Οι στρεβλώσεις του τεκμαρτού προσδιορισμού εισοδήματος

Tου Bασιλη Zηρα

Χθες και σήμερα τα περισσότερα περίπτερα της Αθήνας έκαναν μποϊκοτάζ στις κάρτες κινητής τηλεφωνίας. Η αιτία είναι ότι, ύστερα από την επιβολή φορολογίας στην καρτοκινητή, οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας υποχρέωσαν τους περιπτεριούχους να μειώσουν το περιθώριο κέρδους από 5% σε 3,5% ώστε να μην περάσει το σύνολο της φορολογικής επιβάρυνσης στην τελική τιμή καταναλωτή. Το πρόβλημα είναι ότι ακόμη και με περιθώριο κέρδους 3,5%, με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, οι περιπτεριούχοι θα φορολογηθούν σαν να είχαν κερδίσει 5%. Ακούγεται παράλογο, αλλά τέτοιο είναι το φορολογικό σύστημα.

Το φορολογητέο εισόδημα των περιπτεριούχων δεν υπολογίζεται με βάση τα έσοδα και τα έξοδα, αλλά με έναν συντελεστή καθαρού κέρδους, διαφορετικό για κάθε προϊόν, τον οποίο καθορίζει το υπουργείο Οικονομικών και ο οποίος εφαρμόζεται επί της αξίας των αγορών κάθε προϊόντος. Ανεξαρτήτως του πραγματικού καθαρού κέρδους που έχουν από τις πωλήσεις τους οι περιπτεριούχοι, ο φόρος τους θα υπολογιστεί επί ενός εικονικού κέρδους που καθορίζει το υπουργείο Οικονομικών. Το πραγματικό κέρδος μπορεί να είναι υψηλότερο ή μπορεί να είναι μικρότερο (όπως συμβαίνει τώρα με τις κάρτες κινητής τηλεφωνίας), σίγουρα, πάντως, δεν είναι ακριβές.

Eκατοντάδες χιλιάδες φορολογούνται όχι για το πραγματικό τους εισόδημα, αλλά για ένα εισόδημα που έχει προσδιοριστεί τεκμαρτά, με αποτέλεσμα να ανθεί η φοροδιαφυγή, αλλά και να προκαλούνται στρεβλώσεις στην αγορά.

Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι αγρότες. Το φορολογητέο εισόδημά τους προσδιορίζεται με βάση τιμές που καθορίζει κάθε χρόνο, για κάθε προϊόν, το υπουργείο Οικονομικών, και όχι με βάση τα έσοδα που έχουν από την πώληση των προϊόντων τους μείον τα έξοδα που έχουν για να τα παράξουν. Ας υποθέσουμε ότι οι αγρότες δεν φοροδιαφεύγουν, ότι πληρώνουν πάνω - κάτω το φόρο που αναλογεί στο πραγματικό τους εισόδημα. Στην πραγματικότητα μηδενικό, αφού στη συντριπτική πλειονότητά τους προκύπτει εισόδημα κάτω του αφορολόγητου ορίου. Ωστόσο, ο τρόπος φορολόγησής τους δίνει τη δυνατότητα εκτεταμένης φοροδιαφυγής σε όσους συνεργάζονται μαζί τους. Πωλούν, για παράδειγμα στον χονδρέμπορο τομάτες προς 20 λεπτά το κιλό, αλλά υπογράφουν παραστατικό ότι τις πούλησαν 1 ευρώ, αφού έτσι κι αλλιώς δεν πρόκειται να φορολογηθούν για εισόδημα ενός ευρώ το κιλό. Ο χονδρέμπορος βάζει το νόμιμο ποσοστό κέρδους και πουλάει 1,15 ευρώ. Εμφανίζεται να έχει κέρδος και πληρώνει φόρο για 15 λεπτά, ενώ το πραγματικό κέρδος του είναι 95 λεπτά. Η φοροδιαφυγή είναι τεράστια και ο καταναλωτής πληρώνει ακριβά για ένα προϊόν το οποίο ο αγρότης πουλάει φθηνά.

Ο μόνος τρόπος να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα είναι να φορολογούνται και οι αγρότες με λογιστικό τρόπο, δηλαδή έσοδα μείον δαπάνες. Και όχι μόνο οι αγρότες, αλλά και άλλοι επαγγελματίες, όπως οι ταξιτζήδες, οι βενζινοπώλες, οι μηχανικοί κ. ά. των οποίων το φορολογητέο εισόδημα προσδιορίζεται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τεκμαρτά.

Σε μια περίοδο κατά την οποία η ελληνική οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα οξύτατο δημοσιονομικό πρόβλημα, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπιστώνει ότι ακόμη και στις καλές εποχές της ισχυρής ανάπτυξης οι απώλειες του ΦΠΑ στη χώρα μας είναι οι μεγαλύτερες στην Ευρωπαϊκή Ενωση και η κυβέρνηση καταφεύγει σε έκτακτες εισφορές –έστω και στους κατεξοχήν έχοντες και κατέχοντες–, η ύπαρξη τέτοιων εστιών φοροδιαφυγής, οι οποίες διατηρούνται ορθάνοικτες επί δεκαετίες λόγω της πίεσης ισχυρών συμφερόντων, δεν είναι δυνατόν να συνεχιστεί.

Κάθε μέτρο και κάθε προσπάθεια για ενίσχυση των εσόδων, κάθε φορολογική μεταρρύθμιση θα χάνει την αξιοπιστία της, και η Ελλάδα θα χάσει την ευκαιρία να αποκτήσει ένα σοβαρό φορολογικό σύστημα.

ΠΗΓΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ