Συλλογική τιμωρία?

(Σκιτσο του Chip Bok:

 ΓΕΡΜΑΝΙΑ: "Αργήσατε για το πακέτο διάσωσης"

 ΕΛΛΑΔΑ: "Εκανα υπερωρία στη... σιέστα" )

Toυ ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ

Στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο σκοτώθηκαν 15 εκατομμύρια άνθρωποι, άμαχοι και στρατιώτες. Τον πόλεμο τον ξεκίνησε η Γερμανία, και για τον λόγο αυτό οι Σύμμαχοι τής επέβαλαν ένα αυστηρό καθεστώς πολεμικών αποζημιώσεων. 

Το καθεστώς αυτό ήταν δίκαιο, προσέκρουε όμως σε δύο εμπόδια:  

Ενα εμπόδιο πρακτικό: οι αποζημιώσεις κατέστρεψαν τη γερμανική οικονομία και καλλιέργησαν το έδαφος για την έλευση του ναζισμού. 

Κι ένα εμπόδιο ηθικό: η νεαρή γερμανική δημοκρατία κλήθηκε να πληρώσει για τον μιλιταρισμό της αυτοκρατορίας και της αριστοκρατικής της ελίτ.

Στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο έχασαν τη ζωή τους 50 με 60 εκατομμύρια άνθρωποι. Μετά το τέλος του, υπήρξαν και πάλι εκείνοι που ζήτησαν να επιβληθεί στη Γερμανία μια παραδειγματική τιμωρία - αφού εκείνη είχε για άλλη μια φορά την ευθύνη για τον πόλεμο -, ενώ δεν έλειψαν και οι φωνές που υποστήριξαν ότι πρέπει να ανακοπεί οριστικά κάθε προσπάθεια οικονομικής ανάπτυξης της χώρας για να μη μετατραπεί εκ νέου σε μια επικίνδυνη δύναμη.  

Οπως επισημαίνει ο Χοσέ Ιγκνάθιο Τορεμπλάνκα στην «Ελ Παΐς», το επιχείρημα που χρησιμοποιήθηκε από τους υπέρμαχους αυτής της άποψης ήταν ότι για τους δύο πολέμους δεν ευθύνονταν μόνο ο Κάιζερ και ο Χίτλερ, αλλά και οι απλοί Γερμανοί που τους υποστήριξαν.

Οι Σύμμαχοι δεν ακολούθησαν αυτόν τον δρόμο. Απέδωσαν, αντίθετα, τη βασική ευθύνη για τον ναζισμό στους ηγέτες της χώρας, από τους οποίους 24 δικάστηκαν και 11 καταδικάστηκαν σε θάνατο. Παραλλήλως, δικάστηκαν μερικές εκατοντάδες άνθρωποι (γιατροί, δικηγόροι, βιομήχανοι, στρατιωτικοί) που λόγω των πράξεών τους θεωρήθηκαν συνένοχοι για το έγκλημα. 

Το αποτέλεσμα ήταν η Γερμανία να κατορθώσει να ανακάμψει, εξασφαλίζοντας μάλιστα για τις επόμενες δεκαετίες την ενεργή υποστήριξη και συνεργασία των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ορισμένοι Γερμανοί διαπράττουν σήμερα απέναντι στην Ελλάδα το ίδιο λάθος που διέπραξαν απέναντί τους οι Σύμμαχοι μετά τον πρώτο πόλεμο και παραλίγο να διαπράξουν μετά τον δεύτερο: θεωρούν έναν λαό συνυπεύθυνο για τα λάθη των ηγετών του. Υποστηρίζουν, με άλλα λόγια, το δόγμα «κάθε λαός έχει τους ηγέτες που του αξίζουν». Και ζητούν την αυστηρή τιμωρία των Ελλήνων - δηλαδή την έξοδο της χώρας τους από το ευρώ - για την ανεύθυνη στάση που τήρησε τις τελευταίες δεκαετίες η πολιτική τους ηγεσία.

Η αντίληψη αυτή είναι κυρίαρχη σήμερα τόσο στη Γερμανία όσο και σε άλλες χώρες του Βορρά. Αλλά είναι εσφαλμένη. 

Πρώτον, επειδή το έχει αποδείξει περίτρανα η Ιστορία. 

Δεύτερον, επειδή δεν μπορεί η στάση της διεθνούς κοινότητας να καθορίζεται από το ποιο κόμμα θα βγει πρώτο σε μια αναμέτρηση ανάμεσα στην οργή και τον φόβο - όπως εύστοχα σημειώνει στο πρωτοσέλιδό της η χθεσινή «Λιμπερασιόν». 

Τρίτον, επειδή ο φανατισμός φέρνει ακόμη μεγαλύτερο φανατισμό. Κι αυτό που απαιτείται σήμερα είναι ψυχραιμία.