. O Οργανισμός, αν και έχει συσσωρευμένες υποχρεώσεις που ξεπερνούν τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ και οι ετήσιες ζημίες του προσεγγίζουν τα 800 εκατομμύρια, αναγκάζεται να καταφύγει σε νέο δανεισμό για να καλύψει τις λειτουργικές του δαπάνες όσο και για να αποπληρώσει παλαιότερες δανειακές υποχρεώσεις.

Η αναζήτηση των δανεικών θα γίνει τμηματικά. Ηδη, ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους βγήκε στην αγορά για λογαριασμό του ΟΣΕ, για τη σύναψη του πρώτου δανείου ύψους περίπου 400 εκατ. ευρώ. Στους δανειστές θα χορηγηθεί η εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου (για ό,τι αξίζει αυτή σήμερα). Ανάμεσα στις τράπεζες που ανταποκρίθηκαν ήταν η Εθνική για 150 εκατ. ευρώ και η Eurobank για 25 εκατ. ευρώ.

Προσφέρθηκε να συμμετάσχει και η Deutsche Βank, αλλά με επιτόκιο δανεισμού μεγαλύτερο από 10% και γι’ αυτό η προσφορά της απορρίφθηκε. Το 2008, για το οποίο έχει δημοσιευτεί ισολογισμός, ο ΟΣΕ είχε συνολικά έσοδα 196 εκατ. ευρώ και συνολικά έξοδα 990 εκατ. ευρώ. Με τέτοιο ισολογισμό, η δανειοδότηση του ΟΣΕ από την Εθνική (και μάλιστα με επιτόκιο 6,8% που θα ζήλευαν οι υγιέστερες εξαγωγικές ελληνικές επιχειρήσεις) δεν μπορεί παρά να είναι προϊόν κυβερνητικής πίεσης.

Εδώ, λοιπόν, τίθεται ένα πρώτο θέμα (για τα επόμενα παρακάτω): Στο μετοχικό κεφάλαιο της Εθνικής δεν μετέχει πια το Δημόσιο (παρά μόνο με τις προνομιούχες μετοχές που την ανάγκασε να πάρει) αλλά συμμετέχουν οργανισμοί, εγχώριοι και ξένοι, και χιλιάδες μικροί μέτοχοι. Δεν φοβάται η διοίκηση της Εθνικής ότι θα κατηγορηθεί για απιστία για ένα δάνειο προς τον ΟΣΕ για το οποίο κανείς στα λογικά του δεν πιστεύει ότι θα αποπληρωθεί; Στη σημερινή οικονομική στενότητα αυτά τα 150 εκατ. ευρώ δεν θα λείψουν από υγιείς επιχειρήσεις;

Θέμα είναι και ποια θα είναι η στάση της τρόικας απέναντι σε αυτό το δάνειο. Σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς, μια εγγύηση του Δημοσίου προς οργανισμό που είναι αδύνατο να ξεπληρώσει το εγγυημένο δάνειο πρέπει να προστεθεί στο δημόσιο χρέος. Δεν είναι λογικό να μας πουν: «Για σταθείτε, εμείς σας δανείζουμε για να μπορέσετε κάποτε να μειώσετε τις υποχρεώσεις σας και εσείς τις μεγαλώνετε;»

Ενα άλλο θέμα είναι η πρόθεση της κυβέρνησης να μετατάξει χιλιάδες εργαζομένους του ΟΣΕ στον δημόσιο τομέα. Μα αν μεταταγούν, θα μειωθούν μεν οι δαπάνες του ΟΣΕ (που καλύπτονται με δάνεια εγγυημένα από το κράτος), αλλά θα αυξηθούν ισοπόσως οι δαπάνες του Δημοσίου. Μια τρύπα στο νερό, δηλαδή, οικονομικά. Και οι σιδηροδρομικοί στον δημόσιο τομέα χωρίς... σιδηροδρόμους τι ωφέλιμο θα κάνουν; Θα μπορούσα να κατανοήσω ένα δάνειο προς τον ΟΣΕ, υπό τον όρο να αξιοποιούνταν για την απόλυση και αποζημίωση (σύμφωνα με το καινούργιο Π.Δ. του υπουργείου Εργασίας) του προς μετάταξη πλεονάζοντος προσωπικού. Ενα τέτοιο δάνειο ίσως το χαιρέτιζε και η τρόικα.

Διαβάζω ακόμη ότι η κυβέρνηση αποφάσισε να πουλήσει το 49% της ΤΡΑΙΝΟΣΕ σε ξένο επενδυτή. Η ΤΡΑΙΝΟΣΕ αποσπάστηκε από τον ΟΣΕ το 2008 και ανήκει εξ ολοκλήρου στο ελληνικό Δημόσιο. Με άλλα λόγια η ΤΡΑΙΝΟΣΕ δεν περιλαμβάνεται στα αποτελέσματα του ΟΣΕ. Σκοπός της ΤΡΑΙΝΟΣΕ είναι η παροχή υπηρεσιών μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων χρησιμοποιώντας την υποδομή που της παρέχει ο ΟΣΕ.

Σύμφωνα με τον ισολογισμό της ΤΡΑΙΝΟΣΕ για το 2008, το σύνολο των εσόδων της ήταν 108 εκατ. ευρώ και το σύνολο των δαπανών της 340 εκατ. ευρώ. Το 70% περίπου των εσόδων ήταν από τα εισιτήρια των επιβατών και το άλλο 30% από εμπορευματικές μεταφορές.

Τι πιθανότητες δίνετε να βρεθεί επενδυτής να αγοράσει το 49%, να συμμετάσχει δηλαδή κατά 49% σε έξοδα 340 εκατ. ευρώ και έσοδα μόλις 108 εκατ.; Εγώ καμία. Παρέλειψα να αναφέρω ότι στις προθέσεις της κυβέρνησης είναι να παραχωρήσει στον επενδυτή το management... έτσι, για να νιώθει και αυτός ανήμπορος μπροστά στις τεράστιες ζημιές της ΤΡΑΙΝΟΣΕ.

Ολα αυτά λίγες μέρες πριν από το τέλος του Ιουνίου, οπότε η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί με το Μνημόνιο να ετοιμάσει ένα σχέδιο εξυγίανσης του κλάδου των σιδηροδρόμων (όχι απαραιτήτως του ΟΣΕ δηλαδή) με στόχο την αποκατάσταση της κερδοφορίας του επιχειρησιακού του σκέλους.

Το γενικό συμφέρον, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι η σωτηρία δύο βαθιά άρρωστων οργανισμών, αλλά η εξασφάλιση ότι στην Ελλάδα προσφέρονται αξιόπιστες σιδηροδρομικές υπηρεσίες.

Σε αυτήν την κατεύθυνση θα ενθάρρυνα την κυβέρνηση να σταματήσει να ασχολείται με τη χίμαιρα του επενδυτή στην ΤΡΑΙΝΟΣΕ και παραλλήλως να ανοίξει τη χρήση της σιδηροδρομικής υποδομής σε μεταφορικές επιχειρήσεις και σιδηροδρομικούς οργανισμούς.

Την εθνική οδό (την οδική υποδομή) τη χρησιμοποιούν όλοι, αρκεί να πληρώσουν το διόδιο στην εταιρεία που την εκμεταλλεύεται. Το ίδιο και στην Αττική Οδό. Κατά την ίδια λογική, πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας στον κλάδο των σιδηροδρόμων θα είχε νομίζω η –με προϋπόθεση σημαντικές βελτιωτικές επενδύσεις και άλλες επενδύσεις– παραχώρηση της σιδηροδρομικής υποδομής ώστε να καταστεί εφικτή η χρήση της από ανταγωνιστικούς μεταξύ τους παρόχους σιδηροδρομικών υπηρεσιών