ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ και ΠΑΙΔΕΙΑ: Η ψηφιακή τεχνολογία στην υπηρεσία της εκπαίδευσης αυτών που θέλουν να μάθουν. Ενα μικρό θαύμα σε ένα μικρό αιθιοπικό χωριό

Tης ΜΑΡΩΣ ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

Ο χρόνος είναι σαν μην πέρασε καθόλου από το Ουόνκι, στην Αιθιοπία. Και η τεχνολογία επίσης, έστω και αν το χωριό απέχει μόλις 80 χλμ. από την πρωτεύουσα Αντίς Αμπέμπα. Επί αιώνες, η καθημερινότητα των κατοίκων - καμιά κατοσταριά όλοι κι όλοι - ήταν ίδια και απαράλλακτη: οι άνδρες πήγαιναν το πρωί για ψάρεμα, κυνήγι ή όργωμα. Τα γυναικόπαιδα έμεναν πίσω, χωρίς πολλά πράγματα για να γεμίσουν την ημέρα τους. Στο Ουόνκι δεν υπάρχει σχολείο, ούτε δάσκαλοι. Εως πρόσφατα, κανένας δεν ήξερε να διαβάζει ή να γράφει. Τα περισσότερα παιδιά δεν είχαν δει ποτέ μια λέξη τυπωμένη, ούτε καν πινακίδα στον δρόμο.  

Ολα αυτά άλλαξαν μέσα σε μία ημέρα∙ το πρωινό - πριν από περίπου δέκα μήνες - που κατέφθασε το φορτηγό του Νίκολας Νεγκροπόντε, φορτωμένο με ταμπλέτες της Motorola για όλα τα παιδιά του χωριού.

Προγραμματισμένες από εκπαιδευτικούς του Εργαστηρίου Πληροφορικής του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT), οι συσκευές έφθασαν με 1.000 εφαρμογές, όλες στα αγγλικά - γλώσσα παντελώς άγνωστη στους κατοίκους - και χωρίς οδηγίες. Μεταξύ άλλων, υπήρχαν εφαρμογές με φωνητικά βιβλία, κινούμενα σχέδια με υπότιτλους και πληθώρα λεξιλογικών παιχνιδιών. Κάθε εβδομάδα, στο χωριό επέστρεφε κάποιος από την επιστημονική ομάδα του MIT για να αναβαθμίσει την κάρτα μνήμης, χωρίς όμως να δώσει ποτέ τεχνολογικές κατευθύνσεις. Το ίδιο ακριβώς συνέβαινε επί μήνες σε ένα άλλο απομακρυσμένο χωριό της Αιθιοπίας, το Ουολονκέτε, στην Κοιλάδα Ριφτ.

Το Ουόνκι, το Ουολονκέτε, οι ταμπλέτες, τα παιδιά, όλα είναι μέρος του νέου εγχειρήματος του Νεγκροπόντε. Ακαδημαϊκός και διευθυντής της Motorola, ο ελληνικής καταγωγής θρύλος της τεχνολογίας μίλησε τον περασμένο μήνα στο MIT για τη νέα ψηφιακή μέθοδο εκπαίδευσης που έβαλε σε εφαρμογή στην Αιθιοπία. Αυτά που διαπίστωσε ξεπέρασαν ακόμη και τις δικές του προσδοκίες. 

«Αρχικά θεωρούσα ότι τα παιδιά θα έπαιζαν κυρίως με τις κούτες. Κι όμως. Μόλις σε τέσσερα λεπτά, ένα παιδί είχε ήδη ανοίξει μια κούτα, είχε βγάλει την ταμπλέτα και την είχε κιόλας ανοίξει. Εντός πέντε ημερών, κάθε παιδί χρησιμοποιούσε 47 εφαρμογές - κατά μέσον όρο - την ημέρα. Σε δύο εβδομάδες τραγουδούσαν το αγγλικό αλφάβητο και σε πέντε μήνες είχαν καταφέρει να διεισδύσουν στο λειτουργικό του Android!».

Τους τελευταίους εννέα μήνες, όλα τα παιδιά του χωριού, ηλικίας 4 έως 14 ετών, κυκλοφορούσαν με μία ταμπλέτα στο χέρι. Απασχολούνταν έως και έξι ώρες την ημέρα, ενώ κάποια αποκοιμιόντουσαν πάνω στο νέο τους παιχνίδι. Ενα αγοράκι, αφού εξάντλησε τα λεξιλογικά παιχνίδια με εικόνες ζώων, άνοιξε από μόνο του ένα πρόγραμμα ζωγραφικής και έγραψε στα αγγλικά τη λέξη λιοντάρι.

Αν και τα στοιχεία δηλώνουν από μόνα τους πως κάτι διαφορετικό συμβαίνει με τα παιδιά και την τεχνολογία, δεν είναι όλοι πεπεισμένοι για τη μέθοδο Νεγκροπόντε.

Ο Νάιαλ Ουίντερς, λόγου χάριν, λέκτορας στο Εργαστήριο Γνώσης του Λονδίνου, θεωρεί πως για να είναι μία μέθοδος βιώσιμη πρέπει να περιλαμβάνει τυπικές εκπαιδευτικές δομές, όπως οι δάσκαλοι.

Ο ίδιος ο Νεγκροπόντε πάλι επιμένει πως το ζητούμενο είναι άλλο και εξηγεί τον - μαθηματικό - συλλογισμό του. «Εάν τα παιδιά μπορούν να μάθουν να διαβάζουν με τις ταμπλέτες - λέει - μιλάμε για μία μέθοδο που μπορεί να εφαρμοστεί σε ένα εκατομμύριο παιδιά στον κόσμο, τα οποία δεν περνούν ούτε το κατώφλι του Δημοτικού. Εάν υπήρχε θέληση, θα μπορούσαν να δαπανηθούν 10 δισ. δολάρια, ώστε κάθε παιδί να έχει τη δική του ταμπλέτα. Πόσο κοστίζει; Σχεδόν όσο δύο ημέρες πολέμου στο Αφγανιστάν».

Πέραν του εκπαιδευτικού μέρους του προγράμματος, το οποίο ο ιδρυτής του χρηματοδοτεί μέχρι στιγμής αποκλειστικά με δικά του έξοδα, ο Νεγκροπόντε πιστεύει ότι έχει να προσφέρει επίσης πολλά από ερευνητική άποψη. Μπορεί να μας διδάξει, υποστηρίζει, πόσα μπορούν να πετύχουν τα παιδιά εάν τα περιορίσεις σε έναν χώρο, χωρίς άλλα ερεθίσματα εκτός από τις ταμπλέτες.      

«ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ». Οσο για τις επικρίσεις ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα συνιστά ένα είδος πολιτισμικού ιμπεριαλισμού που υποχρεώνει του Αφρικανούς να «κατεβάσουν στην ταμπλέτα τους τον δυτικό τρόπο σκέψης», ο Νεγκροπόντε δεν μπορεί παρά να αναλάβει το μερίδιο της ευθύνης που του αναλογεί: «Εάν η κατάκτηση της ανάγνωσης και της γραφής συνιστούν δυτικές αξίες, ε, τότε ναι. Αυτό ακριβώς κάνουμε».