ΚΟΣΜΟΣ: Ο εκδημοκρατισμός της γνώσης

Του ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ

Είναι αλήθεια ότι οι συνθήκες στην Ελλάδα είναι ειδικές και δεν επιτρέπουν ασφαλή και μακροπρόθεσμα συμπεράσματα. Το γεγονός όμως ότι ένας στους τρεις Ελληνες ηλικίας 18-34 ετών ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ αποτέλεσε χωρίς αμφιβολία ένα ξάφνιασμα. Είναι η οργή και η απογοήτευση, είναι η ανασφάλεια, η ψευδαίσθηση και η ελπίδα, είναι με άλλα λόγια η φωνή μιας γενιάς καινούργιας, ριζοσπαστικής, μαχητικής, που ανησυχεί για το μέλλον της, διαβάζει λίγο αλλά «παίζει» πολύ με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δυσπιστεί, χλευάζει, ενθουσιάζεται, δοκιμάζει.

Ο γάλλος φιλόσοφος Μισέλ Σερ, ο οποίος ανήκει στο άλλο άκρο της ηλικιακής κλίμακας αφού είναι γεννημένος το 1930, ονομάζει αυτή τη γενιά «Κοντορεβιθούλα» (Petite Poucette). Ετσι τιτλοφορείται και το τελευταίο του βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Le Pommier.  

Μετά την εφεύρεση της γραφής και της τυπογραφίας - λέει σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Le Point» - η μετάλλαξη που παρακολουθούμε αποτελεί την τρίτη ανθρωπολογική ρήξη στην ιστορία του ανθρώπου. Τα βασικά της στοιχεία είναι γνωστά: δημογραφική ανάπτυξη, πτώση του μεριδίου της γεωργίας στην παραγωγική δραστηριότητα, επέκταση της πόλης, αύξηση του προσδόκιμου ζωής, πρόοδος της ιατρικής, έκρηξη των νέων τεχνολογιών. Ολα αυτά άλλαξαν ριζικά τη σχέση μας με τη γέννηση και με τον θάνατο. Πριν από μερικές γενιές, οι νεόνυμφοι ορκίζονταν πίστη για καμιά δεκαριά χρόνια. Σήμερα, όταν παντρεύονται δυο φοιτητές του, έχουν ως ορίζοντα 65 χρόνια κοινής ζωής!

Ο Σερ δεν συγκαταλέγεται σε αυτούς που θεωρούν ανησυχητική την εξαφάνιση των ιεραρχιών μαθητής/δάσκαλος, αναγνώστης/συγγραφέας, ασθενής/γιατρός. 

Οταν μπαίνει στο αμφιθέατρο για να διδάξει, οι περισσότεροι φοιτητές έχουν ρίξει τουλάχιστον μια ματιά στη Wikipedia (και όσοι δυσπιστούν για την αξιοπιστία της καλό είναι να γνωρίζουν ότι έχει λιγότερα λάθη από την Encyclopedia Universalis!). Η σχέση των γιατρών με τους ασθενείς είναι πολύ πιο «δημοκρατική» απ' ό,τι ήταν κάποτε. Είναι βέβαια αλήθεια ότι δεν μπορούν όλοι να γίνουν Μοντέν ή Μότσαρτ. Εχουν περάσει όμως τρεις αιώνες από τότε που ο Λάιμπνιτς, βιβλιοθηκάριος στο Αννόβερο, έβλεπε να φτάνουν τα βιβλία και σκεπτόταν ότι όλη αυτή η φρικιαστική μάζα θα εξισώσει τα πάντα και θα οδηγήσει στη βαρβαρότητα αντί για τον πολιτισμό.  

Ο εκδημοκρατισμός της γνώσης είναι πλέον ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός.

Δεν μπορούμε να κρίνουμε τον εγκέφαλο που γεννήθηκε σ' ένα καινούργιο τεχνολογικό πλαίσιο με τα κριτήρια που χρησιμοποιούσαμε για τον εγκέφαλο του παλιού κόσμου, τονίζει ο 82χρονος φιλόσοφος. Δεν έχει κανένα νόημα να στενοχωριόμαστε επειδή οι νέοι δεν διαβάζουν ή δεν έχουν μνήμη. Μπορούμε, αντίθετα, να χαιρόμαστε επειδή τα αγράμματα παιδιά της Καλκούτας μαθαίνουν μόνα τους να διαβάζουν μόλις τους δώσεις έναν παλιό υπολογιστή. Είναι αλήθεια ότι υπάρχει σήμερα μια αμηχανία, τα ζευγάρια, οι ομάδες, τα πολιτικά κόμματα δεν λειτουργούν όπως παλιά. Με λίγα λόγια, ο άνθρωπος έχει αλλάξει. Πρέπει τώρα να αλλάξουμε την κοινωνία.