ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Η Ιστορία είναι σκληρή

Tου Κωστα Λεονταριδη

Το πλέον νωπό κοσμοϊστορικό γεγονός κατάρρευσης ενός φαινομενικά αεροστεγούς μοντέλου εξουσίας παραμένει αυτό της Σοβιετικής Ενωσης.  

Ηδη, για τις τελευταίες γενιές το αρκτικόλεξο ΕΣΣΔ παραπέμπει στο άγνωστο, ενώ για τους παλαιότερους (πλην μιας συμπαγούς μειοψηφίας) αυτό που συμβόλιζε έχει απομυθοποιηθεί και παραδοθεί στην κρησάρα της Ιστορίας. Ακόμα και το Χόλιγουντ έπαυσε να εμπνέεται από γεγονότα και εφετζίδικες μυθοπλασίες που κινούνταν στο δίπολο των δύο γιγάντων του Ψυχρού Πολέμου. Πάντως η πορεία, η ανάρρηση και η πτώση του τελευταίου ηγέτη της Σοβιετικής Ενωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, στοιχειοθετούν ανάγνωσμα πολλαπλής αξίας για μικρούς και μεγάλους.

Ο προικισμένος άνθρωπος «με το σημάδι στο μέτωπο» τον οποίο φλέρταρε η Δύση για τα μεταρρυθμιστικά του εγχειρήματα στο εσωτερικό της αχανούς αυτοκρατορίας, διέβλεπε ότι το αρτηριοσκληρωτικό σύστημα που είχε κακοφορμίσει από καιρό, κάποια στιγμή θα κλυδωνιζόταν σεισμικά εκ των έσω. Ηλπιζε να προλάβει κάτι τέτοιο με θεσμικά μέσα.  

Προώθησε λοιπόν αλλαγές στην οικονομία, εν μέρει «καπιταλιστικού τύπου», προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στον πανεπόπτη κομματικό μηχανισμό (από τον οποίο είχε γαλουχηθεί) και τις φυγόκεντρες δυνάμεις γενικής αμφισβήτησης που ελευθερώθηκαν, πολλαπλασιάζονταν και απαιτούσαν. Ο ηγέτης που θα άλλαζε τη ροή του κόσμου, βρέθηκε απροετοίμαστος, χρησιμοποιήθηκε από εχθρούς και φίλους, απέτυχε να συνθέσει τα ετερόκλητα, επήλθε πλήρης αποσυντονισμός, συνθήκες πτώχευσης, οι μετέπειτα ολιγάρχες τότε γονιμοποιήθηκαν. Τον είπαν και προδότη. Ωστόσο, πριν από την εκκωφαντική διάλυση της ΕΣΣΔ το 1991, ο Γκορμπατσόφ είδε το Τείχος του Βερολίνου να γκρεμίζεται στα πόδια του, ενώ τιμήθηκε με το Νομπέλ Ειρήνης.

Ο φίλος των πυλώνων Κολ, Θάτσερ, Μιτεράν, ανάδοχος και θιασώτης των όρων περεστρόικα (ανασυγκρότηση) και γκλάσνοστ (διαφάνεια) που έκαναν την Ανατολή να δονείται και τη Δύση να τον αγκαλιάζει ανακουφισμένη, είχε εκπληκτική εκκίνηση, αλλά και μια πανικόβλητη εγκατάλειψη στην ευθεία. Ακολούθησε η ελεύθερη κατακρήμνισή του ενώπιον του κόσμου όλου.

Ο φιλόδοξος αναμορφωτής της μοίρας του τόπου του και κομιστής παγκόσμιας ελπίδας έγινε δολιοφθορέας του εαυτού του. Η εικόνα του νομπελίστα ηγέτη να διαφημίζει από πίτσες έως δερμάτινα αξεσουάρ πολυτελείας, ήταν σοκαριστικές. Καμιά δουλειά δεν είναι ντροπή, θα πείτε. Υστερα απ' όλα αυτά ο Γκορμπατσόφ έκανε κάποιες διερευνητικές προσπάθειες μέσω παρεμβατικών δηλώσεών του να εμφανισθεί πολιτικά ζωντανός.  

Χλευάστηκε αγρίως. «Φάε την πίτσα σου και μη μιλάς» ειρωνεύονταν οι πλέον ανάγωγοι αντιμετωπίζοντάς τον σαν καρικατούρα, σαν αδιαβάθμητο ιστορικά ον. Να τον θυμόμαστε τον γερο-«Γκόρμπι», σαν άσκηση στοχασμού και ψυχραιμίας. Αλλαι μεν βουλαί ανθρώπων άλλα δε (και) η Ιστορία κελεύει.