Οι τέσσερις βασικές ερωτήσεις που δέχθηκα κατά τη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψής μου στην Κωνσταντινούπολη, από ακαδημαϊκούς, δημοσιογράφους και επιχειρηματίες, είναι ενδεικτικές της κατάστασης που επικρατεί σήμερα στην Τουρκία:
Πρώτον, «παρακμάζει η Δύση και αναδύονται στη θέση της νέες παγκόσμιες δυνάμεις από την Ανατολή»;
Δεύτερον, «χάρηκα που τα είπαμε, αλλά γίνεται, σε παρακαλώ, να μην αναφέρεις το όνομά μου σε κάποιο άρθρο σου; Αν το κάνεις, φοβάμαι ότι η επιχείρηση, η εφημερίδα μου ή εγώ θα υποστούμε αντίποινα από την κυβέρνηση».
Τρίτον, «έχει δίκιο ο πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν όταν λέει ότι το Ισραήλ βρίσκεται πίσω από τις τρομοκρατικές επιθέσεις του ΡΚΚ στην Τουρκία;»
Και, τέταρτον, «πιστεύεις ότι η κυβέρνηση Ομπάμα θα τιμωρήσει την Τουρκία επειδή ψήφισε εναντίον της επιβολής κυρώσεων στο Ιράν; Εξάλλου, η Αμερική χρειάζεται την Τουρκία περισσότερο απ’ ό,τι η Τουρκία την Αμερική»
Η πρώτη ερώτηση για την παρακμή της Δύσης είναι στην ουσία μια έμμεση αναφορά στην ακμή της Τουρκίας. Οι Τούρκοι ήθελαν να μπουν στην Ε.Ε., αλλά το αίτημά τους απορρίφθηκε. Σήμερα, η επιχειρηματική τάξη της χώρας δεν ασχολείται καν με το θέμα. Η Ευρώπη μοιάζει νεκρή μπροστά στην Τουρκία, η οικονομία της οποίας αναπτύχθηκε πέρυσι με τους ταχύτερους ρυθμούς στον κόσμο, μετά εκείνες της Κίνας και της Ινδίας. Οι Αμερικανοί έχουν συνηθίσει να βλέπουν την Τουρκία είτε ως γέφυρα είτε ως βάση – γέφυρα μεταξύ μουσουλμανικού κόσμου και Δύσης και βάση για τις επιχειρήσεις του αμερικανικού στρατού στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. «Η Τουρκία όμως δεν είναι γέφυρα, είναι κέντρο», υποστηρίζει ο Μουζαφέρ Σενέλ, διεθνολόγος στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης.
Από την πτώση της ΕΣΣΔ και έπειτα, η Τουρκία μετατράπηκε σε κέντρο του δικού της οικονομικού χώρου, ο οποίος εκτείνεται από τη Ρωσία μέχρι τα Βαλκάνια και από τον Καύκασο έως τη Μέση Ανατολή. Το μόνο που χρειάζεται να κάνει κάποιος για να το διαπιστώσει είναι να κοιτάξει τον πίνακα αναχωρήσεων στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, απ’ όπου αναχωρούν πτήσεις για τις μισές πρωτεύουσες του κόσμου. Το 1980, οι συνολικές εξαγωγές της Τουρκίας ανέρχονταν σε τρία δισεκατομμύρια δολάρια. Το 2008, είχαν φτάσει τα 132 δισεκατομμύρια. Είναι φυσικό, επομένως, η Τουρκία να βλέπει τον εαυτό της ως ανεξάρτητη δύναμη με δικαίωμα να χαράσσει τη δική της πολιτική στο διεθνές στερέωμα.
Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι ο πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν υιοθετεί εσχάτως συμπεριφορές τύπου Ούγκο Τσάβες και Βλαντιμίρ Πούτιν. Εξ ου και η δεύτερη ερώτηση που δεχόμουν συχνά. Σε καμία άλλη δημοκρατία δεν είδα ανθρώπους να φοβούνται τόσο πολύ για κυβερνητικά αντίποινα. Επιπλέον, ο Ερντογάν δεν καταδικάζει πλέον μόνο τις επιθέσεις του Ισραήλ εναντίον της Χαμάς, στη Γάζα, αλλά ενισχύει και θεωρίες συνωμοσίας, όπως η τρελή ιδέα ότι το Ισραήλ συνεργάζεται με το ΡΚΚ.
Τι μπορεί να κάνει η Αμερική; Η συμβουλή μου είναι ότι θα πρέπει να αποφύγει μία δημόσια σύγκρουση με τον Ερντογάν, ώστε να μην του δώσει την ευκαιρία να συσπειρώσει την κοινή γνώμη γύρω του. Ας χαράξει τις κόκκινες γραμμές της και ας αφήσει τις δημοκρατικές δυνάμεις της Τουρκίας να του αντιπαρατεθούν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου