Του Κώστα Ράπτη
Η Βρετανία έχει πάρει τον δρόμο της εξόδου από την Ευρώπη, μόνο που κανείς δεν το λέει αυτό με το όνομά του, παρατηρούσε προς εβδομάδος ο αρθρογράφος της Daily Telegraph, Ambrose Evans-Pritchard, στον άμεσο απόηχο της δραματικής προειδοποίησης του Βρετανού υπουργού William Hague σε ομιλία του στη Γερμανία στις 23 Οκτωβρίου ότι “βρίσκεται σε υψηλότερο σημείο παρά ποτέ η απογοήτευση” των συμπατριωτών του με μιαν Ε.Ε. η οποία ακολουθεί έναν “δημοκρατικά μη βιώσιμο” δρόμο.
Κατά τον Evans-Pritchard, η δρομολογημένη έξοδος της Βρετανίας αποτελεί τη λογική συνέπεια της προ εικοσαετίας απόφασής της να κρατηθεί εκτός ευρωζώνης: τώρα που το κακοσχεδιασμένο πείραμα του ευρώ οδηγεί τους υπόλοιπους εταίρους σε βαθύτερη οικονομική και πολιτική ενοποίηση, και μόνο το ότι το Λονδίνο μένει σταθερό στις προηγούμενες θέσεις του ισοδυναμεί με “αποχαιρετισμό” - όπως λ.χ. κατέδειξε η απομόνωση του David Cameron στη Σύνοδο του περασμένου Δεκεμβρίου για το δημοσιονομικό σύμφωνο.
Όμως, δεν πρόκειται μόνο για στασιμότητα : η Βρετανία εμφανίζεται έτοιμη να κάνει και βήματα προς τα πίσω, όπως καταδεικνύουν τα σχέδια της υπουργού Εσωτερικών Teresa May για αυτοεξαίρεση από τον τρίτο (μετά την οικονομική πολιτική και την κοινή εξωτερική πολιτική) “πυλώνα” της ευρωπαϊκής ενοποίησης, ήτοι την κοινή πολιτική σε θέματα Εσωτερικών και Δικαιοσύνης – προτού αυτή περάσει στην δικαιοδοσία του Ευρωδικαστηρίου το 2014. Με άλλα λόγια, η Βρετανία θα πάψει να δεσμεύεται από περίπου 130 κοινοτικές οδηγίες που αφορούν από το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης μέχρι τη Eurojust.
Στο Συντηρητικό Κόμμα του Βρετανού πρωθυπουργού (όπου το θέμα της Ευρώπης έχει “ξεκάνει” δύο τρεις ηγέτες τις τελευταίες δεκαετίες) δεν υπάρχουν πραγματικοί ευρωπαϊστές – παρά μόνο διαφορετικές αποχρώσεις ευρωσκεπιτικιστών.
Η Βρετανία έχει πάρει τον δρόμο της εξόδου από την Ευρώπη, μόνο που κανείς δεν το λέει αυτό με το όνομά του, παρατηρούσε προς εβδομάδος ο αρθρογράφος της Daily Telegraph, Ambrose Evans-Pritchard, στον άμεσο απόηχο της δραματικής προειδοποίησης του Βρετανού υπουργού William Hague σε ομιλία του στη Γερμανία στις 23 Οκτωβρίου ότι “βρίσκεται σε υψηλότερο σημείο παρά ποτέ η απογοήτευση” των συμπατριωτών του με μιαν Ε.Ε. η οποία ακολουθεί έναν “δημοκρατικά μη βιώσιμο” δρόμο.
Κατά τον Evans-Pritchard, η δρομολογημένη έξοδος της Βρετανίας αποτελεί τη λογική συνέπεια της προ εικοσαετίας απόφασής της να κρατηθεί εκτός ευρωζώνης: τώρα που το κακοσχεδιασμένο πείραμα του ευρώ οδηγεί τους υπόλοιπους εταίρους σε βαθύτερη οικονομική και πολιτική ενοποίηση, και μόνο το ότι το Λονδίνο μένει σταθερό στις προηγούμενες θέσεις του ισοδυναμεί με “αποχαιρετισμό” - όπως λ.χ. κατέδειξε η απομόνωση του David Cameron στη Σύνοδο του περασμένου Δεκεμβρίου για το δημοσιονομικό σύμφωνο.
Όμως, δεν πρόκειται μόνο για στασιμότητα : η Βρετανία εμφανίζεται έτοιμη να κάνει και βήματα προς τα πίσω, όπως καταδεικνύουν τα σχέδια της υπουργού Εσωτερικών Teresa May για αυτοεξαίρεση από τον τρίτο (μετά την οικονομική πολιτική και την κοινή εξωτερική πολιτική) “πυλώνα” της ευρωπαϊκής ενοποίησης, ήτοι την κοινή πολιτική σε θέματα Εσωτερικών και Δικαιοσύνης – προτού αυτή περάσει στην δικαιοδοσία του Ευρωδικαστηρίου το 2014. Με άλλα λόγια, η Βρετανία θα πάψει να δεσμεύεται από περίπου 130 κοινοτικές οδηγίες που αφορούν από το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης μέχρι τη Eurojust.
Στο Συντηρητικό Κόμμα του Βρετανού πρωθυπουργού (όπου το θέμα της Ευρώπης έχει “ξεκάνει” δύο τρεις ηγέτες τις τελευταίες δεκαετίες) δεν υπάρχουν πραγματικοί ευρωπαϊστές – παρά μόνο διαφορετικές αποχρώσεις ευρωσκεπιτικιστών.
Ο ίδιος ο David Cameron αντιπροσωπεύει ίσως την πιο
ήπια εκδοχή: επιθυμεί την παραμονή στην Ε.Ε. αλλά με αναδιαπραγμάτευση
της ευρωβρετανικής σχέσης (περισσότερη έμφαση στην κοινή αγορά, λιγότερη
στην κοινή ρύθμιση) μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2015 – όπου οι
δεξιοί αντι-ευρωπαϊστές του Κόμματος Ανεξαρτησίας Ηνωμένου Βασιλείου
ενδέχεται να καταγράφουν μεγαλύτερο ποσοστό από τους νυν συγκυβερνώντες
ευρωπαϊστές Φιλελευθέρους.
Όμως ο Cameron ενδεχομένως έχει ήδη ξεπερασθεί από τις εξελίξεις, όπως προκύπτει από την ήττα του χθες Τετάρτη κατά την (μη δεσμευτική νομικά) ψηφοφορία στην Βουλή των Κοινοτήτων επί της βρετανικής στάσης στην έκτακτη Σύνοδο των “27” στις 22-23 Νοεμβρίου για τον κοινοτικό “προϋπολογισμό” των ετών 2014-2020. Η κυβερνητική πρόταση για πάγωμα των κοινοτικών δαπανών σε πραγματικούς όρους (με αύξηση δηλ. μόνο στο ύψος του πληθωρισμού) απορρίφθηκε με ψήφους 307, έναντι 294 – καθώς τουλάχιστον 50 Συντηρητικοί “αντάρτες”, με τη στήριξη και των αντιπολιτευόμενων Εργατικών ζήτησαν πραγματικές περικοπές, σε εναρμόνιση με τη λιτότητα που εφαρμόζεται σε επίπεδο κρατών-μελών (και κοστίζει ακριβά και στη δημοτικότητα κυβερνήσεων όπως η βρετανική...).
Για να προλάβει την ανταρσία ο Cameron δήλωσε πριν την ψηφοφορία ότι επιδιώκει “μείωση στην καλύτερη περίπτωση ή έστω πάγωμα στην χειρότερη” και ότι είναι έτοιμος να ασκήσει το βρετανικό βέτο στη Σύνοδο Κορυφής . Μετά την ψυχρολουσία περιορίσθηκε απλώς να καταγγείλει για “οπορτουνισμό” τους Εργατικούς, δεδομένης, της γαλαντομίας του Tony Blair, κατά την αντίστοιχη ευρωπαϊκή διαπραγμάτευση του 2005.
Σε κάθε περίπτωση, η προς τα έξω επίκληση των ευρωσκεπτικιστικών αντιστάσεων στο εσωτερικό, μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμα χρήσιμη από διαπραγματευτική αποχή, μεσοπρόθεσμα όμως αποκτά αυτοτελή δυναμική. Όταν ο υπουργός Παιδείας Michael Gove πιστεύει ότι το μήνυμα προς τις Βρυξέλλες είναι “δώστε μας την κυριαρχία μας στους τομείς που ζητούμε ειδάλλως είμαστε έτοιμοι να αποχωρήσουμε” και ο Συντηρητικός βουλευτής Douglas Carswell καταθέτει νομοθετική πρωτοβουλία για την ανάκληση του νόμου για την προσχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου στην τότε ΕΟΚ το 1973, το παιχνίδι των εκβιασμών και των εσωτερικών ισορροπιών κινδυνεύει να ξεφύγει εντελώς.
Όμως ο Cameron ενδεχομένως έχει ήδη ξεπερασθεί από τις εξελίξεις, όπως προκύπτει από την ήττα του χθες Τετάρτη κατά την (μη δεσμευτική νομικά) ψηφοφορία στην Βουλή των Κοινοτήτων επί της βρετανικής στάσης στην έκτακτη Σύνοδο των “27” στις 22-23 Νοεμβρίου για τον κοινοτικό “προϋπολογισμό” των ετών 2014-2020. Η κυβερνητική πρόταση για πάγωμα των κοινοτικών δαπανών σε πραγματικούς όρους (με αύξηση δηλ. μόνο στο ύψος του πληθωρισμού) απορρίφθηκε με ψήφους 307, έναντι 294 – καθώς τουλάχιστον 50 Συντηρητικοί “αντάρτες”, με τη στήριξη και των αντιπολιτευόμενων Εργατικών ζήτησαν πραγματικές περικοπές, σε εναρμόνιση με τη λιτότητα που εφαρμόζεται σε επίπεδο κρατών-μελών (και κοστίζει ακριβά και στη δημοτικότητα κυβερνήσεων όπως η βρετανική...).
Για να προλάβει την ανταρσία ο Cameron δήλωσε πριν την ψηφοφορία ότι επιδιώκει “μείωση στην καλύτερη περίπτωση ή έστω πάγωμα στην χειρότερη” και ότι είναι έτοιμος να ασκήσει το βρετανικό βέτο στη Σύνοδο Κορυφής . Μετά την ψυχρολουσία περιορίσθηκε απλώς να καταγγείλει για “οπορτουνισμό” τους Εργατικούς, δεδομένης, της γαλαντομίας του Tony Blair, κατά την αντίστοιχη ευρωπαϊκή διαπραγμάτευση του 2005.
Σε κάθε περίπτωση, η προς τα έξω επίκληση των ευρωσκεπτικιστικών αντιστάσεων στο εσωτερικό, μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμα χρήσιμη από διαπραγματευτική αποχή, μεσοπρόθεσμα όμως αποκτά αυτοτελή δυναμική. Όταν ο υπουργός Παιδείας Michael Gove πιστεύει ότι το μήνυμα προς τις Βρυξέλλες είναι “δώστε μας την κυριαρχία μας στους τομείς που ζητούμε ειδάλλως είμαστε έτοιμοι να αποχωρήσουμε” και ο Συντηρητικός βουλευτής Douglas Carswell καταθέτει νομοθετική πρωτοβουλία για την ανάκληση του νόμου για την προσχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου στην τότε ΕΟΚ το 1973, το παιχνίδι των εκβιασμών και των εσωτερικών ισορροπιών κινδυνεύει να ξεφύγει εντελώς.
Παράδοξη, ίσως και ιστορικά μοιραία, είναι η θέση ενός πρωθυπουργού, ο
οποίος προΐσταται της υποχώρησης της βρετανικής ισχύος σε όλα τα μέτωπα,
από την οικονομία μέχρι το γεωπολιτικό ειδικό βάρος, καθώς η
αυτοαπομόνωση στο ευρωπαϊκό πεδίο αποδυναμώνει εντέλει και την
αμερικανο-βρετανική “ειδική σχέση”.
Για να μη συνυπολογίσει κανείς το πώς η αποστασιοποίηση από τις Βρυξέλλες περιπλέκει και το ανοιχτό ερώτημα της διατήρησης της ενότητας του ίδιου του Ηνωμένου Βασιλείου.
Για να μη συνυπολογίσει κανείς το πώς η αποστασιοποίηση από τις Βρυξέλλες περιπλέκει και το ανοιχτό ερώτημα της διατήρησης της ενότητας του ίδιου του Ηνωμένου Βασιλείου.
Το ερώτημα της ανεξάρτητης Σκωτίας
Συνυπογράφοντας με τον Σκωτσέζο πρωθυπουργό Alex Salmond συμφωνία για τη
διενέργεια το 2014 δημοψηφίσματος με το ερώτημα της ανεξαρτητοποίησης
της Σκωτίας, ο Cameron έφερε το Εδιμβούργο ενώπιον ενός δύσκολου
διλήμματος που θυμίζει αυτά που αντιμετωπίζουν οι χώρες της ευρωζώνης.
Το πραγματικό αίτημα των Σκωτσέζων (ήτοι το devo max, η απόκτηση
δημοσιονομικής κυριαρχίας, με την παραχώρηση στο Εδιμβούργο του
δικαιώματος συλλογής φόρων) αποκλείσθηκε από την κάλπη και κινδυνεύει να
συντριβεί ανάμεσα σε ένα “Ναι” και ένα “Όχι”, που αλλάζουν χαρακτήρα
στο φόντο της ευρωπαϊκής κρίσης.
Τι ποσοστό του βρετανικού δημόσιου χρέους (συμπεριλαμβανομένων και των δισεκατομμυρίων που δαπανήθηκαν για τη διάσωση των σκωτσέζικων τραπεζών) θα αντιστοιχεί σε μιαν ανεξάρτητη Σκωτία, όταν μάλιστα το Εδιμβούργο διεκδικεί το σύνολο των προσόδων από το πετρέλαιο της Βόρειας Θάλασσας;
Τι ποσοστό του βρετανικού δημόσιου χρέους (συμπεριλαμβανομένων και των δισεκατομμυρίων που δαπανήθηκαν για τη διάσωση των σκωτσέζικων τραπεζών) θα αντιστοιχεί σε μιαν ανεξάρτητη Σκωτία, όταν μάλιστα το Εδιμβούργο διεκδικεί το σύνολο των προσόδων από το πετρέλαιο της Βόρειας Θάλασσας;
Και ποιο θα είναι το εθνικό νόμισμα της Σκωτίας;
Το ευρώ (αν έχει
επιζήσει ως το 2014...) δεν αποτελεί θελκτική επιλογή και ο Salmond
πλέον κάνει λόγο για παραμονή αρχικά στη στερλίνα. Προτιμώντας τις
αριστερόστροφες πολιτικές του Salmond από τη λιτότητα του Cameron (το
“Ναι” στην ανεξαρτησία κερδίζει 12 ποσοστιαίες μονάδες στις
δημοσκοπήσεις στο σενάριο της επικράτησης των Συντηρητικών και στις
επόμενες βρετανικές εκλογές) οι Σκωτσέζοι κινδυνεύουν να βιώσουν το
παράδοξο της ευρωζώνης από την ανάποδη: διεκδικούν μεγαλύτερη πολιτική
και δημοσιονομική κυριαρχία δίχως νομισματική κυριαρχία, όταν η κρίση
της νομισματικής ένωσης των “17” επιχειρείται να ξεπερασθεί με την
εμβάθυνση της δημοσιονομικής, πολιτικής (και τραπεζικής...) ένωσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου