Τρεις μύθοι καταρρίπτονται

Γράφει η ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΟΝΤΑΡΑΚΗ

Tην ανατροπή τριών γνωστών θεωριών που αφορούν το μινωικό πολιτισμό και όχι μόνον επιφέρει η ενδελεχής εξέταση των ευρημάτων των πολύχρονων ανασκαφών στο Ακρωτήρι της Θήρας. Ποια είναι τα νέα επιστημονικά δεδομένα;

Πρώτον ότι ο μινωικός πολιτισμός δεν καταστράφηκε από την έκρηξη του θηραϊκού ηφαιστείου. Δεύτερον ότι τα νησιά των Κυκλάδων δεν ήσαν μινωικές αποικίες και τρίτον ότι οι Κυκλάδες κατά τη Μέση Εποχή του Χαλκού δεν βρίσκονταν σε παρακμή, αλλά το αντίθετο.

Αυτά υποστήριξε με την πολύ σημαντική ομιλία του με τίτλο «Ακρωτήρι Θήρας: Οραμα και Πραγματικότητα»  στην Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία ο διευθυντής των ανασκαφών, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Χρήστος Ντούμας.

«Τους γεωλόγους και τους ηφαιστειολόγους εξακολουθεί να απασχολεί η αρχική υπόθεση του Μαρινάτου (σ.σ.: πρώτος ανασκαφέας του Ακρωτηρίου) για το τέλος του μινωικού πολιτισμού εξαιτίας της έκρηξης του θηραϊκού ηφαιστείου. Αν και η ισχύς της έκρηξης, σύμφωνα με τα νεότερα δεδομένα, ήταν πολλαπλάσια εκείνης που ο Μαρινάτος είχε εκτιμήσει, ακόμη δεν έχουν εντοπιστεί ενδείξεις που να καταδεικνύουν μεγάλες καταστροφές στη Μεγαλόνησο», τόνισε χαρακτηριστικά ο καθηγητής και συνέχισε: «Η εικόνα δε που έχουν μέχρι σήμερα σχηματίσει οι ειδικοί επιστήμονες είναι ότι οι τεράστιες ποσότητες τέφρας που εκτινάχτηκαν από το ηφαίστειο κινήθηκαν προς τα ανατολικά, αφήνοντας την Κρήτη σχεδόν έξω από την ακτίνα διασποράς τους. Το ίδιο βεβαιώνουν και οι αρχαιολογικές μαρτυρίες από τη Ρόδο, την Κω και τη Μικρά Ασία. Επιπροσθέτως, οι καταστροφές που εντοπίζονται σε αρχαιολογικούς ορίζοντες της Ύστερης Εποχής του Χαλκού στην Κρήτη τοποθετούνται σε φάση πολύ μετά την ηφαιστειακή έκρηξη, πράγμα που επιβεβαιώνουν και οι χρονολογήσεις με ραδιενεργό άνθρακα».

Οσο για τη θεωρία που ήθελε τα νησιά των Κυκλάδων να είναι μινωικές αποικίες, υπό την πολιτική ηγεμονία της Κρήτης, αυτό είχε αρχίσει να αμφισβητείται από την εποχή του Μαρινάτου.

«Σήμερα όλοι συμφωνούν ότι όσο μεγάλη κι αν ήταν η εξάρτηση των νησιών από την ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη για την επιβίωση των κατοίκων τους, και όσο έντονες κι αν ήσαν οι επιδράσεις που δέχτηκαν από την Κρήτη, οι Κυκλάδες διατήρησαν την πολιτισμική αυτονομία τους, η οποία μάλλον εκτεινόταν και σε πολιτικό επίπεδο. Γιατί η ανθηρότητα της οικονομίας των νησιών, ο πλούτος, που η αρχαιολογική σκαπάνη φέρνει στο φως, ήταν προϊόν ναυτικών δραστηριοτήτων, των οποίων ανάγκη είχαν και αυτές ακόμη οι αυτάρκεις και πλούσιες μεγάλες στεριές», επισήμανε ο ομιλητής.

Τέλος, αναφερόμενος στο θέμα της παρακμής ή μη των Κυκλάδων κατά τη Μέση Εποχή του Χαλκού, ο κ. Ντούμας ήταν σαφής:

«Ένας άλλος μύθος της νεότερης έρευνας, που καταρρίφθηκε εντελώς από τα δεδομένα των ανασκαφών στο Ακρωτήρι, είναι η θεωρία ότι οι Κυκλάδες κατά τη Μέση Εποχή του Χαλκού είχαν περιπέσει σε παρακμή. Με την έρευνα στα βαθιά φρέατα θεμελίωσης των στύλων για το νέο στέγαστρο αποδείχτηκε όχι μόνον η πολιτισμική συνέχεια από τη Νεολιθική Εποχή ως την έκρηξη του ηφαιστείου, αλλά και ότι η συνέχεια αυτή εκδηλώθηκε με εντυπωσιακές εκφάνσεις. Τον πρωτοκυκλαδικό πολιτισμό διαδέχτηκε ομαλά ο μεσοκυκλαδικός με εξίσου εντυπωσιακά δημιουργήματα ακόμη και στον τομέα της τέχνης».

Όπως αποκαλύπτεται από τα τμήματα των κτιρίων που εντοπίστηκαν, η μεσοκυκλαδική πόλη διέθετε διώροφα τουλάχιστον οικοδομήματα επιμελημένης κατασκευής, στα οποία είναι χαρακτηριστική η διακόσμησή τους με απεικονίσεις ζώων, φυτών αλλά και ανθρωπίνων μορφών με έντονο χρώμα. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι εισάγοντας σταδιακά την πολυχρωμία οι Θηραίοι αγγειογράφοι καθ’ όλη τη Μέση Εποχή του Χαλκού έγιναν οι πρωτοπόροι της εικονιστικής ζωγραφικής σε ολόκληρο το Αιγαίο, περιλαμβανομένης και της Κρήτης.

πηγη ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ