Η δημιουργία ενός θαύματος

Του Πασχου Mανδραβελη

Την περασμένη εβδομάδα η Κίνα εξέπληξε πάλι τον κόσμο. Ανακοίνωσε ανάπτυξη 11,9% για το πρώτο τρίμηνο του 2010, όταν ο υπόλοιπος κόσμος θα έκανε πάρτι αν είχε θετικό πρόσημο. Αυτό δεν είναι η μόνη έκπληξη. Για την ακρίβεια κάθε αριθμός που αφορά την Κίνα μπορεί να αφήσει άφωνο οποιονδήποτε. Δεν έχει απλώς τον μεγαλύτερο πληθυσμό στον κόσμο (1,3 δισ. ανθρώπους). Μετά το 1979 που το κομμουνιστικό κόμμα έπαθε αχρωματοψία στις γάτες ο ιδιότυπος καπιταλισμός της Κίνας βρυχάται. Κινείται με ρυθμούς ανάπτυξης περί το 10%, πράγμα που σημαίνει ότι διπλασιάζει το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν κάθε 6 - 7 χρόνια. Οπως γράφει ο Marc Leonard στο βιβλίο «Τι σκέφτεται η Κίνα» (εκδόσεις Κριτική), σε 30 μόλις χρόνια 300 εκατομμύρια άνθρωποι πέρασαν από την αγροτική καθυστέρηση στη νεωτερικότητα. Το αντίστοιχο για την Ευρώπη ήταν 200 χρόνια.

Βεβαίως το οικονομικό θαύμα ξεκίνησε από πολύ χαμηλά. Εππειτα από μια τριακονταετία καταστροφικών πειραματισμών που στοίχισαν τη ζωή σε εκατομμύρια ανθρώπους, ο Ντενγκ Ξιάο Πινγκ διατύπωσε το δόγμα «αφήστε κάποιους να πλουτίσουν πρώτα». Η Σεντζέν της Νότιας Κίνας έγινε ζώνη ελεύθερου εμπορίου, εφαρμόστηκε το σύστημα της «διπλής τιμής» (κάποια προϊόντα τιμολογούνταν από την κυβέρνηση και κάποια άλλα από την ελεύθερη αγορά), επετράπη στους παραγωγούς να καλλιεργούν ό, τι θέλουν και να διαθέτουν στην αγορά τα προϊόντα τους.

Η Νέα Οικονομική Πολιτική απέδωσε καρπούς. Η ανατολική ακτή έγινε το Ρουρ του κόσμου. Με φθηνή εργασία και την αδημονία των επιχειρηματιών να πλουτίσουν τροφοδοτεί σήμερα τις παγκόσμιες αγορές με φθηνά προϊόντα. Αυτό, σε έναν λαό που θεωρεί την αποταμίευση αρετή, δημιουργεί πλεονάσματα τα οποία χρησιμοποιούνται για την εξαγορά δυτικών επιχειρήσεων. Η ΙΒΜ πέρασε στη Lenovo και η Volvo μετακομίζει στη Σαγκάη.

Η φρενήρης ανάπτυξη δεν είναι χωρίς προβλήματα. Τα οικολογικά είναι (κατά κυριολεξία) ορατά στην ανατολική ακτή. Στον κατάλογο των 20 πιο μολυσμένων πόλεων στον κόσμο, οι 16 βρίσκονται στην Κίνα. Οξινη βροχή πέφτει στο 30% της επικράτειάς της. Η χώρα καίει το 40% της παγκόσμιας παραγωγής άνθρακα και καταναλώνει το 30% της παγκόσμιας παραγωγής χάλυβα. Σημαντικότερο όμως πρόβλημα είναι οι ανισότητες. Οχι μόνο ηθικό, αλλά κυρίως οικονομικό. Στο Δέλτα του Ποταμού των Μαργαριταριών η βιομηχανία χρειάζεται φέτος 900.000 περισσότερους εργάτες, οι οποίοι όμως δεν πάνε. Η συγκέντρωση πλούτου στη Σεντζέν και την Καντώνα αύξησε τόσο πολύ το επίπεδο διαβίωσης, που δεν συμφέρει σε έναν οικονομικό μετανάστη να αφήσει το χωριό του για να εργαστεί εκεί. Να σημειώσουμε ότι ο μισθός ενός εργάτη σήμερα στην Κίνα είναι (σε αποπληθωρισμένες τιμές) χαμηλότερος από τον μισθό ενός εργάτη στο Σικάγο του τέλους του 19ου αιώνα.

Οι επιπτώσεις της άνισης ανάπτυξης προβληματίζουν την ηγεσία. Ο υφυπουργός Τύπου, καθηγητής φιλοσοφίας στο Πεκίνο, Ντονγκ Γιουνχού περιγράφει γλαφυρά το πρόβλημα: «Η οικονομία είναι σαν ένα άνθρωπο. Για να προχωρήσει πρέπει πρώτα το ένα πόδι να πάει μπροστά. Αυτό ήταν το δόγμα του Ντενγκ Ξιάο Πινγκ που έλεγε “αφήστε κάποιους να πλουτίσουν πρώτα”. Για να συνεχιστεί όμως η ανάπτυξη πρέπει και το άλλο πόδι να κάνει ένα βήμα μπροστά».

Η φούσκα των ακινήτων

«Πριν από είκοσι χρόνια πέντε άτομα -πατέρας μητέρα και τρία αδέλφια- ζούσαμε σε ένα δωμάτιο», διηγείται με περηφάνια ανώτερο στέλεχος της Cosco. «Σήμερα όλοι έχουμε τα διαμερίσματά μας». Η απόκτηση στέγης είναι το πρώτο όνειρο των Κινέζων και σύμβολο κοινωνικής ανόδου. Γι’ αυτό και ολόκληρη η ανατολική ακτή χτίζεται. Παντού φυτρώνουν ουρανοξύστες. Το όνειρο δημιουργεί μια τεράστια φούσκα στο real estate. Τα παραποτάμια διαμερίσματα της Σαγκάης έφτασαν μέχρι 16.000 ευρώ το τετραγωνικό, όταν ο μέσος μηνιαίος μισθός είναι περί τα 100 ευρώ.

πηγη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ