Η επώδυνη προσαρμογή

Tου Νικου Χρυσολωρα

Μπορεί στην Ελλάδα και στις υπόλοιπες χώρες του Νότου να διαμαρτυρόμαστε –και δικαίως εν μέρει– για την αντίδραση της Γερμανίας και των υπόλοιπων βορειοευρωπαϊκών κρατών στην κρίση, αλλά και στη Βόρεια Ευρώπη έχουν δίκιο να συγχύζονται και να μπερδεύονται με τα δικά μας επιχειρήματα και τις αντιδράσεις μας.

Διαμαρτυρόμαστε, για παράδειγμα, για το «μείγμα» της πολιτικής του Μνημονίου. Ας αφήσουμε για λίγο κατά μέρος το γεγονός ότι είναι δύσκολο να πειστεί ο Βέλγος πολίτης (και δανειστής μας), ο οποίος πληρώνει φόρο 45% για εισοδήματα άνω των 19.00 ευρώ και 50% για εισοδήματα άνω των 35.000 ευρώ και απολαμβάνει αφορολόγητο μόλις 6.570 ευρώ (σε μια χώρα πολύ πιο ακριβή από τη δική μας), ότι στην Ελλάδα υποφέρουμε από τα «φορομπηχτικά» μέτρα. Ή να καταλάβει ο Ιταλός που δανείζεται με 6% επιτόκιο γιατί τον αποκαλούμε «τοκογλύφο», όταν μας δανείζει εμάς με 3%. Το μεγάλο παράδοξο είναι ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις των τελευταίων δύο χρόνων εφάρμοσαν κυρίως το δημοσιονομικό σκέλος του Μνημονίου, για το οποίο ακριβώς διαμαρτύρονται! Το σκέλος των μεταρρυθμίσεων και των μικρών και μεγάλων αλλαγών που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την καθημερινότητά μας και να θέσουν τις βάσεις για την ανασυγκρότηση της οικονομίας μας, το παραπέμψαμε στις ελληνικές καλένδες. Το «μείγμα» μόνοι μας το χαλάσαμε, λες και το κάναμε επίτηδες ή για να επιβεβαιώσουμε τους συνωμοσιολόγους των Βρυξελλών, που υποπτεύονται ότι ένα μέρος της πολιτικής μας τάξης θέλει κατά βάθος να καταρρεύσει το πρόγραμμα και να μας πάει στη δραχμή.

Διαμαρτυρόμαστε επίσης για την άρνηση της Γερμανίας και των άλλων κρατών με αξιολόγηση ΑΑΑ να ενδώσουν στην έκδοση ευρωομολόγων και στην εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Ταυτόχρονα, όμως, διαμαρτυρόμαστε και για τους «γκαουλάιτερ» και τις «ξένες» παρεμβάσεις στα εσωτερικά μας. Ωστόσο, η «συνευθύνη» για τα χρέη (για να χρησιμοποιήσω Βενιζέλειους όρους) συνεπάγεται και συνδιαχείριση των δαπανών. Και εμβάθυνση της ενοποίησης σημαίνει ότι αποδεχόμαστε πως Φινλανδοί, Γάλλοι και Γερμανοί θα έχουν λόγο στο πώς επιμερίζουμε τις δαπάνες μας, χωρίς να τους θεωρούμε «ξένους», αλλά Ευρωπαίους συμπολίτες μας. Εκτός εάν ζητάμε να ξοδεύουμε όπως μας αρέσει και ύστερα να στέλνουμε τον λογαριασμό στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες, οπότε, συγγνώμη, αλλά αν ήμουν Βορειοευρωπαίος, δεν θα μου φαινόταν καθόλου καλή μια τέτοια συμφωνία.

Επιπλέον, βγάζουμε πύρινους λόγους για την ανευθυνότητα των τραπεζών και την υπερέκθεσή τους στις αγορές ακινήτων. Σε ένα οικονομικό σύστημα που βασίζεται στην πίστωση όμως, αυστηρότεροι κανόνες δανειοδότησης και «απομόχλευση» των διαθεσίμων των τραπεζών σημαίνει και λιγότερη ρευστότητα στην οικονομία και, επομένως, συμπίεση της ανάπτυξης. Πολλοί δεν φαίνονται διατεθειμένοι να το αποδεχθούν και ωρύονται γιατί οι τράπεζες «δεν ρίχνουν λεφτά» στην αγορά.  

Ανάλογες επικρίσεις ακούγονται και για το κράτος, κυρίως στην Ελλάδα. Διότι, ας το παραδεχθούμε: οι περισσότεροι που μιλούν για «ανάπτυξη», εννοούν να μοιράσει λεφτά το χρεοκοπημένο μας κράτος, με παράνομες επιδοτήσεις, προκηρύξεις έργων για εταιρείες που δεν έχουν άλλους πελάτες πλην του Δημοσίου, κρατικές διαφημίσεις σε χρεοκοπημένα ΜΜΕ κ.λπ. 

Αυτόν τον τρόπο ανάπτυξης μάθαμε, αυτόν νοσταλγούμε.

Η σύγχυση και οι αντιφάσεις θα συνεχιστούν αν δεν συνειδητοποιήσουμε την αιτία του αδιεξόδου: ότι αυτό που ζούμε σήμερα είναι η επώδυνη (τραγική για πολλούς) προσαρμογή του βιοτικού μας επιπέδου στον πραγματικό πλούτο που παράγεται σε αυτήν τη χώρα. Η «ακύρωση» του Μνημονίου δεν θα μας επαναφέρει στο 2008, γιατί απλούστατα κανείς δεν μας δανείζει πια, για να ζούμε όπως το 2008. Ο μόνος τρόπος εξόδου από την κρίση είναι, επομένως, να αυξήσουμε τον πλούτο που παράγουμε. Δυστυχώς, θα χρειαστεί να περάσουν χρόνια για να το καταφέρουμε, θα απαιτηθεί πολύς ιδρώτας και πολύ μεγαλύτερη βοήθεια και υπομονή από τους εταίρους μας. Το κυριότερο, θα χρειαστεί να αμφισβητήσουμε τις παλαιές μας βεβαιότητες για το ποιοι θα πρέπει να αποτελούν τη «ραχοκοκαλιά» μιας ευημερούσας οικονομίας.