ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ: Παρένθεση ή νέο κεφάλαιο η αποδοχή του Ιράν ως συνομιλητή-συνεγγυητή στη Γάζα από τις ΗΠΑ;

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΥ

Η πραγματικότητα δύσκολα αποκρύπτεται: Η μεσολάβηση της Αιγύπτου ανάμεσα στη Χαμάς και στο Ισραήλ δεν είναι επί της ουσιάς τίποτε άλλο παρά ένας συμβιβασμός Ουάσιγκτον-Τεχεράνης που επεβλήθη στο Ισραήλ και στη Χαμάς. 

Πρόκειται για μια εξέλιξη σε πλήρη αντίστιξη με την ένταση που υπάρχει στη Συρία, καθώς οι εξελίξεις στη Δαμασκό απειλούν την παρουσία του Ιράν στη Μέση Ανατολή, ενώ η εκεχειρία στη Γάζα την επικυρώνει.

Δίχως αμφιβολία αν δεχθούμε ότι η Τεχεράνη προχώρησε σε ενίσχυση του πυραυλικού οπλοστασίου της Χαμάς, με στόχο να μπορέσει η τελευταία να πιέσει για τη χαλάρωση του αποκλεισμού, τότε στην περίπτωση αυτή η ιρανική διπλωματία έκανε μια πετυχημένη κίνηση αντιπερισπασμού.

Για λίγες μέρες η προσοχή μετακινήθηκε από τη Συρία στη Γάζα, από μια ενδοαραβική σύγκρουση σε ένα από τα μέτωπα της αντιπαράθεσης Ισραήλ-Παλαιστινίων, που θα μπορούσε να πυροδοτήσει ριζοσπαστικοποίηση των θέσεων του Μόρσι στην Αίγυπτο.  

Το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι αν η αποδοχή του Ιράν ως συνομιλητή-συνεγγυητή στη Γάζα από τις ΗΠΑ είναι μια παρένθεση, μια εξαίρεση ή προαναγγέλλει ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις των δύο χωρών.

Τα διδάγματα της Γάζας είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα και για τις προοπτικές των σχέσεων Ουάσιγκτον-Τεχεράνης:

Πρώτον, η ματαίωση από τις ΗΠΑ των επιχειρήσεων ευρείας κλίμακας που σχεδίαζε ο Νετανιάχου στη Γάζα ισχύουν κατά μείζονα λόγο για τα σενάρια μονομερούς αμερικανικής επίθεσης κατά του Ισραήλ κατά των πυραυλικών εγκαταστάσεων του Ιράν.

Δεύτερον, αν η Τεχεράνη είναι ανεκτή από τις ΗΠΑ στη Γάζα κατά μείζονα λόγο είναι συζητήσιμος ο ρόλος της στη Συρία και στον Λίβανο.

Τα παραπάνω δείχνουν ότι οι ΗΠΑ στην αρχή της δεύτερης θητείας Ομπάμα κρατούν ανοικτή τη δυνατότητα διαπραγμάτευσης με το Ιράν, μια επιπλέον επιβεβαίωση του ρεπορτάζ των Νew Υork Τimes στις αρχές του περασμένου μήνα για επικείμενες διαπραγματεύσεις.

Στην αναδυόμενη Νέα Μέση Ανατολή όπου κυριαρχεί το Σουνιτικό Πολιτικό Ισλάμ η επιρροή της Τεχεράνης δεν προσλαμβάνεται από αμερικανικής πλέον πλευράς ως απειλή, αλλά ως εξισορρόπηση τόσο του σουνιτικού εξτρεμισμού όσο και των περιφερειακών φιλοδοξιών της Αγκυρας, του Καΐρου, του Ριάντ και των κρατών του Κόλπου στην ευρύτερη περιοχή.

Με άλλα λόγια ό,τι παρακίνησε την Ουάσιγκτον να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Κίνα το 1971-72, ισχύει σήμερα και για τις σχέσεις με το Ιράν, μια μείζονος κλίμακας ανατροπή των συνολικών περιφρειακών ισορροπιών;

Στην αναδυόμενη Νέα Μέση Ανατολή Άγκυρα, Κάιρο, Τεχεράνη, Ριάντ και Κράτη του Κόλπου αναζητούν ρόλο και η Ουάσιγκτον την επωφελέστερη γι' αυτήν περιφερειακή ισορροπία. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν, πέραν της περιχαράκωσης και της ακινησίας, η κυβέρνηση Νετανιάχου έχει τη βούληση και τη δυνατότητα προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα.

Εκεί που η υπό διαμόρφωση νέα αμερικανική πολιτική μπορεί να ναυαγήσει είναι η Συρία, όπου οι έξωθεν εμπλεκόμενοι είναι πολλοί, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται η αναζήτηση συμβιβαστικής φόρμουλας για την αποχώρηση του Ασαντ.

Εύλογα τίθεται το ερώτημα αν τα παραπάνω αθροιστικά θα επιταχύνουν τις εξελίξεις στη Συρία ή αν θα δώσουν ένα ακόμη πεδίο μάχης οπισθοφυλακής για το πολιορκημένο μπααθικό καθεστώς της Δαμασκού.

Εν κατακλείδι διαμορφώνεται αργά αλλά σταθερά το σκηνικό όπου η Τεχεράνη θα επιδιώκει να κατοχυρώσει τα ερείσματά της στη Μέση Ανατολή έναντι ουσιαστικού διεθνούς ελέγχου του πυρηνικού της προγράμματος.