"Κόμμα = Ομάς ανθρώπων, ειδότων ν' αναγιγνώσκωσι και ν' αρθογραφώσιν εχόντων χείρας και πόδας υγιείς, αλλά μισούντων πάσαν εργασίαν, οίτινες ενούμενοι υπο ένα οιονδήποτε αρχηγόν, ζητούσι ν' αναβιβάσωσιν αυτόν δια παντός μέσου εις την έδραν πρωθυπουργού, ίνα παρέχη αυτοίς τα μέσα να ζώσι χωρίς να σκάπτωσι"
Εμμανουήλ Ροΐδης , Έλληνας πεζογράφος και κριτικός (1836-1904)


ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΠΑΝΑΝΙΑ: Για να τελειώνουμε με τις γενιές

(Το σκίτσο είναι του Ανδρέα Πετρουλάκη)

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ
Toυ ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

Το πρόβλημα με τις γενιές είναι ότι είναι γενιές. Ομαδοποιούν ετερόκλητους τρόπους ζωής, χαρακτήρες, κοινωνικές συμπεριφορές. Τους αποδίδουν ταξικά, σχεδόν φυλετικά χαρακτηριστικά. 
 
Πριν τέσσερα χρόνια ο προοδευτικός λυρισμός αισθάνθηκε δικαιωμένος όταν αναγνώρισε στους κουκουλοφόρους που κατέστρεφαν την Αθήνα κάποια υποτιθέμενη γενιά των 700 ευρώ. Επρεπε, λέει, να τους αφουγκραστούμε, να ακούσουμε τι έχουν να μας πουν γιατί αυτοί ήταν το «νέο», το καινούργιο, οι διάδοχοι της γενιάς του life style, που είχε διαδεχθεί τη γενιά της μεταπολίτευσης, η οποία κι αυτή είχε διαδεχθεί με τη σειρά της τη γενιά του Πολυτεχνείου, ης την μνήμην επιτελούμεν σήμερον. 
 
Σήμερα που τα 700 ευρώ έχουν μειωθεί στα 300 και παρακάτω εξακολουθούμε να αφουγκραζόμαστε, πλην όμως ματαίως. Τα υπολείμματα του 2008 εξακολουθούν να καίνε και να σπάνε, από υποχρέωση απέναντι στη γενιά τους.
 
Δεν συμβαίνει το ίδιο και με τη γενιά του Πολυτεχνείου. Αυτή που κάποτε ήταν στις δόξες της, τροφοδότησε την πολιτική τάξη της χώρας, τα ΜΜΕ, τις διαφημιστικές εταιρείες, έγραψε βιβλία, γύρισε ταινίες και απήλαυσε τους καρπούς των κόπων της παίζοντας στο Χρηματιστήριο. Υπήρξε εν ολίγοις λαλίστατη, μια φλυαρία αφόρητη καθότι αυτάρεσκη. Ηταν ένας καιρός, όχι και τόσο μακρινός, που κανείς σημερινός εξηντάρης δεν τολμούσε να πει ότι είχε λείψει από το προαύλιο του Πολυτεχνείου την νύχτα εκείνη. Ο συνωστισμός ήταν τέτοιος που δεν έπεφτε καρφίτσα. Και στα μυαλά των νεότερων, ελέω δασκάλων που είχαν συνωστισθεί αγωνιζόμενοι, έχει καταγραφεί η πεποίθηση πως η χούντα έπεσε χάρη στο Πολυτεχνείο - το έγραφε και το πανό των «Αγανακτισμένων» εξάλλου.

Τι έγινε το καλοκαίρι του '74 κανέναν δεν ενδιαφέρει. Η γενιά του Πολυτεχνείου είχε επιτελέσει το ιστορικό της καθήκον από τον προηγούμενο Νοέμβριο. Παραγνωρίζοντας βέβαια το γεγονός πως όταν μιλάμε για γενιά, θα πρέπει να συμπεριλάβουμε όλους όσοι μοιράζονται τα όρια της ηλικίας της. Και τους στρατιώτες που ήταν μέσα στα τεθωρακισμένα, αλλά και άλλους πρωταγωνιστές της δημόσιας ζωής όπως ο Γιώργος Κοσκωτάς που γεννήθηκε το 1954. 
 
Σήμερα βέβαια η μυθοποιημένη γενιά του Πολυτεχνείου έχει απομυθοποιηθεί. Ακόμη και οι γιορτές μνήμης δεν της ανήκουν, η διαδήλωση προς την αμερικανική πρεσβεία είναι ιστορικό απολίθωμα και ο Μίμης Ανδρουλάκης ψάχνει κάποιον κενό χώρο για να στεγασθεί, κάπου στην Αριστερά, κάπου στη λογοτεχνία. Οταν έχεις μάθει να σε προστατεύει η στέγη μιας γενιάς και μείνεις άστεγος τα χάνεις στην κυριολεξία. Ψάχνεις να βρεις σε ποιο εξάμηνο ποιας χρονιάς γεννήθηκες, όπως ψάχνεις τα διαφορετικά δεκαήμερα του ζωδίου σου.
 
Και εκεί έγκειται το πρόβλημα. Η ομαδοποίηση της συμπεριφοράς σε γενιές απαλλάσσει την ατομική συμπεριφορά από κάθε αίσθημα ευθύνης
 
Στη γενιά όλοι χωρούν, αρκεί να έχουν συμπληρώσει το όριο ηλικίας: και οι ευφυείς και οι ηλίθιοι - δόξα τω Θεώ η πανίδα τους δεν έλειψε ποτέ - και οι αγράμματοι και οι καιροσκόποι και οι απατεώνες, όπως και οι έντιμοι και οι ειλικρινείς, αριστεροί, δεξιοί, κεντρώοι και αριστεροδέξιοι. 
 
Το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα εξακολουθούμε να κρίνουμε την ιστορία μας με όρους γενιάς δείχνει ότι ακόμη και σήμερα φοβόμαστε να αναλάβουμε ο καθένας το μερίδιο της ευθύνης που αντιστοιχεί στην προσωπική του πολιτεία
 
Αυτά τα γράφει ένας άνθρωπος που ανήκει στη γενιά του Πολυτεχνείου, εκείνο το βράδυ όμως έλειπε στο εξωτερικό και εξακολουθεί να αισθάνεται μόνος τώρα, όπως αισθανόταν και τότε.

Δεν υπάρχουν σχόλια: