ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ

NICHOLAS D. KRISTOF / THE NEW YORK TIMES

Τα «ματωμένα διαμάντια» έχουν λιγοστέψει. Τώρα κρατάμε «ματωμένα τηλέφωνα». Ενα άσχημο παράδοξο του 21ου αιώνα είναι ότι ορισμένα από τα πιο κομψά σύμβολα του μοντερνισμού- τα έξυπνα τηλέφωνα, οι φορητοί υπολογιστές και οι ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές - κατασκευάζονται από μέταλλα που φαίνεται ότι είναι η αιτία μαζικών σφαγών και βιασμών στο Κονγκό

Διαβάζοντας για την κοσμοπλημμύρα στα καταστήματα που πουλούν το καινούργιο iΡhone, σκέφτομαι: «Πώς θα υποτάξουμε αυτή την επιθυμία για νέες τεχνολογίες στην ανάγκη να μειωθούν οι άδικοι θάνατοι στην Κεντρική Αφρική;».

Ποτέ δεν αντίκρισα πιο βάρβαρο πόλεμο από αυτόν του Κονγκό. Οσα είδα με στοιχειώνουν. Εκεί είδα γυναίκες ακρωτηριασμένες, παιδιά που εξαναγκάστηκαν να φάνε τη σάρκα των γονιών τους, κορίτσια που βιάστηκαν σε βαθμό που να καταστραφούν τα εσωτερικά γεννητικά τους όργανα. Οι πολέμαρχοι χρηματοδοτούν εν μέρει τη δράση τους πουλώντας σε ξένες εταιρείες ορυκτά που περιέχουν ταντάλιο, βολφράμιο, κασσίτερο και χρυσό. Για παράδειγμα, το ταντάλιο από το Κονγκό χρησιμοποιείται για την κατασκευή πυκνωτών που μπαίνουν σε τηλέφωνα, υπολογιστές και παιχνιδομηχανές.

Οι κατασκευαστές ηλεκτρονικών ειδών έχουν προσπαθήσει να τα αποσιωπήσουν όλα αυτά. Θέλουν να βλέπει κανείς ένα γκάτζετ και να σκέφτεται τη λέξη «ευημερία»- όχι τη λέξη «αίμα».

Και όμως υπάρχει ένα μικρό κίνημα που πιέζει τις εταιρείες να κρατήσουν τα «ματωμένα μεταλλεύματα» μακριά από την αλυσίδα παραγωγής προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. Χρησιμοποιώντας τις ιστοσελίδες Facebook και ΥouΤube οι ακτιβιστές παρενοχλούν εταιρείες κολοσσούς όπως οι Αpple, Ιntel και Research in Μotion (κατασκευάστρια του Βlackberry), ζητώντας τους να εξασφαλίσουν ότι τα μεταλλεύματα που χρησιμοποιούν δεν τους παρέχονται από την κονγκολέζικη πολιτοφυλακή.

Το περασμένο Σαββατοκύριακο «ανέβηκε» στο Διαδίκτυο ένα χιουμοριστικό βίντεο βασισμένο σε γνωστή διαφήμιση υπολογιστών το οποίο εμπαίζει τους υπολογιστές της Αpple και των άλλων εταιρειών, υπενθυμίζοντας ότι κατά καιρούς μοντέλα τους κατασκευάζονται από αμφιλεγόμενης προέλευσης μέταλλα.

Στα πανηγυρικά εγκαίνια του νέου καταστήματος της Αpple στην Ουάσιγκτον συγκεντρώθηκαν πολυάριθμοι διαδηλωτές οι οποίοι ζητούσαν να δεσμευτεί η εταιρεία ότι θα χρησιμοποιεί μόνο μεταλλεύματα τα οποία δεν προέρχονται από περιοχές με αιματηρές συγκρούσεις. Τον περασμένο μήνα ακτιβιστές γέμισαν ασφυκτικά τη σελίδας της Ιntel στο Facebook με εκκλήσεις για την υποστήριξη αυστηρότερης νομοθεσίας που θα ελέγχει το εμπόριο των «ματωμένων μεταλλευμάτων». Για ένα διάστημα η Ιntel έσβηνε τα σχόλια αυτά, προκαλώντας δημόσια κατακραυγή η οποία συγκέντρωσε περισσότερη προσοχή στα «ματωμένα μεταλλεύματα» από όση θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν οι υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Εν μέρει, ως αποτέλεσμα αυτού, έγιναν αποδεκτές οι απαιτήσεις να αναφέρουν οι εταιρείες αν χρησιμοποιούν μεταλλεύματα από περιοχές συγκρούσεων.

Ας θυμηθούμε ότι το Ανατολικό Κονγκό αποτελεί τόπο των πιο θανάσιμων συγκρούσεων μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και περιγράφεται ως η παγκόσμια πρωτεύουσα των βιασμών. Από τον Απρίλιο του 2007 ο πόλεμος έχει κοστίσει τη ζωή σε 5,4 εκατομμύρια άτομα, ενώ ο φόρος αίματος αυξάνεται κατά 45.000 άτομα τον μήνα.

Βέβαια δεν ευθύνονται οι αμερικανικές εταιρείες για τη σφαγή, ούτε αν σταματήσουν να χρησιμοποιούν μεταλλεύματα από το Κονγκό θα λήξει ο πόλεμος. Ακόμη και η μη κυβερνητική οργάνωση κατά της γενοκτονίας «Εnough Ρroject», η οποία ηγήθηκε της σχετικής εκστρατείας, εκτιμά ότι μόνο το ένα πέμπτο των παγκόσμιων ποσοτήτων τανταλίου προέρχεται από το Κονγκό. Ωστόσο αυτά τα μεταλλεύματα «σκοτώνουν».

« Δεν υπάρχει μαγική λύση για ειρήνη στο Κονγκό, αλλά τα μεταλλεύματα αποτελούν μία από τις αιτίες της σύγκρουσης » σημειώνει ο Ντέβιντ Σάλιβαν της «Εnough Ρroject». Για να λυθεί το πρόβλημα, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν οι οικονομικές συνισταμένες του πολέμου.

Η κυβέρνηση Ομπάμα θα έπρεπε να ασκήσει περισσότερη πίεση στη Ρουάντα ώστε να διαδραματίσει πιο εποικοδομητικό ρόλο στο διπλανό Κονγκό. Πέραν πάσης δικαιολογίας, η Ρουάντα έχει ενισχύσει σημαντικά τις ένοπλες ομάδες παρακρατικών, εμπλεκόμενη σημαντικά στο εμπόριο μεταλλευμάτων από περιοχές συγκρούσεων. Το εμπόριο «ματωμένων μεταλλευμάτων» αποτελεί ένα κομμάτι του παζλ του Κονγκό και λόγω της δημόσιας πίεσης μια ομάδα εταιρειών, με προεξάρχουσες την Ιntel και τη Μotorola, αναπτύσσει μια διαδικασία ελέγχου των πηγών του τανταλίου.

Παλιότερα οι κατασκευαστές αρκούνταν σε δηλώσεις των προμηθευτών τους ότι τα μεταλλεύματα δεν προέρχονταν από το Ανατολικό Κονγκό, χωρίς καμία επιβεβαίωση. Ελέγχοντας τις αλυσίδες εφοδιασμού στα χυτήρια για να προσδιορίσουν αν τα μεταλλεύματα είναι καθαρά ή «ματωμένα», θα προσέθετε μόνο ένα μικροποσό στην τιμή ενός κινητού τηλεφώνου, σύμφωνα με την «Εnough Ρroject», που λέει ότι ο υπολογισμός έγινε σε συνεργασία με τις κατασκευάστριες εταιρείες.

«Η Αpple ισχυρίζεται ότι τα προϊόντα της δεν περιέχουν μεταλλεύματα από περιοχές συγκρούσεων επειδή αυτό ισχυρίζονται οι προμηθευτές της. Ο κόσμος πιστεύει ότι αυτή η απάντηση δεν επαρκεί » λέει ο Τζόναθαν Χάτσον της «Εnough Ρroject». Ιδέες για το τι μπορούν να κάνουν οι καταναλωτές για να βοηθήσουν, δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα raisehopeforCongo.org.

Ισως να μπορούμε να σαμποτάρουμε μερικές από τις πιο βάναυσες ομάδες παρακρατικών στον κόσμο, απλώς ξεκαθαρίζοντας στις εταιρείες κατασκευής ηλεκτρονικών ειδών ότι δεν θέλουμε τα αγαπημένα μας γκάτζετ να πλουτίζουν ένοπλους σαδιστές. Κανένα κινητό τηλέφωνο και καμία «ταμπλέτα» δεν είναι «κουλ» αν συμβάλλει στη διαιώνιση ενός από τους πιο κτηνώδεις πολέμους στον πλανήτη Γη.