ΚΥΠΡΟΣ: Σκληρό πόκερ για το δάνειο - Οι σχέσεις με τη Μόσχα τρομάζουν τη Δύση

Του ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ

Ρωσικό ή κινεζικό «κλειδί» αναζητεί η Κυπριακή Δημοκρατία για να ξεκλειδώσει τη λύση στο μείζον οικονομικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει, καθώς μέχρι την Τρίτη θα πρέπει να έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση από τρίτη πηγή, διαφορετικά θα υποχρεωθεί να ενταχθεί στον Μηχανισμό και να τεθεί υπό την επιτήρηση της τρόικας.

Ολη την προηγούμενη εβδομάδα ήταν σε εξέλιξη δραματικό παρασκήνιο, καθώς από τη Λευκωσία είχαν γίνει κρούσεις προς τη Μόσχα απευθείας από τον πρόεδρο Δ. Χριστόφια για να καλυφθεί η δημοσιονομική τρύπα με νέο δάνειο, ενώ είχε βολιδοσκοπηθεί και το Πεκίνο, σε ένα οικονομικοδιπλωματικό παιχνίδι που εμπλέκονται και οι ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και οι γεωστρατηγικες επιδιώξεις της Ρωσίας, της Κίνας, αλλά και της ΕΕ.

Χθες , μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες μας, αναμένονταν να μεταβεί στην κινεζική πρωτεύουσα κυπριακή αντιπροσωπεία (πληροφορίες έκαναν λόγο για τον πρόεδρο της Λαϊκής Τράπεζας, Μ. Σαρρή, και τον υπουργό Ενέργειας, Ν. Συλικιώτη) για συνομιλίες με την κινεζική κυβέρνηση. Σύμφωνα με πληροφορίες, το Πεκίνο έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για αγορά έως και 90% της Λαϊκής Τράπεζας και συζητά τη χορήγηση διακρατικού δανείου με επιτόκιο μέχρι 1%.

Η θετική αυτή στάση της Κίνας έχει να κάνει και με το έντονο ενδιαφέρον της για εμπλοκή των κινεζικών εταιρειών στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων του φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ.

Το γεγονός ότι μέχρι αργά το βράδυ της Παρασκευής δεν είχε υπάρξει καμιά ανακοίνωση από τη Μόσχα, ενέτεινε την αβεβαιότητα, καθώς εκτός των άλλων επιβεβαίωνε τις πληροφορίες ότι η Ρωσία δεν είναι πλέον ένα ανοικτό... ATM που μοιράζει αφειδώς χρήματα.

Η Κύπρος βεβαίως έχει προνομιακή σχέση με τη Ρωσία για πολλούς λόγους, αλλά η Μόσχα ακολουθεί μια γενικότερη και σφαιρική γεωστρατηγική προσέγγιση για την περιοχή της Μ. Ανατολής και Ανατολικής Μεσογείου, όπως φαίνεται και από τη στάση της στο θέμα της Συρίας...

Η κυπριακή κυβέρνηση αρνούμενη να πάρει όλο το τελευταίο διάστημα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής βρίσκεται τώρα μπροστά σε αδιέξοδο, καθώς έχει προκύψει και η ανάγκη άμεσης ανακεφαλαιοποίησης μέχρι το τέλος του μήνα της Λαϊκής Τράπεζας με 1,8 δισ. ευρώ, υποχρεώνοντάς την έτσι να αναζητεί συνολικά έως και έξι δισ. ευρώ. 

Η κυβέρνηση του Δ. Χριστόφια για ιδεολογικούς λόγους και πολύ περισσότερο τώρα που η χώρα έχει εισέλθει σε προεκλογική περίοδο, δεν δείχνει καμία διάθεση για θεσμικές μεταρρυθμίσεις και λήψη μέτρων που θα θωρακίσουν την κυπριακή οικονομία από τους κλυδωνισμούς που προκαλεί η κρίση στην Ελλάδα και στην Ευρωζώνη.

Ετσι επιδιώκει να αποφύγει πάση θυσία την ένταξη στον Μηχανισμό που θα συνεπάγεται την επιβολή Μνημονίου και στην Κύπρο. Αυτό όμως μπορεί να γίνει μόνο με την εξασφάλιση δανείου από τρίτη πηγή και υποβολή αιτήματος στην ΕΕ για ένταξη στον μηχανισμό ενίσχυσης των τραπεζών μόνο για το ποσό του 1,8 δισ. ευρώ για τη Λαϊκή Τράπεζα, με την ελπίδα ότι αυτό κατ' αναλογία με την Ισπανία δεν θα οδηγεί σε Μνημόνιο.

Τον περασμένο χρόνο η Ρωσία είχε βρεθεί και πάλι σε ρόλο «από μηχανής θεού» για την Κύπρο, χορηγώντας τριετές δάνειο 2,5 δισ. ευρώ με επιτόκιο 4,5% για την κάλυψη δημοσιονομικών αναγκών. Οι διαπραγματεύσεις τις οποίες έκανε ο κύπριος υπουργός Οικονομικών, Κίκης Καζαμίας, είχαν κρατηθεί μυστικές και το δάνειο ανακοινώθηκε όταν ήδη είχε υπογραφτεί η συμφωνία. Το ποσό που τώρα αναζητά η Κύπρος μπορεί να φθάσει και τα 5 δισ. ευρώ, το οποίο εάν τελικά δοθεί σημαίνει ότι το χρέος προς τη Μόσχα θα ισοδυναμεί με σχεδόν τα 2/3 του κυπριακού ΑΕΠ.

Στη Λευκωσία είναι σε εξέλιξη ένας υπόγειος πόλεμος μεταξύ εκείνων, τεχνοκρατών κυρίως, που πιστεύουν ότι πρέπει η χώρα να επιδιώξει χρηματοδότηση από τον Μηχανισμό, ώστε ακόμη και με κοινωνικό κόστος να υπάρξουν βαθιές μεταρρυθμίσεις στη χώρα και να αποφευχθεί η εύκολη λύση της κατασπατάλησης των φυσικών πόρων για να καλυφθούν σημερινές δημοσιονομικές ανάγκες. Απέναντί τους είναι η αντίληψη ότι πρέπει να μείνει η Κύπρος εκτός Μηχανισμού, και έστω και με μεγάλα ανταλλάγματα να επιδιώξει τη χρηματοδότηση από τρίτη πηγή που δεν θα επιτρέψουν στο ΔΝΤ και την Κομισιον να βάλουν «πόδι» στην Κύπρο.

Οι σχέσεις με τη Μόσχα τρομάζουν τη Δύση

Ο «έρωτας» μεταξύ της Μόσχας και της Κύπρου δεν είναι μόνο θεωρητικός, αλλά εξυπηρετεί αμοιβαία συμφέροντα και επιδιώξεις, εγείρει όμως και ερωτήματα με δεδομένη και την ιδιότητα της Κύπρου ως μέλους της Ε.Ε.

Η Κύπρος τα τελευταία είκοσι χρόνια έχει μετατραπεί σε έναν ελκυστικό προορισμό για τους Ρώσους, όχι μόνο για διακοπές, αλλά και για μόνιμη εγκατάσταση και επενδύσεις. Δεκάδες χιλιάδες Ρώσοι είναι μόνιμα εγκατεστημένοι στο νησί, ενώ χιλιάδες είναι και οι εταιρείες ρωσικών συμφερόντων που έχουν έδρα την Κύπρο. Δεν είναι τυχαίο ότι το 20% των ξένων επενδύσεων στη Ρωσία προέρχονται από την... Κύπρο.

Πέραν των ιστορικών δεσμών μεταξύ των δύο χωρών, το μεγάλο ατού της Κύπρου σε ό,τι αφορά τη «φιλοξενία» ρωσικών εταιρειών είναι ο χαμηλός φορολογικός συντελεστής 10% για τις επιχειρήσεις, τον οποίο όμως δεν θα μπορέσει να διατηρήσει εάν ενταχθεί στον Μηχανισμό.

Η Κύπρος διαχρονικά, αλλά κυρίως στη διάρκεια της θητείας του κ. Χριστόφια, ο οποίος έχει σπουδάσει στη Σοβιετική Ενωση και είναι άριστος γνώστης της ρωσικής γλώσσας, έχει ταχθεί στο πλευρό της Μόσχας σε θέματα όπως η κρίση στη Γεωργία ή η αντιπυραυλική ασπίδα. Αλλά και η Μόσχα είναι σταθερός υποστηρικτής της Κύπρου, με αποκορύφωμα το βέτο που άσκησε το 2004 στο ΣΑ για το Σχέδιο Ανάν.

Τα διεθνή και κυρίως τα αμερικανικά ΜΜΕ στοχοποίησαν την Κύπρο με αφορμή τη δημοσιοποίηση των επαφών της κυπριακής κυβέρνησης με τη Ρωσία. Σε μια προσπάθεια μάλιστα να υπονομευθεί η πιο μεγάλη στιγμή της Κύπρου, η προεδρία της στην Ε.Ε. που ξεκινά την 1η Ιουλίου, πολλά διεθνή ΜΜΕ σημειώνουν με κριτική διάθεση ότι η Κύπρος θα πρέπει να επιλέξει μεταξύ της «Δύσης και της Ανατολής»!

Η συζήτηση για μεγαλύτερη εμπλοκή της Ρωσίας στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Κύπρου προκαλεί όμως ιδιαίτερη ανησυχία και στις Βρυξέλλες και στην Ουάσιγκτον, καθώς στρατηγικός στόχος της ΕΕ και των ΗΠΑ είναι ο περιορισμός της ενεργειακής εξάρτησης από την Gasprom και η ανακάλυψη των κυπριακών κοιτασμάτων είχε δημιουργήσει μεγάλες προσδοκίες για προώθηση αυτού του στόχου.

Η προσπάθεια της Μόσχας να κρατήσει «ζεστή» την Κύπρο δεν αφορά μόνο τις οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών. Η στενή σχέση με τη Λευκωσία προσφέρει στη Ρωσία το μοναδικό εναλλακτικό στήριγμα στην Ανατολική Μεσόγειο και σχεδόν σε ολόκληρη τη Μ. Ανατολή, μια περιοχή στην οποία άλλοτε είχε προνομιακό ρόλο και σχέσεις με αραβικά καθεστώτα.

Η ρωσική παρουσία στη Μεσόγειο μετά την «Αραβική Ανοιξη» έχει υποστεί σοβαρό πλήγμα, καθώς πλέον η μοναδική ναυτική βάση που διαθέτει είναι στην Ταρσό της Συρίας. Μοναδικός σύμμαχος που έχει απομείνει είναι η Συρία, και αυτό εξηγεί σε έναν βαθμό την ισχυρή στήριξη που προσφέρει η Μόσχα στο καθεστώς Ασαντ. Με επενδύσεις 20 δισ. δολαρίων στη Συρία (2009), με ρωσικές εξαγωγές μεγαλύτερες του 1 δισ. δολαρίων (2012), με συμβόλαια αγοράς ρωσικών εξοπλιστικών προγραμμάτων 4 δισ. δολαρίων, ο κ. Ασαντ είναι (τουλάχιστον προς το παρόν) ο στενότερος σύμμαχος της Μόσχας στην περιοχή.

Αλλά η βασική ερμηνεία της ρωσικής στάσης τόσο στο θέμα της Σύριας αλλά και στο Κυπριακό δεν είναι άλλη από τη σταθερή αντίθεση της Μόσχας να αποδεχθεί τη νομιμοποίηση της εμπλοκής του ΟΗΕ και άλλων διεθνών οργασμών στις εσωτερικές υποθέσεις «κυρίαρχων» κρατών. Και αυτό αποτελεί δίδαγμα για όλους...