ΒΑΛΚΑΝΙΑ: Σκοπιανο-βουλγαρικός «πόλεμος» για τον Σαμουήλ

Του Σταυρου Τζιμα

Ο τσάρος Σαμουήλ θα... στριφογυρίζει στον τάφο του, «βλέποντας», χίλια χρόνια μετά τον θάνατό του, τα «παιδιά του» να ερίζουν για τον «πατέρα». 

Είναι δικός μας, η Ιστορία τον έχει καταγράψει ως ηγέτη του έθνους μας και κανείς δεν μπορεί να μας τον πάρει, λένε οι Βούλγαροι. 

Στο αίμα του Σαμουήλ κυλούσε «μακεδονικό αίμα», λέει ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ Νίκολα Γκρούεφσκι και για να τον τιμήσει τοποθετεί ανδριάντα του στην κεντρική πλατεία των Σκοπίων!

Τεστ DNA δεν έχει γίνει ακόμη για να διαλευκανθεί το «μυστήριο» αν ήταν Βούλγαρος ή Μακεδόνας ο σπουδαίος αυτός ηγεμόνας, που στον Μεσαίωνα αμφισβήτησε την κυριαρχία του Βυζαντίου, ξεσηκώνοντας εναντίον του τις δυτικές επαρχίες της Μακεδονίας.

Οι σχέσεις όμως μεταξύ της Σόφιας και των Σκοπίων έχουν περιέλθει σε οριακό σημείο με αφορμή τη διαμάχη για εθνικούς ήρωες, ιστορικές επετείους και σύμβολα, όπως έδειξε και η ανοιχτή εναντίωση της Βουλγαρίας στη χορήγηση ημερομηνίας έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων της FYROM στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής την περασμένη Τρίτη στις Βρυξέλλες.  

Οι Βούλγαροι αποδίδουν στην κυβέρνηση Γκρούεφσκι επιθετικό εθνικισμό που υπονομεύει τους κανόνες καλής γειτονίας και στη σύνοδο των Βρυξελλών έδειξαν για πρώτη φορά τα «δόντια» τους στα Σκόπια.

Ο Γκρούεφσκι απάντησε προσφεύγοντας στις προσφιλείς σε αυτόν θεωρίες συνωμοσίας ότι, δηλαδή, η Βουλγαρία και η Ελλάδα συγκροτούν εχθρικό άξονα με στόχο να «καταπιούν» τη χώρα του.

Πρόκειται για το «τέλος μιας ρομαντικής εποχής» στις σχέσεις των δύο πλευρών ή για πρόσκαιρο «τσαμπουκά» δύο απρόβλεπτων ηγετών, του Μπόικο Μπορίσοφ και του Νίκολα Γκρούεφκσι, που σχετίζεται με εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες, καθώς οι χώρες τους οδεύουν προς εκλογές το 2013;

Ο χρόνος θα δείξει, όμως, το ιστορικό υπόβαθρο στο οποίο Σόφια και Σκόπια οικοδομούσαν επί είκοσι χρόνια την «αδελφοσύνη» και τη φιλία αποδεικνύεται προβληματικό. 

Οι Βούλγαροι αναγνώρισαν μεν πρώτοι το 1991 το ανεξάρτητο κράτος με την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας» αρνούνται, ωστόσο, την ύπαρξη «μακεδονικού έθνους». Θεωρούν ότι το σλαβομακεδονμικό στοιχείο της FYROM δεν είναι παρά «παραστρατημένα» αδέλφια τους, βουλγαρικό φύλο δηλαδή.

Οσο οι ηγεσίες στα Σκόπια (Γκλιγκόροφ, Τσερβενκόφσκι, Γκεοργκιέφσκι κ.ά.) δεν αναμόχλευαν εν υπνώσει ιστορικές διαφορές, οι σχέσεις ήταν αρμονικότατες και μάλιστα το 1999 η Σόφια και και τα Σκόπια υπέγραψαν και σχετική συμφωνία-πλαίσιο.

Το τοπίο άλλαξε δραματικά με την άνοδο στην εξουσία του εθνικιστή Νίκολα Γκρούεφσκι: 

Η πολιτική του εξαρχαϊσμού που επινόησε και υλοποιεί, εκτός από την Ελλάδα και τους Αλβανούς του Τετόβου, τον έφερε σε αντιπαράθεση και με τη Βουλγαρία. Η οικειοποίηση από πλευράς Σκοπίων εθνικών ηρώων της τελευταίας, με την ανέγερση ανδριάντων των Σαμουήλ, Γκότσε Ντέλτσεφ, Ντάμε Γκρούε, Γιάνε Σαντάνσκι κ.ά. ερέθισε τα εθνοτικά ανακλαστικά των Βουλγάρων, που εξέλαβαν τον σχεδιασμό ως επιχείρηση κλοπής της Ιστορίας τους. Τα πνεύματα οξύνθηκαν με τις κατηγορίες της Σόφιας για κακομεταχείριση υπηκόων της ΠΓΔΜ, που εμφορούνται από βουλγαρική συνείδηση και τους οποίους έχει εφοδιάσει με διαβατήριά της.

Στην Αθήνα θεωρούν προπαγάνδα του Νίκολα Γκρούεφσκι τα περί αξόνων και ελληνοβουλγαρικής συνωμοσίας εναντίον της FYROM. Εμπειροι περί των βαλκανικών ξένοι διπλωμάτες, πάντως, διαβλέπουν γενικότερα «κρυφές φιλοδοξίες» της Σόφιας να διεκδικήσει ηγετικό ρόλο στην περιοχή, καλύπτοντας ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ΝΑΤΟ με πολιτική σταθερότητα και προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης, το κενό από την υποχώρηση της ελληνικής πολιτικοδιπλωματικής παρουσίας στα Βαλκάνια λόγω της οικονομικής κρίσης.