Της Δήμητρας Καδδά
Μέσα σε δύο χρόνια επιβλήθηκαν μέτρα 61,9 δισ. ευρώ που απέδωσαν πολύ λιγότερα, περιορίζοντας το έλλειμμα μόνο κατά 21,8 δισ. ευρώ, καθώς οι «οριζόντιοι» φόροι και περικοπές ελήφθησαν, αλλά οι χειρουργικές παρεμβάσεις στο δημόσιο και στις αγορές, οι περισσότερες λιγότερο ή καθόλου επώδυνες, είτε δεν έγιναν είτε είναι στον δρόμο...
Δύο χρόνια μετά την εφαρμογή του 1ου και του 2ου Μνημονίου, τα ποσά των μέτρων που επιβλήθηκαν ζαλίζουν. Κάθε αναβολή σε παρεμβάσεις για την πάταξη της φοροδιαφυγής, του νοικοκυρέματος, των δοσοληψιών του κράτους, της τόνωσης του ανταγωνισμού, των εξαγωγών και των επενδύσεων, έφερε νέα εισπρακτικά μέτρα. Και το «τσουνάμι» δεν έχει τελειώσει.
Τι λένε οι αριθμοί όπως τους έχει συγκεντρώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή:
* Ο συνολικός απολογισμός έως το τέλος του Μνημονίου είναι 73,6 δισ. ευρώ. Από αυτά τα 11,65 δισ. ευρώ δεν έχουν ακόμη αποφασιστεί και τα υπόλοιπα 61,9 δισ. ευρώ είναι τα μέτρα που θεσπίστηκαν για την 3ετία 2010- 2012.
* Τα ποσά δεν έπιασαν αρκετό τόπο. Δεν θα μειώσουν το έλλειμμα ισόποσα, αλλά μόνο κατά 21,8 δισ. ευρώ έως το τέλος του 2012. Δηλαδή, σχεδόν για κάθε 3 ευρώ μέτρων το 1 ευρώ αποδίδει.
Τα μέτρα του μνημονίου δεν ήταν εξ αρχής τόσα πολλά. Αυγάτισαν τρίμηνο προς τρίμηνο καθώς τα «οριζόντια» αναγκαστικά πέτυχαν (όταν μειώνεις μία σύνταξη είναι... λογικό να μειωθεί η δαπάνη) αλλά τα δύσκολα και λιγότερο επώδυνα δεν απέδωσαν.
Στελέχη του οικονομικού επιτελείου που παρακολουθούσαν από κοντά το μνημόνιο καθορίζουν ως βασική πηγή αποτυχίας τη φοροδιαφυγή. Το περίφημο νομοσχέδιο για την πάταξή της μεταφέρεται επί 2 έτη προς τα πίσω. Η αναδόμηση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού είναι ακόμη στο... δρόμο και εκτιμάται ότι δεν υπήρξε η πολιτική βούληση για να ληφθούν ριζοσπαστικά μέτρα που θα έφερναν μέρος από τα 20-40 δισ. ευρώ της φοροδιαφυγής στα κρατικά ταμεία. Έτσι, κάθε φορά η τρόικα μείωνε τις προβλέψεις για έσοδα από φοροδιαφυγή και υποκαθιστούσε τα έσοδα από φόρους με νέες περικοπές δαπανών.
Στις δαπάνες από την άλλη πλευρά, «κόβονταν» μισθοί, συντάξεις και επιδόματα, αλλά ακόμη δεν έχει καταστεί δυνατός ο έλεγχος των δοσοληψιών του δημοσίου για να περιοριστεί και το «ξεχείλωμα» των δαπανών. Η Ενιαία Αρχή Πληρωμών δεν έχει (2 έτη μετά την περίφημη απογραφή) πλήρη εικόνα για το προσωπικό του στενού και (κυρίως) ευρύτερου δημοσίου. Και τούτο τη στιγμή που το κράτος είχε δεσμευθεί να ολοκληρώσει την αναδόμησή του και ένα τεράστιο σχέδιο εφεδρείας...
Δεν υπάρχει ούτε ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα που να ελέγχει κάθε μοναδιαία δοσοληψία –κυρίως του ευρύτερου δημοσίου– όχι τη στιγμή της πληρωμής (που συνήθως αργεί με ληξιπρόθεσμες οφειλές 6,3 δισ. ευρώ), αλλά τη στιγμή που η σύμβαση (υποχρέωση) δημιουργείται. Το σύστημα ηλεκτρονικών προμηθειών είναι και αυτό στο δρόμο, το ίδιο και δεκάδες άλλα (αλήθεια γιατί τόσα πολλά;) πληροφορικά συστήματα...
Το άλλο πεδίο είναι η ανταγωνιστικότητα. Η οδηγία απελευθέρωσης της αγοράς υπηρεσιών εκκρεμεί από τη προ μνημονίου εποχή (τέλος 2009) και ο νόμος του 2010 για τα κλειστά επαγγέλματα ακόμη δεν έχει στο σύνολό του εφαρμοσθεί. Οι παρεμβάσεις για τον ανταγωνισμό στο χονδρικό, στο λιανικό εμπόριο και στον τουρισμό αλλά και στα τεχνικά επαγγέλματα είναι επίσης στον δρόμο. Αποτέλεσμα: ο πληθωρισμός αυξάνεται παρά την σωρευτική κατά 20% ύφεση και οι μισθοί γίνονται, ξανά και ξανά, το «θύμα» στον βωμό της ανταγωνιστικότητας, καταρρακώνοντας όμως όχι μόνο τον κοινωνικό ιστό αλλά και την δυνατότητα για ισχυρή εσωτερική ζήτηση και ανάκαμψη.
Όσο για τις επενδύσεις, το ΕΣΠΑ αύξησε στα χαρτιά την απορρόφηση, αλλά μεγάλο μέρος των κονδυλίων παραμένει εδώ και πολλούς μήνες «παρκαρισμένο» σε ταμεία που «θα» δώσουν δάνεια. Τα δάνεια προαναγγέλθηκαν ξανά και ξανά τα προηγούμενα χρόνια, άργησαν να ξεκινήσουν και πλέον η ανακεφαλαιοποίηση (που καθυστερεί) τα κρατά εγκλωβισμένα στα ταμεία...
Η έλλειψη επενδύσεων όμως εμποδίζει την ανάπτυξη και επιτείνει την ύφεση. Και όσο μεγαλώνει η ύφεση μειώνεται η απόδοση των εισπρακτικών μέτρων και μεγαλώνει το έλλειμμα. Απαιτούνται δηλαδή, αναφέρει αρμόδιο στέλεχος, είτε πολιτικές αποφάσεις που θα φτάσουν στο μεδούλι της φοροδιαφυγής και της σπατάλης είτε και άλλα «οριζόντια» επώδυνα και όχι απαραίτητα αναγκαία μέτρα για να τα βγάλει πέρα το κράτος με τις υποχρεώσεις του...
Μέσα σε δύο χρόνια επιβλήθηκαν μέτρα 61,9 δισ. ευρώ που απέδωσαν πολύ λιγότερα, περιορίζοντας το έλλειμμα μόνο κατά 21,8 δισ. ευρώ, καθώς οι «οριζόντιοι» φόροι και περικοπές ελήφθησαν, αλλά οι χειρουργικές παρεμβάσεις στο δημόσιο και στις αγορές, οι περισσότερες λιγότερο ή καθόλου επώδυνες, είτε δεν έγιναν είτε είναι στον δρόμο...
Δύο χρόνια μετά την εφαρμογή του 1ου και του 2ου Μνημονίου, τα ποσά των μέτρων που επιβλήθηκαν ζαλίζουν. Κάθε αναβολή σε παρεμβάσεις για την πάταξη της φοροδιαφυγής, του νοικοκυρέματος, των δοσοληψιών του κράτους, της τόνωσης του ανταγωνισμού, των εξαγωγών και των επενδύσεων, έφερε νέα εισπρακτικά μέτρα. Και το «τσουνάμι» δεν έχει τελειώσει.
Τι λένε οι αριθμοί όπως τους έχει συγκεντρώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή:
* Ο συνολικός απολογισμός έως το τέλος του Μνημονίου είναι 73,6 δισ. ευρώ. Από αυτά τα 11,65 δισ. ευρώ δεν έχουν ακόμη αποφασιστεί και τα υπόλοιπα 61,9 δισ. ευρώ είναι τα μέτρα που θεσπίστηκαν για την 3ετία 2010- 2012.
* Τα ποσά δεν έπιασαν αρκετό τόπο. Δεν θα μειώσουν το έλλειμμα ισόποσα, αλλά μόνο κατά 21,8 δισ. ευρώ έως το τέλος του 2012. Δηλαδή, σχεδόν για κάθε 3 ευρώ μέτρων το 1 ευρώ αποδίδει.
Τα μέτρα του μνημονίου δεν ήταν εξ αρχής τόσα πολλά. Αυγάτισαν τρίμηνο προς τρίμηνο καθώς τα «οριζόντια» αναγκαστικά πέτυχαν (όταν μειώνεις μία σύνταξη είναι... λογικό να μειωθεί η δαπάνη) αλλά τα δύσκολα και λιγότερο επώδυνα δεν απέδωσαν.
Στελέχη του οικονομικού επιτελείου που παρακολουθούσαν από κοντά το μνημόνιο καθορίζουν ως βασική πηγή αποτυχίας τη φοροδιαφυγή. Το περίφημο νομοσχέδιο για την πάταξή της μεταφέρεται επί 2 έτη προς τα πίσω. Η αναδόμηση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού είναι ακόμη στο... δρόμο και εκτιμάται ότι δεν υπήρξε η πολιτική βούληση για να ληφθούν ριζοσπαστικά μέτρα που θα έφερναν μέρος από τα 20-40 δισ. ευρώ της φοροδιαφυγής στα κρατικά ταμεία. Έτσι, κάθε φορά η τρόικα μείωνε τις προβλέψεις για έσοδα από φοροδιαφυγή και υποκαθιστούσε τα έσοδα από φόρους με νέες περικοπές δαπανών.
Στις δαπάνες από την άλλη πλευρά, «κόβονταν» μισθοί, συντάξεις και επιδόματα, αλλά ακόμη δεν έχει καταστεί δυνατός ο έλεγχος των δοσοληψιών του δημοσίου για να περιοριστεί και το «ξεχείλωμα» των δαπανών. Η Ενιαία Αρχή Πληρωμών δεν έχει (2 έτη μετά την περίφημη απογραφή) πλήρη εικόνα για το προσωπικό του στενού και (κυρίως) ευρύτερου δημοσίου. Και τούτο τη στιγμή που το κράτος είχε δεσμευθεί να ολοκληρώσει την αναδόμησή του και ένα τεράστιο σχέδιο εφεδρείας...
Δεν υπάρχει ούτε ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα που να ελέγχει κάθε μοναδιαία δοσοληψία –κυρίως του ευρύτερου δημοσίου– όχι τη στιγμή της πληρωμής (που συνήθως αργεί με ληξιπρόθεσμες οφειλές 6,3 δισ. ευρώ), αλλά τη στιγμή που η σύμβαση (υποχρέωση) δημιουργείται. Το σύστημα ηλεκτρονικών προμηθειών είναι και αυτό στο δρόμο, το ίδιο και δεκάδες άλλα (αλήθεια γιατί τόσα πολλά;) πληροφορικά συστήματα...
Το άλλο πεδίο είναι η ανταγωνιστικότητα. Η οδηγία απελευθέρωσης της αγοράς υπηρεσιών εκκρεμεί από τη προ μνημονίου εποχή (τέλος 2009) και ο νόμος του 2010 για τα κλειστά επαγγέλματα ακόμη δεν έχει στο σύνολό του εφαρμοσθεί. Οι παρεμβάσεις για τον ανταγωνισμό στο χονδρικό, στο λιανικό εμπόριο και στον τουρισμό αλλά και στα τεχνικά επαγγέλματα είναι επίσης στον δρόμο. Αποτέλεσμα: ο πληθωρισμός αυξάνεται παρά την σωρευτική κατά 20% ύφεση και οι μισθοί γίνονται, ξανά και ξανά, το «θύμα» στον βωμό της ανταγωνιστικότητας, καταρρακώνοντας όμως όχι μόνο τον κοινωνικό ιστό αλλά και την δυνατότητα για ισχυρή εσωτερική ζήτηση και ανάκαμψη.
Όσο για τις επενδύσεις, το ΕΣΠΑ αύξησε στα χαρτιά την απορρόφηση, αλλά μεγάλο μέρος των κονδυλίων παραμένει εδώ και πολλούς μήνες «παρκαρισμένο» σε ταμεία που «θα» δώσουν δάνεια. Τα δάνεια προαναγγέλθηκαν ξανά και ξανά τα προηγούμενα χρόνια, άργησαν να ξεκινήσουν και πλέον η ανακεφαλαιοποίηση (που καθυστερεί) τα κρατά εγκλωβισμένα στα ταμεία...
Η έλλειψη επενδύσεων όμως εμποδίζει την ανάπτυξη και επιτείνει την ύφεση. Και όσο μεγαλώνει η ύφεση μειώνεται η απόδοση των εισπρακτικών μέτρων και μεγαλώνει το έλλειμμα. Απαιτούνται δηλαδή, αναφέρει αρμόδιο στέλεχος, είτε πολιτικές αποφάσεις που θα φτάσουν στο μεδούλι της φοροδιαφυγής και της σπατάλης είτε και άλλα «οριζόντια» επώδυνα και όχι απαραίτητα αναγκαία μέτρα για να τα βγάλει πέρα το κράτος με τις υποχρεώσεις του...
Μέτρα μνημονίου σε εκατ. ευρώ
2010 προ μνημονίου
8.318
2010 μετά μνημονίου
19.074
2011
16.680
2012
13.191
2013 θεσπισμένα
1.584
2013 σε εκκρεμότητα
7.639
2014 θεσπισμένα
3.065
2014 σε εκκρεμότητα
4.016
Σύνολο
73.567
Σύνολο θεσπισμένων
61.912
Εκκρεμούν
11.655
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου